Главная страница | Индийские религии | Bir dəqiqə müdriklik

Bir dəqiqə müdriklik
Entoni de Mello
Hikmət
Bu kitaba dünya xalqlarının pritçalarını, müxtəlif dini təlimləri, eləcə də lətifələri, Molla Nəsrəddin haqqında rəvayətləri sintez etməsi ilə məşhurlaşan yazıçı Entoni de Mellonun topladığı müdrik hekayətlər toplanıb.

Entoni de Mello
Bir dəqiqə müdriklik

MÜDRİKLİYƏ GEDƏN YOL
Bu kitabda yezuit rahibi Entoni de Mellonun dünyanın hər yerindən topladığı şən və ibrətamiz pritçalar yer almışdır.
Pritçalara etinasız yanaşmayın. İtirilmiş qızıl pulu ən ucuz şamın işığı ilə tapmaq olar; ən dərin həqiqəti ən sadə hekayənin köməyi ilə dərk etmək olar.
– Müdrikliyə bir dəqiqəyə çatmaq olarmı?
– Əlbəttə, olar, – Ustad cavab verdi.
– Amma bir dəqiqə çox azdır axı?
– Lakin əlli doqquz saniyə lazım olduğundan çoxdur.
Çaşıb-qalan şagirdlərə Ustad bir qədər sonra izah etdi:
– Aya baxmaq üçün nə qədər vaxt lazımdır?
– Bəs onda bütün bu mənəvi axtarış illəri nəyə lazımdır?
– Gözləri açmaq üçün, bəlkə də, bütün ömür gərək olacaq. Görmək üçün bir an kifayətdir.
Oxuculara Ustadın və ya Müəllimin adından təqdim olunan hekayələrdə danışan bir adam deyil. Bu həm hindli quru, həm dzen rahibi, həm daoslu müdrik, həm yəhudi ravvini, həm xristian keşişi, həm sufi mütəfəkkiridir. Bu, Lao-Tszıdır, Sokratdır, Buddadır, Zərdüştdür, İsadır və Məhəmməddir. Ustad İsanın mövludundan çox qabaq da, eramızın XXI əsrində də yaşaya bilərdi. Onun müdrikliyi eyni dərəcədə Qərbə də, Şərqə də aiddir.
Bu hekayələrdən istənilən birini oxumaq üçün cəmi bir dəqiqə kifayətdir. Ola bilsin ki, Ustadın nitqi sizə bəzən istehzalı, bəzən dolaşıq, bəzən isə tamamilə mənasız gələcək. Nə etməli, bu, sadə kitab deyil! O öyrətmək üçün yazılmayıb, onun məqsədi AYILTMAQdır. Kitabı vərəqlədikcə, Ustadın mühakimələrinin sirli mənasını açmağa çalışdıqca oxucu istər-istəməz sətirlər arasında gizlənmiş Səssiz Təlimlə təmasda olur, oyanır və dəyişir.
Müdriklik bax budur: heç bir cəhd göstərmədən dəyişmə, sözlərin və hər cür anlayışların hüdudları xaricində olan həqiqi həyata, sadəcə, oyanmaqla transformasiya.
Əgər sizə Oyanmış olmaq səadəti nəsib olarsa, siz başa düşəcəksiniz ki, ən parlaq sözlər deyilməmiş sözlərdir, ən mükəmməl hərəkət edilməmiş hərəkətdir, ən dərin dəyişiklik isə öz-özünə baş verən dəyişiklikdir.
Yalnız bir məsləhət: az-az oxuyun, gündə bir, ya iki hekayə. Miqdarın artırılması qavramanın effektini azalda bilər.

MÖCÜZƏLƏR
Bir nəfər Ustadın qeyri-adi bacarıqlarına inanmaq üçün öz gözləri ilə görmək istəyir. Buna görə o, çox uzun bir yol qət edir.
– Sənin Ustadın hansı möcüzələri yaradıb? – deyə o, bir şagirddən soruşdu.
– Nəyin möcüzə adlandırılmasından asılıdır. Sizin ölkədə Allah kiminsə iradəsini yerinə yetirirsə, bu, möcüzə sayılır. Bizdə isə kiminsə Allahın iradəsini yerinə yetirməsi möcüzədir.

