Белорусский дневник – 2022
Белорусский дневник – 2022
Владимир Николаевич Кулик
В первом выпуске альманаха «Белорусский дневник – 2022» представлены очерки, рассказы, стихи, воспоминания участников НКА «Белорусы Москвы», а также других авторов, связанные с интересными моментами в жизни, с нашей родной Беларусью.
Белорусский дневник – 2022
© Карданов Валерий Алексеевич
© Каренда Иван
© Корнев Виталий Анатольевич
© Кулик Алексей Владимирович
© Кулик Владимир Николаевич
© Макеенко Людмила Михайловна
© Позлевич Иосиф Марьянович
© Туровец Татьяна Владимировна
© Филаткина Мария Александровна
© Яцкова Ольга Александровна
Редактор Владимир Николаевич Кулик
ISBN 978-5-0059-1251-0
Создано в интеллектуальной издательской системе Ridero
Предисловие
Уважаемые читатели!
Вы держите в руках первый выпуск литературного альманаха «Белорусский дневник – 2022».
Это новый проект Региональной общественной организации «Национально-культурная автономия „Белорусы Москвы“» (НКА «Белорусы Москвы»), который осуществляется по инициативе и непосредственном участии членов автономии Кулика Владимира Николаевича и Карданова Валерия Алексеевича.
Среди наших земляков-белорусов много талантливых и интересных людей, которые на страницах альманаха могут поделиться своими рассказами, стихами, заметками, воспоминаниями, фотоматериалами, иллюстрациями, связанными с интересными моментами в жизни, с нашей родной Беларусью.
Первый выпуск альманаха открывают стихи нашего знаменитого земляка Каренды Ивана Арсеньевича, учителя, журналиста, дипломата, поэта и прозаика. Поэтическая часть начинается стихотворением «Дом Купалы». 2022 год – год 140-летия со дня рождения нашего белорусского песняра Янки Купалы.
Надеемся, что этот проект найдёт отклик у наших земляков и станет ежегодным.
Председатель НКА «Белорусы Москвы»
Тужилкина Алла Анатольевна
31.08.2022
Каренда Иван
г. Минск
Дом Купалы
Мы iдзём у музейны
Купалаyскi дом,
як у спадчынны храм,
з беларускай малiтвай.
Як на споведзь iдзём
перад iм, Песняром, —
мы з Купалам адзiнаю
доляй спавiты.
Мы iдзём у гасцiнны
Купалаyскi дом
па параду, па шчырае
роднае слова.
Тут сагрэе i сэрца
напоyнiць святлом
гаспадыня яго —
беларуская мова.
Тут для yсiх землякоy
i замежных гасцей
стол засланы
святочным абрусам.
У Купалаyскi дом
вы заходзьце часцей —
тут Купалы душа,
тут душа Беларусi.
Родная вёска
Я вырас у вёсцы i вёску люблю,
Мне горад яе не заменiць нiколi.
Тут роднае слова я прагна лаyлю
І дыхаю свежым паветрам уволю.
І слухаць люблю, i люблю назiраць,
Як звонiць уранку ля студнi вядзерца,
Як ноччу над вёскаю зоры гараць,
Пяшчотным цяплом саграваючы сэрца.
Люблю цiшыню беласнежных палёy,
І соснаy у лесе чырвоныя шчокi,
І клёкат вiтальны шчаслiвых буслоy,
Якiя вярнулiся з даляy далёкiх.
Люблю, як у небе пяюць жаyрукi, —
Іх слухаy бы вечна, стаiyшы дыханне.
А кветкавы водар улетку такi,
Што хмелiць душу, як пачатак кахання.
Калi ж надыходзiць грыбная пара,
То большай, напэyна, няма асалоды,
Як ранiцай з кошыкам збегчы з двара
У царства грыбоy i лясной прахалоды.
Ты y сэрцы заyсёды, з хвiлiны радзiн,
Мая незабыyная родная вёска! —
Як пошум бароy, па якiх я хадзiy,
Як нёманскiх хваляy адвечныя yсплёскi.
Дваццаць Першаму Стагоддзю
І Дваццаць Першаму Стагоддзю
Бракуе мудрасцi, на жаль,
Каб чалавецтва y мiры, згодзе
Глядзела y сонечную даль.
Ах, Дваццаць Першае Стагоддзе!
Табе паверыy чалавек,
А ты, як чорт, сябе паводзiш:
Нясеш хваробы, войны, здзек.
Ты, Дваццаць Першае Стагоддзе,
Сцяжына y глуш, а не бальшак?
Не людзi мы, а толькi зброддзе,
І не дамовiмся нiяк?
Ох, Дваццаць Першае Стагоддзе!
Табе не брыдка ваяваць?! —
Смяротнай зброяй верхаводзiць,
Зямлю крывёю залiваць?!
Чым, Дваццаць Першае Стагоддзе,
Змываць свой сорам будзеш ты
За шкоду людзям i прыродзе —
За горы смецця, бруд вады?
Што, Дваццаць Першае Стагоддзе,
З сабою y Вечнасць панясеш?
Той боль, якi жыве y народзе,
Не згубiш i не растрасеш!
О, Дваццаць Першае Стагоддзе!
Мы аслабелi, знемаглi…
Калi ты волатаy народзiш,
Якiя спыняць гвалт Зямлi?
Падпальшчыкам вайны
Штодня палохаюць вайной:
Вось-вось пачнецца, грымне…
Заплацiць свет нямой цаной —
Усё жывое згiне…
Як ашалелыя чмялi,
Гудуць, гугняць няспынна…
Абрыдла жыць вам на зямлi —
Кiдайцеся на мiны.
