Главная страница | История Древнего мира | Antik Yunanistan tarihinden

Antik Yunanistan tarihinden
Андрей Тихомиров
Antik Yunanistan'da sosyal ve uluslararasi iliskilerin gelisimi ?ok hizli ve belirsiz bir sekilde gelisti, ancak n?fusun ?esitli kategorilerinin karmasiklasmasina ve olusumuna yol a?ti.

Андрей Тихомиров
Antik Yunanistan tarihinden

Sehirler ve halklar arasindaki iliskiler

Antik Yunan'da sehirler ve halklar arasinda etkilesimin ?esitli yollari vardi. Bunlardan en eski ve ?nemlilerinden biri de "proxenia" adi verilen misafirperverlik kurumuydu. Proksenler, kabul edildikleri kentte ?zel hak ve ayricaliklara sahip olan kisilerdi. Yerel halka yardim ettiler, m?zakerelere katildilar ve sehirlerinin ?ikarlarini savundular. Proxenia, sehirler arasindaki baglarin g??lenmesine ve ticaret ile diplomasiyi gelistirmesine yardimci oldu.
Bir diger ?nemli kurum ise tapinaklar etrafinda olusan dinsel birlikler olan "amfiktyony"lerdi. Bu birlesmeler, akrabalik iliskilerine bakilmaksizin tapinagin yakininda yasayan kabileleri de kapsiyordu. Amfiktyonlarin temel amaci ortak bayramlari kutlamak, tapinagi ve i?indeki hazineleri korumak ve barisi saglamakti. Bayramlarda savaslar yasaklaniyordu, bu da baris ve g?venligin saglanmasina yardimci oluyordu. Amfiktininin en ?nl? ?rnegi 12 kabileyi birlestiren Delfi-Termopilya amfiktinisiydi. Her kabilenin iki oyu vardi, bu da amfiktioniyi ?nemli bir siyasi kurum haline getiriyordu.
Bu kadim gelenekler Yunanlilarin birbirlerini daha iyi anlamalarina ve isbirligi yapmalarina yardimci olmus, bu da k?lt?rlerinin ve toplumlarinin gelismesine katkida bulunmustur.
Amphictyony, ortak bir davayi savunmak i?in bir araya gelen antik Yunan sehirlerinin birligiydi. Yilda iki kez, ilkbahar ve sonbaharda Termopil ve Delfi kutsal yerlerinde toplanan kendi toplantilari vardi. Bu toplantida ?nemli konular kararlastirildi ve t?m katilimcilar i?in baglayici olan yasalar kabul edildi. Amphictyony'deki baslica kisiler, her sehirden se?ilen ?zel kisiler olan hiyeromenemonlardi. Herkesin huzur i?inde yasamasini ve dini bayramlarin kutlanmasini sagladilar.
M? 5. ve 4. y?zyillarda bir diger ?nemli grup ortaya ?ikti: Pylagorae. Hiyeromonlara yardim ediyor ve sehirlerin y?k?ml?l?klerini yerine getirmesini sagliyorlardi. Delfi-Termopilya Amphictyony'si ?ok etkiliydi. Savaslari ilan edebilir ve bitirebilir, y?neticileri atayabilir ve g?revden alabilirdi. Delphi rahipleri, Tanri Apollon'un iradesinin habercileri olarak kabul ediliyorlardi. Sadece se?ilmis birka? kisinin okuyabildigi, kadim kehanetlerin yer aldigi gizli kitaplari vardi. Amfitikoninin en g??l? silahlarindan biri de kutsal savaslardi. Apollon tapinagina zarar veren olursa Amphictyony'nin t?m ?yeleri su?luya karsi harekete ge?mek zorundaydi.
Yunanistan'da b?t?n ?nemli antlasmalar ve kararlar Delfi rahiplerinin katilimiyla onaylaniyordu. Tartismali konularda kendilerinden g?r?s istendi. Rahipler, manevi ve maddi zenginlikleri nedeniyle olduk?a etkiliydiler. Amphictyony'nin yani sira Yunanistan'da Lakedaimon ve Atina Symmakhialari gibi baska birlikler de vardi. Lakedaimon Symmakhiasi, Sparta ?nderliginde Mora kentlerini birlestirdi. Her sehrin bir oyu vardi ve kararlar ?ogunlukla aliniyordu. Bu t?r birlikler sehirlerin kendilerini savunmalarina, m?zakere etmelerine ve baris i?inde yasamalarina yardimci oldu.