YETKİNLİK
Ustad bütün günü dua edən bir şagirdə dedi:
– Sən nə vaxt artıq Allaha arxalanmağı buraxıb özün öz ayaqların üstdə duracaqsan?
Şagird təəccübləndi:
– Axı sən özün bizə Allahı özümüzə Ata bilməyi öyrətmisən!
– Bir başa düş, ata o deyil ki, ona dayaqlana biləsən, ata odur ki, sənə bu vərdişini unutdursun.

HƏSSASLIQ
– Yaradanla qovuşmaq üçün mən nə edə bilərəm?
– Sadəcə, qulaq as.
– Mən necə qulaq asmalıyam?
– Ətrafdakı hər bir səsə qulaq ver, kainatın hər xışıltısına. Amma elə ki öz səsini eşitdin, sus.

ABSURD
Ustad şagirdinin meditasiya etdiyi otaqda kərpicləri yerə sürtməklə məşğul idi.
Əvvəlcə bu, şagirdin xoşuna gəlirdi, o fikirləşirdi ki, Ustad onun fikrini cəmləşdirmək bacarığını sınayır. Amma tezliklə səs dözülməz olur və şagird deyir:
– Allah xatirinə, sən nə edirsən? Məgər görmürsən ki, mən meditasiya ilə məşğulam?
– Mən kərpici parıldadıram, ondan güzgü hazırlamaq istəyirəm, – Ustad cavab verir.
– Dəli olmusan?! Heç kərpicdən də güzgü düzəltmək olar?
– Səndən ki çox dəli deyiləm. Heç eqo ilə də meditasiya etmək olar?

AYDINLIQ
– Allahı axtarmayın, – Ustad dedi. – Sadəcə, baxın və siz onu görəcəksiniz.
– Bəs nə cür baxaq?
– Hər hansı bir şeyə baxanda çalışın ki, başqa heç bir şeyi deyil, yalnız onu görəsiniz.
Cavab şagirdləri karıxdırdı, buna görə də Ustad izahını bir qədər asan dildə başa salmağa çalışdı.
– Məsələn, siz Aya baxırsınız və yalnız onu görürsünüz.
– Aya baxarkən ondan başqa daha nə görmək olar ki?
– Ac olan pendir parçası görə bilər, sevən insan isə sevgilisinin üzünü.

DİN
Səyahət edən hökmdar ehtiramını bildirmək üçün Ustadın yanına gəldi.
– Məni dövlət işləri gözləyir, uzun söhbətlərə vaxtım yoxdur, – deyə o, Ustada müraciət etdi. – Mənim kimi məşğul bir adama dinin mahiyyətini iki kəlmə ilə izah edə bilərsənmi?
– Əlahəzrətə bunu bir kəlmə ilə də ifadə edə bilərəm.
– İnanılmazdır! Tez ol, bu qeyri-adi sözü mənə de!
– Sükut.
– Bəs sükuta necə nail olmalı?
– Meditasiya ilə.
– Bəs mən öyrənə bilərəmmi, meditasiya nədir?
– Sükut.

MƏNƏVİYYAT
Ustadın Sükut günü idi, amma səyyah yalvarırdı ki, onu doğru həyat yoluna yönəldəcək, heç olmasa, bircə kəlmə söyləsin. Ustad nəzakətlə baş endirib kağız götürdü və yeganə bir söz yazdı: “Dərkedilmə”.
Səyyah karıxdı.
– Bu, çox azdır. Daha ətraflı izah edə bilərsənmi?
Ustad kağızı alıb yazdı: “Dərkedilmə, dərkedilmə, dərkedilmə”.
– Bu sözlər nə deməkdir?
Ustad yenidən kağızı götürüb yazdı: “Dərkedilmə, dərkedilmə, dərkedilmə DƏRKEDİLMƏ deməkdir”.