Дарэмны, марны ваш хаyрус!
Вам, нелюдзi-паганцы,
Не yдасца знiшчыць Беларусь —
Мы не дадзiм вам шанцаy!
Нязломкi, з моцных мы парод,
З непераможнай верай.
Загартаваны наш народ
На шмат вякоy наперад.
З вайной жартуеце дарма:
Не аддадзiм мы волi,
Не будзе вашага ярма,
Не будзе анiколi!
Тым, хто гундосiць марш такi,
Хто нам рыхтуе бойню,
Павырываць бы языкi —
І жыy бы свет без войнаy.
Час цяпер такi…
Ёсць спрадвек у беларусаy,
Знешне мала гаваркiх,
Мудры, просты, без прымусу,
Выраз: «Час цяпер такi…»
Зазвiняць вясною y небе
Жыццялюбы-жаyрукi —
Што мы думаем? – «Так трэба!»
Кажам: «Час цяпер такi.»
Бачым летнюю раскошу,
Луг квяцiсты ля ракi —
Што мы думаем? – «Прыгожа!»
Кажам: «Час цяпер такi…»
Восень прыйдзе y жоyтым плаццi,
Дорыць лес баравiкi —
Што мы думаем? – «Багацце!»
Кажам: «Час цяпер такi…»
А зiмой мароз прыцiсне —
Шчокi тром у дзве рукi —
Што мы думаем? – «Карысна!»
Кажам: «Час цяпер такi…»
Наступае час бязбожны:
Жах вайны цi мор якi —
Што мы думаем? – «Трывожна…»
Кажам: «Час цяпер такi…»
Гэту прымаyку, напэyна,
Прымуць новыя вякi,
Бо яна засела y генах —
Наша! – «Час цяпер такi…»
Знявечаны дуб
Скалечаны, бурай павалены дуб
Упаy на yзбярэжжа азерца,
Адкiнуyшы yбок свой расхрыстаны чуб, —
І жах скалануy маё сэрца.
Я бачыy, як падаy ён: быццам салдат,
Падкошаны куляй смяротнай, —
Высокi, магутны, бясстрашны гiгант
З дубовай праслаyленай роты.
Ён грымнуyся так, што пачуy я здаля,
Як грукат працяy наваколле,
І як застагнала матуля-зямля
Ад болю, нясцерпнага болю.
Ах, дуб-прыгажун, дарагi мой зямляк!
З усёй прыазёрнай дубровы
Упаy ты адзiн, як бяссiльны трухляк,
Хоць быy колiсь самы здаровы.
Цябе неyпрыкмет падмывала вада,
Асоyваyся бераг высокi.
Не год i не два падступала бяда,
З карэнняy высмоктвала сокi.
Час ветраны, сцюжны цябе не лячыy —
І вось ты нябожчыкам стала…
Прабач, што не змог я табе памагчы.
А смутку майго табе мала…
Загадка-таямнiца
Загадак Бог прыдумаy шмат.
Не проста шмат – а безлiч.
Тварэц на yсё меy свой пагляд —
У гэтым Бога велiч.
Чамусьцi думаю не раз —
І як тут не дзiвiцца! —
Як Бог прыдумаy вечны час? —
Загадка-таямнiца!
Без стомы час iдзе, бяжыць…
Адзiн ён мае права
Як сам Гасподзь, бясконца жыць —
Вось што найбольш цiкава.
Жывым iстотам на зямлi
Інакш наканавана:
Каб пажылi i аджылi —
Час, Богам дараваны.
Раслiны, дрэвы, жыхары
Лясоy, лугоy i рэчак
Заyсёды маюць знак парЫ —
Як знак iстот нявечных.
Такi ж лёс мае чалавек.
Па боскаму закону
Яму даецца пэyны век:
З народзiнаy – да скону.
Камусьцi больш, камусьцi менш —
Такi рахунак Бога.
Цi шмат, цi мала ты жывеш, —
Канчаецца дарога.
Час мае вечную пячаць —
А нам з iм, хуткацечным,
Крыху пагушкацца i спаць
Сном непрабудным, вечным?
Чаму Ўсявышнi так рашыy? —
Адказ знайсцi спрабуем.
Час вечны толькi для душы?
Яе адказ не чуем…
Дык, можа, час i ёсць душа?
О, Божа yсемагутны!
Няyжо y iх доля спарыша —
І y гэтым тайны сутнасць?
Ну што магчыма тут змянiць?
Што перайначыць можам?
Нiколi нам не адмянiць,
Што маем воляй Божай.
І толькi зрэдку y галаве
Адказ мiльгне яскрава:
У кожным з нас Сусвет жыве
З душой – дзiвоснай явай.
* * *
Свабода, сумленне i смеласць —
вось што патрэбна душы,
а разам яны – яе спеласць, —
як пра душу нi кажы.
Свабода – каб з вольным размахам
лятала, як птушка, яна,
каб далеч жыццёвага шляху
была ёй заyсёды вiдна.
Сумленне – каб чыстым усюды
быy след тваiх рук на зямлi,
i каб анiякага бруду
пакiнуць яны не змаглi.
А смеласць – каб чорныя хмары
ты мог разганяць. Без яе
i кроку не зробiш да мары,
не спраyдзiш памкненнi свае.
* * *
Не папракай мяне за шчырасць,
Не дакарай за праyду yслых.
Я разумею: б'е пад дых…
Не папракай мяне за шчырасць,
Спадзевам мне – твой цяжкi yздых.
І пройдзе з часам, знiкне прыкрасць.
Не папракай мяне за шчырасць,
Не дакарай за праyду yслых.