Antik Yunan'da, d?smanlardan kendilerini savunmak i?in birbirlerine yardim eden sehirlerin ittifaklari vardi. Bu birliklerden biri de Atina veya Delos symmakhiasiydi. Delos adasindaki ortak hazineye katki saglayan sehirler de bunlara dahildi. Birligin kurulmasinda Atina'nin ?nc? rol? vardi.
Zamanla Delos symmakhiasi Atina devleti veya arche'ye d?n?st?. Ancak Sparta ?nderligindeki bir diger b?y?k ittifak olan Lakedaimon Symmakhia'siyla iliskiler d?smancaydi. Bu durum uzun ve kanli Peloponnesos Savasi'na yol a?ti.
Sehirler ve politikalar arasindaki anlasmazliklar el?ilerin yardimiyla ??z?l?yordu. Antik Yunan'da bunlara haberciler veya ihtiyarlar deniyordu. El?iler genellikle saygin ve varlikli vatandaslar arasindan se?ilirdi. Etkili konusmalari ve yakin ?evrelerinin, baska sehirlerde arkadaslarinin olmasi gerekiyordu. Bazen oyuncular el?i oldular. ?rnegin ?nl? hatip Aeschines bir akt?rd? ve Makedonya Krali II. Filip'in huzurunda Atina'yi temsil etmisti. Oyuncunun sanati, b?y?kel?ilerin kalabalik toplantilarda ikna edici konusmalarina yardimci oldu.
B?y?kel?ilerin sayisi kesin olarak belirlenmemistir. Hepsi esit kabul ediliyordu, ama sonradan bir bas el?i, bas ihtiyar ortaya ?ikti. El?ilerin bakimlari i?in para ayrilirdi ve ayrica kendilerine g?nderildikleri sehirdeki vekillere tavsiye mektuplari verilirdi. El?iler, Antik Yunanlilarin yasaminda ?nemli bir rol oynuyordu. Barisin saglanmasina, ticaretin yapilmasina ve sehirlerin korunmasina yardimci oldular.
B?y?kel?iler ?lkelerini diger sehirlerde temsil eden ?nemli kisilerdi. Kesin talimatlar vardi ama kendi inisiyatifleriyle hareket edebiliyorlardi. El?iler sehre vardiklarinda diplomasi ile ugrasan sehrin ileri gelen sahsinin yanina gittiler. Ona belgelerini g?sterdiler ve tavsiye aldilar. Birka? g?n sonra el?iler, halka veya ?nemli kisilere ziyaretlerinin amacini anlatirlardi. Daha sonra bu konuyu g?r?smek ?zere tartismalar basladi veya ?zel bir komisyon kuruldu.
B?y?kel?ilere saygi g?sterilirdi; iyi karsilanir, hediyeler verilir, kutlamalara ve oyunlara davet edilirlerdi. Evlerine d?nd?klerinde misyonlarini anlattilar. Her sey yolunda giderse, defne ?elengi ve ?zel bir binada aksam yemegine davet gibi ?d?ller veriliyordu. B?y?kel?inin ?alismalari hakkinda herkes fikrini s?yleyebilir.
B?y?kel?ilerin baslica g?revlerinden biri de ittifaklar kurmak ve antlasmalar imzalamakti. O g?nlerde antlasmalar ?ok ?nemli ve kutsal sayiliyordu. Anlasmayi bozan kisi k?t? bir alamet olarak kabul edilir ve lanetlenebilirdi. Bu nedenle yeminler ve k?f?rler antlasmanin imzalanmasinin bir par?asiydi.
Anlasmayi ihlal eden olursa, anlasmazliklar degerlendirilmek ?zere ?zel bir komisyona havale edilirdi. ?rnegin su?lular b?y?k miktarda para ?demeye zorlanarak cezalandiriliyordu. Eger sehir ?deme yapmak istemezse askeri harek?t baslayabilir. Anlasma yapildiktan sonra her taraf s?zlesme metnini ve yemin metnini ?zel bir tas levhaya kaziyip ana tapinakta saklamak zorundaydi. Atina'da Akropolis'te Athena Pallas Tapinagi vardi. En ?nemli antlasmalar Delphi, Olympia ve Delos gibi diger ?nemli yerlerde de saklaniyordu.
Antlasmalarin metinleri, t?m taraflarin anlayabilecegi sekilde birka? dilde yazilmistir. Bir n?shasi da daima devlet arsivinde kalirdi. ?lkeler arasindaki iliskiler bozulursa veya savas ?ikarsa, antlasma metninin bulundugu levha koparilir ve antlasma feshedilmis sayilirdi.

Конец ознакомительного фрагмента.
Текст предоставлен ООО «Литрес».
Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию (https://www.litres.ru/pages/biblio_book/?art=71660971?lfrom=390579938) на Литрес.
Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.