SAYIQLIQ
– Mən aydınlanmaq[1 - aydınlanma – buddizmdə dini anlayış: qəflətən yaranan şüur aydınlığı, reallığın təbiətini bütövlüklə və tam şəkildə dərketmə. Aydınlanmış – aydınlanma məqamına çatmış (adam).] üçün nə isə edə bilərəmmi?
– Səhər günəşin çıxması üçün nə isə edə biləcəyin qədər az.
– Bəs onda bütün bu mənəvi çalışmalar nə üçündür?
– Yuxuya qalıb günəşin çıxmasını ötürməmək üçün.

İŞTİRAK
– Aydınlanmanı harada axtarmalı?
– Burada.
– O nə vaxt baş verəcək?
– O elə indi baş verir.
– Bəs niyə mən onu hiss etmirəm?
– Çünki sən baxmırsan.
– Mən nə görməliyəm ki?
– Heç nə. Sadəcə, bax.
– Nəyə?
– Nəzərin nəyə düşürsə, ona.
– Mən necəsə fərqli baxmalıyam?
– Yox. Sadəcə, bax.
– Məgər mən həmişə baxdığım kimi baxmıram?
– Yox.
– Nə üçün yox?
– Görə bilmək üçün burada olmaq lazımdır. Sən isə, əsasən, burada olmursan.

DƏRİNLİK
Ustad bir sahibkara dedi:
– Balıq sahildə həlak olduğu kimi, sən də bu fani dünyada həlak olursan. Balığa suya qayıtmaq lazımdır, sənə isə təkliyə çəkilmək.
Sahibkar heyrətləndi:
– Nə deyirsən, indi mən işimi atıb monastıra gedim?
– Yox-yox. İşinlə məşğul olmaqda davam elə və öz ürəyinə gir.

MƏBƏD
Bir şagird Ustaddan ona müdrikliyi öyrətməyi xahiş edir. Ustad deyir:
– Öz məbədinə gir, o da sənə öyrədəcək.
– Mən hara gedə bilərəm ki, mən axı rahib deyiləm.
– Sənin, əlbəttə, getməyə yerin var. Öz daxilinə nəzər sal.

ALLAH VERGİSİ
– Mən hansı saleh əməllərlə Allahın mərhəmətini qazana bilərəm? – deyə bir yəhudi soruşdu.
– Mən haradan bilim? – Ustad cavab verdi. – Sənin Tövratında yazılıb ki, İbrahim hər vaxt üzügülər olardı və Allah onunla idi. İliya dua edərdi və Allah onunla idi. Davud hökmranlıq edirdi və Allah onunla idi.
– Bəs mənim qismətimə düşən işin nədən ibarət olduğunu hansısa yolla öyrənmək olar?
– Olar. Öz ürəyindən soruş ki, ona ən xoş olan nədir və onunla da məşğul ol.

HARMONİYA
Ənənələrə bağlılığına baxmayaraq, Ustad qanun və şərtiliklərlə elə də hesablaşan deyildi. Bir dəfə bir ata ilə qızı arasında mübahisə yarandı. Ata istəyirdi ki, qızı gələcək həyat yoldaşının seçimində dinlərinin qanunlarına uyğun hərəkət eləsin.
Ustad açıq-aşkar qızın tərəfini tutdu.
Ata təəccübləndi: belə mömin bir adam onun qızını necə müdafiə edə bilər?
Ustadın cavabı bu oldu:
– Başa düş, həyat musiqi kimidir. Musiqi üçün isə hislər və intuisiya hər cür qanundan vacibdir.

ANLAMAQ
– Allahın mərhəmətini necə qazanım ki, O məni yaxınlarımı daim tənqid etmək xasiyyətimdən qurtarsın?
– Dua ilə.
– Elə isə bəs niyə indiyə kimi bu mərhəməti qazanmamışam?
– Lazım olan yerdə dua eləməmisən.
– Harada lazımdı ki?
– Allahın ürəyində.
– Bunun üçün nə etmək lazımdır?
– Anlamaq ki, günah işlədən nə etdiyindən xəbərsizdir, ona görə də bağışlanmağa layiqdir.