Каханай
Убачыy я тваю натуру,
Чароyны стан i воблiк твой —
Пачуццi выбухнулi бурай,
І з той хвiлiны сам не свой.
Гасподзь ствараy цябе як мару,
І пабажыцца я гатоy:
Твой бюст, тваю скульптуру твару
Не зможа вылепiць нiхто.
Твая пяшчота пэндзля варта! —
Яна ракой з душы цячэ,
І Рэпiн не знайшоy бы фарбаy
Для таямнiц тваiх вачэй.
Шкада, не чуy маэстра Моцарт! —
Магу аспрэчыць галавой —
Нiкому больш не хопiць моцы
Пакласцi y ноты голас твой.
Твой воблiк так паэтаy вабiць! —
У сэрцах iх гарачы хмель.
І Пушкiн з Лермантавым, мабыць,
Пайшлi б адчайна на дуэль.
Тваю жаночую натуру
Не для мастацкiх мэт – о не! —
Не для карцiн, не для скульптуры —
Стварыy Бог толькi для мяне.
Народны дыягназ
Ад чаго арытмiя y сэрцы?
Уцякала ад смерцi.
Ад чаго туман у галаве?
Чужым розумам жыве.
Ад чаго балiць жывот?
Ад сямейных згрызот.
Ад чаго трашчаць косцi?
Ад злосцi.
Ад чаго свярбяць вочы?
Ашукаць хтосьцi хоча.
Ад чаго баляць зубы?
Ад сквапнасцi.
Ад чаго трасуцца рукi?
Ад зайздрасцi.
Ад чаго ледзь ходзяць ногi?
Ад гультайства.
Ад чаго смаркач пад носам?
Ад зазнайства.
Ад чаго закладвае вушы?
Ад раyнадушша.
* * *
Тасуе памяць дзён былых калоду —
На чым даyно пастаyлена пячаць.
Дарма карцiць ёй нанава пачаць
Шукаць у iх цяпло i асалоду:
Няма y душы жаданага спакою —
Там рэй вядуць памылкi i грахi,
Не вытрасцi нiяк з яе трухi.
І са спагадай шчыраю людскою
Не змыць з гадоy, пражытых мною, плесню —
Сама аднойчы сыдзе y небыццё.
Ды, дзякуй Богу, доyжыцца жыццё,
І сэрца прагне, сэрца просiць песню.
У кнiгарнi
Божухна! Якое тут багацце! —
Ад палiц не адарваць вачэй!
Тут, нiбыта y казачным палацы,
Кнiжны свет ракой дзiвос цячэ.
Тут сябры яшчэ з часоy дзяцiнства,
І з юнацкай сонечнай пары, —
Цэлая эпоха пабрацiмства! —
І крыху пазнейшыя сябры.
Тут сябрыне нават цеснавата:
Кожны з назапашаным дабром.
Так бывае, калi y хаце свята —
Шмат гасцей i шмат тваiх сяброy.
І, па-мойму, лепшага настрою
Не знайсцi i не адчуць нiдзе:
Кожны аyтар пра сваiх герояy
Гутарку няспешную вядзе.
Хоць нячутны гэтай мовы гукi, —
Кнiга yмее цiха гаварыць.
А бярэш яе з палiцы y рукi —
Як паходня, поклiчна гарыць.
Тут я бачу класiкаy – мо, роту, —
З блiзкiх i далёкiх нам краiн:
Дантэ, Твэн, Шэкспiр, Мiцкевiч, Гётэ…
У святочных строях – як адзiн.
Тут сябры са школьных хрэстаматый:
Пушкiн, Гогаль, Лермантаy, Крылоy,
А яшчэ з усмешкай хiтраватай
Пазiраюць Горкi, Блок, Святлоy.
Бачу сярод постацяy выдатных,
Хто сюды на кнiжны сход прыйшоy, —
Нашыя Купала, Колас, Гартны,
Багдановiч, Броyка, Куляшоy.
Ёсць i шмат сучаснiкаy вядомых,
Хто гасцюе тут не проста так,
З кiм i не па кнiжках я знаёмы, —
Лiпскi, Федарэнка, Шнiп, Бадак…
Кнiжны свет – загадкавы, бясконцы:
Мiж палiц з трымценнем я iду,
Моyчкi, шчыра б'ю паклоны творцам,
Інжынерам чалавечых душ.
Крыху збоку – гурт людзей з навукi,
Ветразяy прагрэсу yсiх часоy.
Маю шанц пацiснуць моцна рукi
Ньютану, Энштэйну i Русо…
Вось ён, залаты запас краiны!
Храм, дзе прычашчаецца душа,
Дзе жывуць i мары, i yспамiны,
Ад якога y свет вядзе бальшак.
Вось, яно сапраyднае багацце!
Злiткi залатыя – не раyня,
І няварта на iх грошы трацiць:
Мёртвыя яны, як цiшыня.
Вольны час без кнiгi бавiць марна.
Кажаце: «Няма чаго чытаць…»
Вы калi наведвалi кнiгарню,
Бралi y рукi кнiжку пагартаць?
І не для забавы – мне паверце! —
На пацеху часу yсiм стае.
Моц душы i асалоду сэрцу
Нам чытанне кнiг штодня дае!
«Прачытаць усе iх немагчыма…» —
Гэты хiтрык шмат каму свярбiць,
І дарма шукаеце прычыну —
Хто даy права кнiгу не любiць?
З добрай, мудрай кнiгай, як з малiтвай,
Нам лягчэй i спакайней iсцi
Па сцяжынах, часам апавiтых,
Што Ўсявышнiм дадзены y жыццi.
То часцей наведвайце кнiгарню,
Не шкадуйце грошай для душы!
Свет тады, упэyнен, лепшым стане…
…Будзе час – падумайце y цiшы.
* * *
Зямля мяняе свой убор —
Змрок ахiнае наваколле,
І на заснежанае поле
Кладзецца водблiск першых зор.
Зiма прыйшла i y Прынямонь.
Нясу мароз вячэрнi y хату,
Дзе y печцы зырка, зухавата
Гарыць, трапечацца агонь.
Цяплом напоyнены пакой,
Ён не сябруе з халаднечай —
Душа ж трывожыцца аб нечым,
Прагнаць не можа неспакой.
Няyжо ноч зноy скрадзе мой сон,
Схавае дзесьцi да свiтання,
І слухаць мне y дрымотным стане
Яе самотны патэфон?
* * *
Я сонца y зiмы не прашу:
Бракуе самой яго промняy, —
Абы не студзiла душу
І меней адбельвала скронi.
Я долi y зiмы не прашу:
Сама ледзь скрыпiць палазамi —
Адлiгай скiдае кажух
І горкiмi плача слязамi.
Я шчасця y зiмы не прашу:
Яно, яе шчасце зямное,
Кароткае, кшталт скавышу, —
Сплывае з паводкай вясною.
Прашу я зiму аб адным:
Раструшч, спапялi беззваротна,
Развей над планетай, як дым,
Карону з атрутай смяротнай.
Дзяyчыне з далёкага юнацтва
Часу небагата – толькi вечар
Падарыла нам з табой зiма.
Прамiльгнула знiчкаю сустрэча —
І нiчога ад яе няма.
Як нiчога? Памяць не здаецца! —
Ёй той сцюжны вечар дарагi,
І таму не адпускае з сэрца,
Робiць, як у танцы, з iм кругi.
Ну навошта сам сабе я хлушу?!
Успамiн аспрэчваю дарма! —
Калi шчыра, то прызнацца мушу:
Назiрала, бачыла зiма,
Як глядзеy нясмела я y бяздонне
Сiнiх азярын – вачэй тваiх,
І губамi грэy твае далонi,
Па-дзiцячы хукаючы y iх.
* * *
Душа не любiць адзiноты,
Ёй больш утульна мiж людзей,
Дзе вiр падзей, святло надзей.
Душа не любiць адзiноты,
Самота час яе крадзе,
Нясе ёй жаласныя ноты.
Душа не любiць адзiноты,
Ёй больш утульна мiж людзей.
Дзiyна, што Пушкiн вясну не любiy
Вясёлая пара – вачэй азеляненне,
Як грэе кроy твая вiтальная краса!
Люблю прыроды трапяткое абуджэнне —
І водар пахкага зяленiва y лясах,
Пяшчоту промняy сонца, свежае дыханне
Усёй ваколiцы, блакiт над галавой,
І поклiч вечнага, сустрэчнага кахання,
Надзей загадкавых i светлых мар сувой!
Пяцiгорская дуэль
Страляюць паэты y паветра:
Не могуць у грудзi страляць.
На тое яны i паэты —
Ім сэрцы чужыя баляць.
Ім сорамна цэлiцца y сэрца,
Бо смерць – гэта yжо небыццё.
Паверце паэту, паверце:
Ён цэнiць чужое жыццё!
Не верце Мартынаву, людзi! —
Не варты ён кроплi таго:
Наyмысна ён цэлiyся y грудзi,
У самае сэрца яго.
А мог, як паэт, у паветра
Нацiснуць смяротны курок,
Зрабiyшы насустрач паэту
Без кулi спагадлiвы крок.
Трагiчная повязь абставiн.
На помсце памешаны свет.
А праyда заyсёды святая —
Не мог быць iнакшым паэт.
Ён словам свабодным не песцiy
Нi yладу, нi нават сяброy.
Дарэмна нiкога не бэсцiy
З багатых цi бедных двароy.
Ён збрыдзеy шукальнiкаy славы,
Сляпой ганарыстасцi хмель,
На смелую думку аблавы, —
Таму i пайшоy на дуэль.
Машук здрыгануyся ад болю,
Ад жаху, што ён не yбярог
Паэта, якi сам з сабою
Апошнi тут вёy дыялог.
Счарнелi ад роспачы горы.
Абрынуyся лiвень з нябёс.
І вецер вялiкае гора
Народу Расii панёс.
Нешта будзе…
Колькi помню сябе y гэтым свеце,
Продкi дня не жылi без надзеi.
«Нешта будзе…» – казалi нам, дзецям,
Мы на iх са здзiyленнем глядзелi.
У гады з неyмалотам, няyродам,
З саладухаю ды з лебядою,
Чуyся голас спадзеyны з народа:
«Нешта будзе… Не век жыць з бядою…»
На вяселлях, куляючы чарку,
Маладым шчасця зычылi yволю:
«Абрабляйце сваю гаспадарку!
Нешта будзе… А можа, i болей…»
У днi гора i страт непапраyных
Гналi з сэрца рой думак трывожных
І зацягвалi yздыхамi раны:
«Нешта будзе… Нам Бог дапаможа…»
А калi зямны рай абвяшчалi
І трубiлi аб iм, як аб цудзе,
З вуснаy продкаy зноy цiха гучалi
Словы мудрыя: «Нештачка будзе…»
І цяпер, калi вiрус кавiдны
Ходзiць потайкам, рве жыццi людзям,
Чуем голас, надзеяй спавiты:
«Божа спынiць яго… Нешта будзе…»
Роздум
Не страцiy даверу
да шэпту аеру
i золкага срэбра расы,
да шуму таполi
i жыта на полi —
да yсёй навакольнай красы.