XƏYAL
– Əbədi Həyata necə nail olmaq olar?
– Bizim həyatımız elə Əbədi Həyatdır. Hazırkı zamanda da ol.
– Bəyəm mən indi hazırkı zamanda deyiləm?
– Yox.
– Niyə yox?
– Çünki sən keçmişindən azad olmamısan.
– Keçmişimdən niyə imtina edim ki? Orada hər şey elə də pis deyil.
– Keçmişdən imtina etmək onun pis olduğuna görə deyil, artıq ölü olduğuna görə lazımdır.

PEYĞƏMBƏRLİK
– Mən Həqiqət müəllimi olmaq istəyirəm.
– Sən qırx beş yaşına kimi istehzalara, tənhalığa və aclığa dözməyə hazırsan?
– Hazıram. Amma qırx beş yaşdan sonra nə olacaq ki?
– Sən, sadəcə, bunların hamısına öyrəşəcəksən.

YAXŞILAŞMA
Bir gənc ona qalan bütün mirası xərcləyir. Belə hallarda həmişə olduğu kimi, pulsuz qaldıqdan sonra o başa düşür ki, eyni zamanda dostlarını da itirib. Ümidi kəsilmiş, nə edəcəyini bilməyən gənc Ustadı axtarıb tapır və ondan soruşur:
– İndi mənim halım necə olacaq? Mənim nə pulum, nə də bir dostum qalıb.
– Qəm çəkmə və yadda saxla: hər şey yaxşı olacaq.
Əhli-kef gəncin gözlərində ümid qığılcımı parlayır:
– Mən yenidən varlanacağam?!
– Yox. Sən, sadəcə, pulsuzluğa və tənhalığa öyrəşəcəksən.

PRAKTİKLİK
Bir tələbə qız öz toyuna hazırlaşırdı. Yoxsullara olan mərhəmətinə görə o, valideynlərini dilə tutdu ki, qəbul olunmuş normalardan kənara çıxsınlar. Elan edildi ki, ziyafət zamanı kasıb qonaqlar stolun yuxarıbaşında, varlılar isə qapı ağzında oturacaqlar. Qız bu hərəkətinin Ustad tərəfindən bəyəniləcəyini zənn edərək ona baxdı. Ustad bir qədər fikirləşib dedi:
– Bu çox məntiqsiz bir qərardır. Belə bir toy heç kimə sevinc gətirməyəcək. Sənin valideynlərin xəcalət çəkəcəklər, varlılar özlərini təhqir olunmuş sayacaqlar, yoxsullar isə ac qalacaqlar, çünki hamının gözünün onlarda olduğunu görüb özlərini narahat hiss edəcəklər.

CƏHALƏT
Ustadın şagirdi çox istedadlı bir gənc idi. Hər yerdən onun yanına məsləhətə gələn elm adamları gəncin biliyinə heyran qalırdılar.
Bir dəfə hökmdara məsləhət lazım olduqda o, Ustadın yanına getdi.
– Deyirlər, bu cavan hər şeyi bilir. Bu, düzdür?
– Düzünü desəm, – Ustad istehza ilə dedi, – oğlan o qədər çox oxuyur ki, mən onun nəsə öyrənməyə necə vaxt çatdırdığını heç təsəvvür edə bilmirəm.

MİFLƏR
Ustad ibrətamiz rəvayət və hekayələrin köməyi ilə öyrədirdi. Bu, şagirdlərin xoşuna gəlirdi. Lakin bəzən onlar açıq-aşkar darıxırdılar, nə isə daha ciddi bir şey eşitmək istəyirdilər.
Ustad isə fikrində qəti idi. Bütün etirazlara yalnız bir cavabı var idi:
– Siz, mənim əzizlərim, hələ dərk etməlisiniz ki, rəvayət Həqiqətlə insan arasında ən qısa məsafədir.
Başqa bir vaxt o dedi:
– Rəvayətlərə etinasız yanaşmayın. İtirilmiş qızıl pulu ən ucuz şamın işığı ilə tapmaq olar; ən dərin həqiqəti ən sadə hekayənin köməyi ilə dərk etmək olar.