Не страчу нiколi
даверу да болю
нямых курапацкiх крыжоy,
званоy у Хатынi —
магiльных святыняy,
дзе д'ябал пачварны прайшоy.
Няма i прычыны
не верыць жанчыне,
што поплеч са мною iдзе,
i шчырай сябрыне,
i боскай сцяжыне,
што y вечнасць святую вядзе.
А страцiy давер я
да розных паперак
i вестак з экранаy, газет,
да планаy маштабных
i лозунгаy штатных —
яны не палепшылi свет.
Не маю даверу
да гучных намераy,
што льюцца ракою з трыбун,
да льсцiвых прамоyцаy,
дзе кожнае слоyца —
як рэха эпохi камун.
Удосталь той веры,
што Бог мне адмераy
i продкi мае збераглi,
каб шчасця агеньчык,
як сонца праменьчык,
гарэy i свяцiy на зямлi.
* * *
Як толькi душу працiнае трывога
І белы дзень змрочную песню пяе,
Тады апаноyвае сэрца знямога,
Сум скоyвае думкi i мары мае.
Ад гэтай навалы я y лес уцякаю —
У шэпце-дрымоце гаёy i бароy
Трывожны настрой неyзаметку знiкае,
І я адчуваю: практычна здароy.
Пераклады з рускай паэзii
Іван Бунiн
Джардана Бруна
«Каyчэг пад валадарнiцтвам асла —
Вось свет людзей. Жывiце у Сусвеце.
Зямля – прытон хлуснi, падману, зла.
Жывiце прыгажосцю, што y суквеццi.
Зямелька, ты з душой маёй радня —
І y далечы. Люблю жыццё растайна,
І y радасцi маёй – журба штодня,
Як i y журбе заycёды – слодыч тайны!»
І вось ён кiй вандроyнiка бярэ:
Даруйце, келляy змрочныя скляпеннi!
Яго душа, чужая тут, жыве
Цяпер адным – дыханнем вызвалення.
«Вы yсе рабы. Цар вашай веры – Звер:
Я зрыну трон сляпой i змрочнай веры.
Вы y капiшчы: я расчыню цяпер
Вам у блакiт i бездань Сферы дзверы.
Жыццю i безданi мяжы няма.
Мы спынiм, спынiм сонца Пталямея —
Вiхор планет не ведае ярма,
І y полымi не знiкне, не знямее!»
І ён пайшоy на yсё – аж да нябёс.
Ды разбурэнне – прага аднаyлення,
І па руiнах гэту прагу нёс
Як боскую гармонiю Стварэння.
Святлеюць вочы, мара y сэрцы ёсць
І y свет адкрыццяy радасных заносiць.
У iсцiне – фiнал i прыгажосць.
Тым болей i мацней жыць сэрца просiць.
«Дзяyчо, з анёльскiм тварам, плечуком,
Са спевам над старою звонкай лютняй!
Я мог тваiм быць бацькам, сябруком…
Ды я адзiн у гэтым свеце людным!
Высока сцяг сваёй любовi нёс.
Ды iншыя ёсць радасцi – другiя:
Я замарозiy сваiх мрояy лёс,
І толькi твой, пазнанне, твой – сафiя!»
І вось ён зноy вандроyнiк. Зноy зiхцяць
Агеньчыкi яго вачэй, ды строгi
Ягоны твар. Вам, ворагi, няyцям,
Што бог – Святло. І ён памрэ за бога.
«Свет – бездань атамаy, што дзень за днём
Спавiты богам – пекнатой жывою.
І, жывучы да скону, мы жывём
Адзiнаю, сусветнаю Душою.
Ты, з лютняю! Дарма куткi вачэй
Штораз Жыццём i Радасцю паyнелi?
Ты, сонца! І сузор’i yсiх начэй!
Вы толькi гэтай Радасцю святлелi».
І стомлены трывогай чалавек
З паглядам зоркiм, зыркiм i халодным,
Ідзе y агонь. «Памерлы y рабскi век —
З бяссмерцем абвянчаецца y свабодным!
Я памiраю – смерцi я хачу.
Развейце, каты, прах мой па планеце!
«Салют Сусвету, Сонцу!..» – я крычу…
Мне жыць нязгаснай думкай у Сусвеце!»
(1906)
Андрэй Дзяменцьеy
Прыцемкi
Давай памаyчым.
Зоркi зноy нас паклiкалi.
Такiя цудоyныя прыцемкi выпалi!
Забылася yсё,
Што помнiць не хочацца:
І крыyды твае, i маё адзiночанне.
Душа, як куточак жыцця халасцячага, —
Нi позiркаy любых,
Нi пiску дзiцячага.
Завалена кнiгамi плошча кватэрная,
Як словамi сэрца,
Цяпер не патрэбнымi.
Ах, гэтыя словы, як лiсце апалае.
І слёзы, на сэрца запознена yпалыя.
Не плач…
Тут сустрэча з табой —
Не праводзiны.
Наiyныя y наша юнацтва yваходзiны.
Давай памаyчым.
Зоркi зноy нас паклiкалi.
Такiя цудоyныя прыцемкi выпалi!
Алена Круглова
Зацвiтае лiпа. Лiпа зацвiтае!
Водар свой мядовы y косы мне yплятае.
Самы час i сэрцу закахана бiцца,
І пра yсё на свеце з радасцю забыцца.
Валасы густыя па плячах рассыпаць,
Плакаць i смяяцца, i цвiсцi, як лiпа…
Лiпавая квецень. Мара залатая.
Зацвiтае лiпа. Лiпа зацвiтае…
Вiкторыя Ветрава
Ты выйдзеш моyчкi y калiдор,
Сцiскаючы мiж пальцаy цыгарэту.
Ты ведаеш усе мае сакрэты…
А праз цямнечу чорных штор
Прасочыцца спадзевам месяц,
На мой убор, не зняты, упадзе,
Скрозь мае вейкi ты, як цень, iдзеш.
Я не магу скрануцца з месца.
І раптам сярод ночы стаy, глядзiш…
Навошта выпадковая сустрэча?
Нiбыта знiкну я навечна
І застанешся ты адзiн.
Вера Кабзар
Мiне самота, будзем жыць на свеце
З палёгкай, проста… І, адчуyшы моц,
Хiсне бярозку залатую вецер,
Закружыць лiсце восень-ягамосць.
Стамлёны дождж пральецца на паляны,
Зямля натолiць смагу да вясны…
І паплывуць асеннiя туманы,
Як светлыя i радасныя сны.
Пабачыць неба зазiмкавым раннем
Над цёплай хатай верхалаз-дымок.
Сняжынкам першым будзе вельмi рада
Шчаня – жывы, прычэпiсты клубок.
І ранiцою, велiчна i роyна,
Уздоyж старога плоту, за дваром,
Прагнаyшы сон, бабулечка Пятроyна
Да студнi пройдзе, звонячы вядром.
Наталля Драздова
Сняжынка
Яна y парыве радасным ляцела
Да пацямнелай пожнi: «Я – зiма!..»
Ды чарназёма стомленае цела
Дыхнула ледзь – i вось яе няма.
А вецер з поyначы расправiy крылы,
Даy волю сiле – аж загуy прастор!
І здзiyленае поле yраз пакрылi
Сто тысяч прыгажунь – яе сясцёр.
Пераклады з рускай Івана Карэнды
Карэнда Іван Арсеньевiч нарадзiyся 17 верасня 1950 года y вёсцы Крывiчы Іyеyскага раёна Гродзенскай вобласцi. Па прафесii – настаyнiк i журналiст. Настаyнiчаy у Шчучынскiм раёне, працаваy у газеце «Чырвоная змена», партыйных камiтэтах i органах дзяржаyнага кiравання, у тым лiку намеснiкам мiнiстра iнфармацыi Рэспублiкi Беларусь, намеснiкам мiнiстра культуры i друку Рэспублiкi Беларусь. У 2003 – 2008 гадах – на дыпламатычнай службе: саветнiк Пасольства Рэспублiкi Беларусь у Расiйскай Федэрацыi.
Аyтар кнiг лiрыкi «Белы налiy» (1995), «Знiчка» (2003), «Васiлькi надзеi» (2008), «Вочап» (2018), «Пад зорным небам верасня» (2020), кнiгi прозы «Воплаyская госця» (2011), паэтычных кнiг для дзяцей «На загадкi ёсць адгадкi» (2001), «Ёж иголки продавал» (2018) i iнш.
Корнев Виталий Анатольевич
г. Минск
Любимой
I
Придёт зима, и будем есть клубнику,
Задорого, невкусную, но всё ж.
Я отличаю женщину по крику,
Когда она, развёрнутая в клёш.
Когда её увидишь без перчаток
(Они легли дуэтом на трюмо),
Когда коньяк на столике початый
Показывает истинное дно.
На этикетке звёздочки и буквы,
А у неё – ни звёздочек, ни букв.
Мне хочется то сахара, то клюквы,
Конец ознакомительного фрагмента.
Текст предоставлен ООО «ЛитРес».
Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию (https://www.litres.ru/book/vladimir-nikolaevich-kulik/belorusskiy-dnevnik-2022-68362574/) на ЛитРес.
Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.
Владимир Николаевич Кулик
В первом выпуске альманаха «Белорусский дневник – 2022» представлены очерки, рассказы, стихи, воспоминания участников НКА «Белорусы Москвы», а также других авторов, связанные с интересными моментами в жизни, с нашей родной Беларусью.
Белорусский дневник – 2022
© Карданов Валерий Алексеевич
© Каренда Иван
© Корнев Виталий Анатольевич
© Кулик Алексей Владимирович
© Кулик Владимир Николаевич
© Макеенко Людмила Михайловна
© Позлевич Иосиф Марьянович
© Туровец Татьяна Владимировна
© Филаткина Мария Александровна
© Яцкова Ольга Александровна
Редактор Владимир Николаевич Кулик
ISBN 978-5-0059-1251-0
Создано в интеллектуальной издательской системе Ridero
Предисловие
Уважаемые читатели!
Вы держите в руках первый выпуск литературного альманаха «Белорусский дневник – 2022».
Это новый проект Региональной общественной организации «Национально-культурная автономия „Белорусы Москвы“» (НКА «Белорусы Москвы»), который осуществляется по инициативе и непосредственном участии членов автономии Кулика Владимира Николаевича и Карданова Валерия Алексеевича.
Среди наших земляков-белорусов много талантливых и интересных людей, которые на страницах альманаха могут поделиться своими рассказами, стихами, заметками, воспоминаниями, фотоматериалами, иллюстрациями, связанными с интересными моментами в жизни, с нашей родной Беларусью.
Первый выпуск альманаха открывают стихи нашего знаменитого земляка Каренды Ивана Арсеньевича, учителя, журналиста, дипломата, поэта и прозаика. Поэтическая часть начинается стихотворением «Дом Купалы». 2022 год – год 140-летия со дня рождения нашего белорусского песняра Янки Купалы.
Надеемся, что этот проект найдёт отклик у наших земляков и станет ежегодным.