XOŞBƏXTLİK
Bir nəfər Ustadın yanına gələrək yalvarıb kömək istədi:
– Mən nə edəcəyimi bilmirəm. Dəli olacağam. Biz hamımız bir otaqda yaşayırıq: uşaqlar, arvadım, qohumlar. Əsəblərimiz tarıma çəkilib, hamı qışqırır, bir-birinin üstünə bağırır. Ev deyil, cəhənnəmdir!
– Nə desəm, eləyəcəyinə söz verirsənmi? – deyə Ustad bir qədər fikirləşdikdən sonra soruşdu.
– And içirəm, nə lazımdırsa, edəcəyəm.
– Əla. Neçə baş heyvanın var?
– İnək, keçi və altı toyuq.
– Onların hamısını otağına gətir. Bir həftədən sonra isə yanıma qayıt.
Şagird dəhşətə gəldi. Amma andına əməl etməli idi.
Bir həftədən sonra şagird Ustadın yanına gəldi. Ona baxanda adamın ürəyi yanırdı.
– Mən daha dözə bilmirəm. Çirk! Üfunət! Səs-küy! Hamımız dəli olmaq dərəcəsindəyik!
– Evə qayıt və heyvanları otaqdan çıxar.
Şagird evinəcən yolu qaça-qaça getdi.
Ertəsi gün o, yenə Ustadın yanına gəldi: gözləri sevincdən yanırdı.
– Həyat necə də gözəldir! Heyvanlar yoxdur. Sakitlik, genişlik, hər yan tərtəmiz! Ev deyil, cənnətdir!

MEDİTASİYA
Bir gün şagird yuxuda cənnətə düşdüyünü və burada Ustadın başqa şagirdlərlə birgə meditasiya etdiyini görür.
– Cənnətin bütün gözəlliyi elə bundan ibarətdir?
– deyə şagird heyrət içərisində qışqırır. – Biz bunu elə yerdə də edirdik.
Elə bu zaman o, Səs eşitdi:
– Axmaq! Sən düşünürsən ki, onlar cənnətdədirlər? Tamamilə əksinədir: cənnət onlardadır.

UZAQGÖRƏNLİK
Bir qumarbaz Ustada gileyləndi:
– Dünən məni fırıldaqçılıq edərkən yaxaladılar və döyüb pəncərədən atdılar.
Ustad qumarbazı başdan-ayağa süzüb dedi:
– Sənin yerində olsaydım, mən yalnız birinci mərtəbədə oynayardım.
Şagirdlər təəccüblə Ustada baxdılar.
– Sən ona qumar oynamaqdan əl çəkməyi niyə tövsiyə etmədin?
– Çünki mən bilirəm, əl çəkən deyil, – Ustad cavab verdi.

SÖHBƏT
Şagird bazarda eşitdiyi dedi-qodunu Ustada çatdırmaq üçün səbirsizlənirdi.
– Dayan, – Ustad onu saxladı. – Söyləyəcəyin əhvalat həqiqətdir?
– Düşünürəm ki, yox.
– Kiməsə bir fayda gətirəcək?
– Yox, əlbəttə.
– Bəs gülməlidir?
– Xeyr.
– Onda ona niyə qulaq asım ki?

RAHATLAŞMA
Ustad hesab edirdi ki, pis söz olmur: hər şey şəraitdən asılıdır.
Şagirdlərdən birinin ədəbsizcəsinə söyüş söydüyünü eşidəndə o bildirdi:
– Bəzən nalayiq sözlər duaların verə bilmədiyi rahatlığı gətirir insana.

DEDİ-QODU
Bir şagird Ustada etiraf etdi ki, onun dedi-qodunu başqalarının yanında təkrarlamaq kimi pis bir vərdişi var. Müəllim istehza ilə cavab verdi:
– Təkrar etmək elə də böyük bir günah deyil; əsas odur ki, özündən heç nə əlavə etməyəsən.

HƏRƏKƏT
Şagirdlər inadla Ustaddan onlara müdrikliyi öyrətməyi xahiş edirdilər. Bir dəfə Ustad onlara dedi:
– Müdrikliyi sözlərlə ifadə etmək olmaz. O, əməllərdə özünü göstərir.
Şagirdlər fikirləşmədən hərə bir işlə məşğul olmağa başladılar. Bunu görən Ustad ucadan gülüb dedi:
– Bu, əməl deyil. Bu, hərəkətdir.

ZİNDAN
– Sən öz intellektinlə çox fəxr edirsən, – Ustad şagirdə dedi. – Bununla sən mənə öz kamerasının genişliyi ilə fəxr edən məhbusu xatırladırsan.

BİRLƏŞMƏ
– Allahla hansı yolla birləşmək olar?
– Nə qədər çox səylə buna çalışırsan, o qədər də çox Ondan uzaqlaşırsan.
– Bəs bu məsafəni necə adlamaq olar?
– Heç bir məsafənin olmadığını dərk etməklə.
– Bu, Allahla mənim bir vahid olduğumuz anlamına gəlir?
– Yox, vahid deyilsiniz, amma iki də deyilsiniz.
– Bu necə ola bilər?
– Günəş və onun işığı, okean və dalğalar, müğənni və mahnı – bir deyillər. Amma iki də deyillər.

FƏRQLƏNDİRMƏ
Bir nəfər Ustada sevgilisinin xəyanətindən şikayət edir:
– Mən elə yandım ki, daha bir də heç kəsi sevməyəcəyəm.
– Sən bir dəfə təsadüfən qaynar plitə üzərində oturduqdan sonra bir daha heç nəyin üstündə oturmayacağına and içən adama oxşayırsan, – Ustad gülümsəyərək cavab verir.

QEYRİ-İRADİLİK
Bir dəfə Ustad şagirdlərindən müdrikliyin, yoxsa əməlin daha vacib olduğunu soruşdu.
Şagirdlər həmrəy idilər:
– Əlbəttə, əməl. Əməldə özünü göstərməyən müdrikliyin nə faydası?
– Bəs aydınlanmamış ürəkdən gələn əməlin nə faydası var? – öz növbəsində, Ustad soruşdu.

PƏRƏSTİŞ
Ustad ona pərəstiş edən şagirdə dedi:
– İşıq divarda əks olunub qayıdır. Divarın önündə diz çökmək nəyə gərək? Bütün diqqətini işığın mənbəyinə yönəlt.

MƏXFİLİK
Bir turist məbəddə keçmişdəki Ustadların şəkillərinə baxırdı.
– Yer üzərində, heç olmasa, bir böyük Ustad qalıb?
– Biri var, – bələdçi cavab verdi.
Ziyarətçi yalvardı ki, onları görüşdürsün. Ustadla görüşən ziyarətçi soruşdu:
– Böyük Ustadlar bu gün haradadırlar?
– Qərib! – Ustad səslədi.
– Ustad! – turist ehtiramla cavab verdi.
– SƏN haradasan?

TALE
Bir qadın Ustada öz taleyindən şikayət edirdi.
– Sən özün ona görə cavabdehsən, – Ustad dedi.
– Məgər mən qadın kimi dünyaya gəlməyimə cavabdehəm?
– Qadın olmaq – bu, tale deyil. Bu sənin qismətindir. Sənin taleyin isə ondan necə istifadə edəcəyindən asılıdır.

DİRÇƏLMƏ
– Keçmişini tamamilə unut və sən aydınlanmış olacaqsan, – Ustad dedi.
– Mən belə də edirəm, sadəcə, tədricən.
– Tədricən yalnız böyümək olar. Aydınlanma isə anidir.
Bir qədər sonra Ustad izah etdi:
– Sənə tullanmaq lazımdır! Kiçicik addımlarla uçurumu aşa bilməzsən.

YUXU
– Mən nə vaxt aydınlanmaya çatacağam?
– Görəndə, – Ustad cavab verdi.
– Nəyi görəndə?
– Gülləri, ağacları, ulduzları, ayı.
– Mən onsuz da onları elə hər gün görürəm.
– Xeyr. Sənin gördüklərin yalnız ağacın, gülün, ayın və ulduzların obrazlarıdır. Sən reallıqda yaşamırsan, sən sözlər və fikirlər dünyasında yaşayırsan.
Təsəlli üçün Ustad mülayim şəkildə əlavə etdi:
– Sənin həyatın kağızdandır, elə ölümün də kağızdan olacaq.