Председатель НКА «Белорусы Москвы»
Тужилкина Алла Анатольевна
31.08.2022
Каренда Иван
г. Минск
Дом Купалы
Мы iдзём у музейны
Купалаyскi дом,
як у спадчынны храм,
з беларускай малiтвай.
Як на споведзь iдзём
перад iм, Песняром, —
мы з Купалам адзiнаю
доляй спавiты.
Мы iдзём у гасцiнны
Купалаyскi дом
па параду, па шчырае
роднае слова.
Тут сагрэе i сэрца
напоyнiць святлом
гаспадыня яго —
беларуская мова.
Тут для yсiх землякоy
i замежных гасцей
стол засланы
святочным абрусам.
У Купалаyскi дом
вы заходзьце часцей —
тут Купалы душа,
тут душа Беларусi.
Родная вёска
Я вырас у вёсцы i вёску люблю,
Мне горад яе не заменiць нiколi.
Тут роднае слова я прагна лаyлю
І дыхаю свежым паветрам уволю.
І слухаць люблю, i люблю назiраць,
Як звонiць уранку ля студнi вядзерца,
Як ноччу над вёскаю зоры гараць,
Пяшчотным цяплом саграваючы сэрца.
Люблю цiшыню беласнежных палёy,
І соснаy у лесе чырвоныя шчокi,
І клёкат вiтальны шчаслiвых буслоy,
Якiя вярнулiся з даляy далёкiх.
Люблю, як у небе пяюць жаyрукi, —
Іх слухаy бы вечна, стаiyшы дыханне.
А кветкавы водар улетку такi,
Што хмелiць душу, як пачатак кахання.
Калi ж надыходзiць грыбная пара,
То большай, напэyна, няма асалоды,
Як ранiцай з кошыкам збегчы з двара
У царства грыбоy i лясной прахалоды.
Ты y сэрцы заyсёды, з хвiлiны радзiн,
Мая незабыyная родная вёска! —
Як пошум бароy, па якiх я хадзiy,
Як нёманскiх хваляy адвечныя yсплёскi.
Дваццаць Першаму Стагоддзю
І Дваццаць Першаму Стагоддзю
Бракуе мудрасцi, на жаль,
Каб чалавецтва y мiры, згодзе
Глядзела y сонечную даль.
Ах, Дваццаць Першае Стагоддзе!
Табе паверыy чалавек,
А ты, як чорт, сябе паводзiш:
Нясеш хваробы, войны, здзек.
Ты, Дваццаць Першае Стагоддзе,
Сцяжына y глуш, а не бальшак?
Не людзi мы, а толькi зброддзе,
І не дамовiмся нiяк?
Ох, Дваццаць Першае Стагоддзе!
Табе не брыдка ваяваць?! —
Смяротнай зброяй верхаводзiць,
Зямлю крывёю залiваць?!
Чым, Дваццаць Першае Стагоддзе,
Змываць свой сорам будзеш ты
За шкоду людзям i прыродзе —
За горы смецця, бруд вады?
Што, Дваццаць Першае Стагоддзе,
З сабою y Вечнасць панясеш?
Той боль, якi жыве y народзе,
Не згубiш i не растрасеш!
О, Дваццаць Першае Стагоддзе!
Мы аслабелi, знемаглi…
Калi ты волатаy народзiш,
Якiя спыняць гвалт Зямлi?
Падпальшчыкам вайны
Штодня палохаюць вайной:
Вось-вось пачнецца, грымне…
Заплацiць свет нямой цаной —
Усё жывое згiне…
Як ашалелыя чмялi,
Гудуць, гугняць няспынна…
Абрыдла жыць вам на зямлi —
Кiдайцеся на мiны.
Дарэмны, марны ваш хаyрус!
Вам, нелюдзi-паганцы,
Не yдасца знiшчыць Беларусь —
Мы не дадзiм вам шанцаy!
Нязломкi, з моцных мы парод,
З непераможнай верай.
Загартаваны наш народ
На шмат вякоy наперад.
З вайной жартуеце дарма:
Не аддадзiм мы волi,
Не будзе вашага ярма,
Не будзе анiколi!
Тым, хто гундосiць марш такi,
Хто нам рыхтуе бойню,
Павырываць бы языкi —
І жыy бы свет без войнаy.
Час цяпер такi…
Ёсць спрадвек у беларусаy,
Знешне мала гаваркiх,
Мудры, просты, без прымусу,
Выраз: «Час цяпер такi…»
Зазвiняць вясною y небе
Жыццялюбы-жаyрукi —
Што мы думаем? – «Так трэба!»
Кажам: «Час цяпер такi.»
Бачым летнюю раскошу,
Луг квяцiсты ля ракi —
Што мы думаем? – «Прыгожа!»
Кажам: «Час цяпер такi…»
Восень прыйдзе y жоyтым плаццi,
Дорыць лес баравiкi —
Што мы думаем? – «Багацце!»
Кажам: «Час цяпер такi…»
А зiмой мароз прыцiсне —
Шчокi тром у дзве рукi —
Што мы думаем? – «Карысна!»
Кажам: «Час цяпер такi…»
Наступае час бязбожны:
Жах вайны цi мор якi —
Што мы думаем? – «Трывожна…»
Кажам: «Час цяпер такi…»
Гэту прымаyку, напэyна,
Прымуць новыя вякi,
Бо яна засела y генах —
Наша! – «Час цяпер такi…»
Знявечаны дуб
Скалечаны, бурай павалены дуб
Упаy на yзбярэжжа азерца,
Адкiнуyшы yбок свой расхрыстаны чуб, —
І жах скалануy маё сэрца.
Я бачыy, як падаy ён: быццам салдат,
Падкошаны куляй смяротнай, —
Высокi, магутны, бясстрашны гiгант
З дубовай праслаyленай роты.