DƏYİŞMƏ
Həmişə başqalarını tənqid edən bir şagirdə Ustad dedi:
– Əgər mükəmməllik axtarırsansa, özünü dəyişməyə çalış, başqalarını yox. Özünün səndəl geyinməyin hər yeri xalça ilə örtməkdən daha asandır.

MEYDANOXUMA, YA PƏRƏSTİŞ?
Bir dəfə Ustaddan soruşdular ki, özünə şagirdləri hansı meyarlarla seçir. O cavab verdi:
– Mən özümü sadə və başıaşağı aparıram. Mənim sadəliyimə cavab olaraq özünü lovğa tutub meydan oxuyanları o saat rədd edirəm. Mənim sadəliyimə pərəstiş edənləri rədd edərkən isə heç də az qətiyyət göstərmirəm.

FƏLSƏFƏ
Bir nəfər mütləq həqiqi Ustadın şagirdi olmaq istəyirdi və seçiminin düzgün olduğunu yoxlamaq qərarına gələrək Ustada belə bir sual verdi:
– Mənə izah edə bilərsənmi, həyatın məqsədi nədir?
– Bilmərəm, – cavabı gəldi.
– Onda, heç olmasa, onun mənasının nə olduğunu deyə bilərsənmi?
– Bilmərəm.
– Bəs ölümün mahiyyəti və o dünyadakı həyat haqqında bir şey deyə bilərsənmi?
– Bilmərəm.
Gümanında yanılmış qonaq çıxıb getdi. Şagirdlər çaşıb-qalmışdılar: onların Ustadı özünü belə xoşagəlməz şəkildə necə göstərə bilərdi?
Ustad onları sakitləşdirdi:
– Əgər həyatın dadını heç vaxt hiss etməyibsənsə, onun məqsədini və mənasını bilməyinin nə xeyri var? Piroq haqqında mühakimə yürütməkdənsə, onu yemək yaxşıdır.

ŞAGİRDLİK
Bir ziyarətçi Ustaddan onu şagirdliyə götürməyi xahiş edir. Ustad isə cavabında bunu deyir:
– Evimdə yaşaya bilərsən, amma mənim ardıcılım olma.
– Bəs onda kimin ardınca gedim?
– Heç kimin. Kiminsə ardınca gedəndə həmişə həqiqi Yoldan azırsan.

KORLUQ
– Sənin şagirdin ola bilərəm?
– Sən onsuz da şagirdsən, çünki sənin gözlərin bağlıdır. Nə vaxtsa onları açanda görəcəksən ki, sənə öyrədiləsi bir şey yoxdur – nə mənim, nə də bir başqasının.
– Onda Ustad nəyə lazımdır?
– Onun lazım olmadığına səni əmin etmək üçün.

VASİTƏÇİ
– Ustad sənin nəyinə lazımdır? – deyə müsafir şagirdlərin birindən soruşdu.
– Suyu qızdırmaq üçün su ilə od arasında qab olmalıdır, – cavabı gəldi.

HAVA
Şagird hər gün eyni sualı verirdi:
– Mən Allahı necə tapım?
Hər gün də eyni sirli cavabı alırdı:
– Arzu etməklə.
– Axı mən bütün qəlbimlə Allaha qovuşmaq istəyirəm! Bəs niyə indiyəcən Onu tapmamışam?
Bir dəfə Ustad və şagird çayda çimirdilər. Qəflətən Ustad şagirdin başını suya basaraq bir müddət beləcə saxladı. Biçarə var gücü ilə sudan çıxmağa çalışırdı.
Ertəsi gün Ustad şagirdinin suallarını qabaqlayaraq özü birinci soruşdu:
– Mən sənin başını suyun altında saxlayanda nə üçün müqavimət göstərirdin?
– Çünki havam çatmırdı.
– Allah sənə hava kimi lazım olanda onu mütləq tapacaqsan.

ASILILIQ
Bir şagird kitablardakı müdrikliyə çox böyük önəm verirdi. Ustad ona belə bir əhvalat danışır:
– Bir adam əlində siyahı bazara gəlir, amma onu itirir. Sonra siyahını tapır və çox sevinir. Alış-veriş etdiyi zaman tez-tez ona baxır, yoxlayır. Sonda isə siyahını lazımsız bir kağız parçası kimi atır.

SIĞINACAQ
Ustad hələ sağ ikən əfsanəyə çevrilmişdi. Deyirlər ki, bir dəfə Allahın özü məsləhət üçün ona müraciət etmişdi:
– Mən insanlarla gizlənqaç oynamaq istəyirəm. Öz mələklərimdən soruşdum ki, gizlənmək üçün ən yaxşı yer haradır? Mənə müxtəlif yerlər təklif etdilər: okeanın dibində, ən hündür dağın başında, ayın görünməyən tərəfində və uzaq bir ulduzda. Bəs sən nə təklif edərdin?
– İnsanın ürəyində gizlən. Ora baxmaq onun heç vaxt ağlına gəlməz.

SÜLHSEVƏRLİK
Bir kənddə ilan sancmasından o qədər adam zərər çəkdi ki, artıq heç kim çölə çıxmağa cürət etmədi. Deyilənə görə, bir Ustad ilanı ram etdi və onu sülhsevər olmağa razı sala bildi.
Tezliklə kənd sakinləri gördülər ki, ilan zərərsiz olmuşdur. Onlar ilanı daşa tutmağa və quyruğundan dartmağa başladılar.
Bir dəfə gecə vaxtı döyülüb-əzilmiş, yarımcan vəziyyətdə olan ilan birtəhər Ustadın evinə sürünüb çatdı. Ustad onun gileyinə qulaq asıb dedi:
– Dostum, adamlar səndən daha qorxmurlar və bu da pisdir!
– Amma axı sən özün mənə zorakılıq etməməyi öyrətdin!
– Mən istəyirdim ki, sən dişləməyi atasan, daha fışıldamağı yox!

MÜBAHİSƏ
Bir dəfə şagirdlər arasında mübahisə qızışdı. Onlar nəyin ən çətin iş olduğu barəsində heç cür razılığa gələ bilmirdilər: İlahi vəhyi yazıya almaq, onu anlamaq, yoxsa anlayandan sonra digərlərinə də başa salmaq.
Ustaddan soruşdular. O cavab verdi:
– Mənim sizin o üç işinizdən daha çətin bir vəzifəm var.
– Hansı?
– Siz səfehlərə reallığı olduğu kimi görməyi öyrətmək.

EVƏ DÖNÜŞ
– İnkişafın üç mərhələsi var, – Ustad dedi, – fiziki, ruhi və ilahi.
– Fiziki mərhələ nədir? – şagirdlər səbirsizliklə soruşdular.
– Bu mərhələdə ağaclara baxanda yalnız onları görürsən, dağa baxanda dağı görürsən.
– Bəs ruhi?
– İkinci mərhələdə cisimlərin mahiyyətini görürsən – ağaclar daha ağac kimi görünmür, dağlar da dağ kimi.
– Bəs ilahi?
– Bax elə bu, aydınlanmadır, – Ustad dedi. – Ağaclar yenidən ağaca çevrilir, dağ da yenə dağ olur.

FAYDASIZLIQ
Ustadın elmi söhbətlərdən zəhləsi gedirdi. O bu cür söhbətləri “müdriklik inciləri” adlandırırdı.
– Əgər onlar incidirsə, onda sən nəyə görə onlardan imtina edirsən? – şagirdlər soruşdular.

Конец ознакомительного фрагмента.
Текст предоставлен ООО «ЛитРес».
Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию (https://www.litres.ru/pages/biblio_book/?art=68289538) на ЛитРес.
Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.

notes

1
aydınlanma – buddizmdə dini anlayış: qəflətən yaranan şüur aydınlığı, reallığın təbiətini bütövlüklə və tam şəkildə dərketmə. Aydınlanmış – aydınlanma məqamına çatmış (adam).