Ён грымнуyся так, што пачуy я здаля,
Як грукат працяy наваколле,
І як застагнала матуля-зямля
Ад болю, нясцерпнага болю.
Ах, дуб-прыгажун, дарагi мой зямляк!
З усёй прыазёрнай дубровы
Упаy ты адзiн, як бяссiльны трухляк,
Хоць быy колiсь самы здаровы.
Цябе неyпрыкмет падмывала вада,
Асоyваyся бераг высокi.
Не год i не два падступала бяда,
З карэнняy высмоктвала сокi.
Час ветраны, сцюжны цябе не лячыy —
І вось ты нябожчыкам стала…
Прабач, што не змог я табе памагчы.
А смутку майго табе мала…
Загадка-таямнiца
Загадак Бог прыдумаy шмат.
Не проста шмат – а безлiч.
Тварэц на yсё меy свой пагляд —
У гэтым Бога велiч.
Чамусьцi думаю не раз —
І як тут не дзiвiцца! —
Як Бог прыдумаy вечны час? —
Загадка-таямнiца!
Без стомы час iдзе, бяжыць…
Адзiн ён мае права
Як сам Гасподзь, бясконца жыць —
Вось што найбольш цiкава.
Жывым iстотам на зямлi
Інакш наканавана:
Каб пажылi i аджылi —
Час, Богам дараваны.
Раслiны, дрэвы, жыхары
Лясоy, лугоy i рэчак
Заyсёды маюць знак парЫ —
Як знак iстот нявечных.
Такi ж лёс мае чалавек.
Па боскаму закону
Яму даецца пэyны век:
З народзiнаy – да скону.
Камусьцi больш, камусьцi менш —
Такi рахунак Бога.
Цi шмат, цi мала ты жывеш, —
Канчаецца дарога.
Час мае вечную пячаць —
А нам з iм, хуткацечным,
Крыху пагушкацца i спаць
Сном непрабудным, вечным?
Чаму Ўсявышнi так рашыy? —
Адказ знайсцi спрабуем.
Час вечны толькi для душы?
Яе адказ не чуем…
Дык, можа, час i ёсць душа?
О, Божа yсемагутны!
Няyжо y iх доля спарыша —
І y гэтым тайны сутнасць?
Ну што магчыма тут змянiць?
Што перайначыць можам?
Нiколi нам не адмянiць,
Што маем воляй Божай.
І толькi зрэдку y галаве
Адказ мiльгне яскрава:
У кожным з нас Сусвет жыве
З душой – дзiвоснай явай.
* * *
Свабода, сумленне i смеласць —
вось што патрэбна душы,
а разам яны – яе спеласць, —
як пра душу нi кажы.
Свабода – каб з вольным размахам
лятала, як птушка, яна,
каб далеч жыццёвага шляху
была ёй заyсёды вiдна.
Сумленне – каб чыстым усюды
быy след тваiх рук на зямлi,
i каб анiякага бруду
пакiнуць яны не змаглi.
А смеласць – каб чорныя хмары
ты мог разганяць. Без яе
i кроку не зробiш да мары,
не спраyдзiш памкненнi свае.
* * *
Не папракай мяне за шчырасць,
Не дакарай за праyду yслых.
Я разумею: б'е пад дых…
Не папракай мяне за шчырасць,
Спадзевам мне – твой цяжкi yздых.
І пройдзе з часам, знiкне прыкрасць.
Не папракай мяне за шчырасць,
Не дакарай за праyду yслых.
Каханай
Убачыy я тваю натуру,
Чароyны стан i воблiк твой —
Пачуццi выбухнулi бурай,
І з той хвiлiны сам не свой.
Гасподзь ствараy цябе як мару,
І пабажыцца я гатоy:
Твой бюст, тваю скульптуру твару
Не зможа вылепiць нiхто.
Твая пяшчота пэндзля варта! —
Яна ракой з душы цячэ,
І Рэпiн не знайшоy бы фарбаy
Для таямнiц тваiх вачэй.
Шкада, не чуy маэстра Моцарт! —
Магу аспрэчыць галавой —
Нiкому больш не хопiць моцы
Пакласцi y ноты голас твой.
Твой воблiк так паэтаy вабiць! —
У сэрцах iх гарачы хмель.
І Пушкiн з Лермантавым, мабыць,
Пайшлi б адчайна на дуэль.
Тваю жаночую натуру
Не для мастацкiх мэт – о не! —
Не для карцiн, не для скульптуры —
Стварыy Бог толькi для мяне.
Народны дыягназ
Ад чаго арытмiя y сэрцы?
Уцякала ад смерцi.
Ад чаго туман у галаве?
Чужым розумам жыве.
Ад чаго балiць жывот?
Ад сямейных згрызот.
Ад чаго трашчаць косцi?
Ад злосцi.
Ад чаго свярбяць вочы?
Ашукаць хтосьцi хоча.
Ад чаго баляць зубы?
Ад сквапнасцi.
Ад чаго трасуцца рукi?
Ад зайздрасцi.
Ад чаго ледзь ходзяць ногi?
Ад гультайства.
Ад чаго смаркач пад носам?
Ад зазнайства.
Ад чаго закладвае вушы?
Ад раyнадушша.
* * *
Тасуе памяць дзён былых калоду —
На чым даyно пастаyлена пячаць.
Дарма карцiць ёй нанава пачаць
Шукаць у iх цяпло i асалоду:
Няма y душы жаданага спакою —
Там рэй вядуць памылкi i грахi,
Не вытрасцi нiяк з яе трухi.
І са спагадай шчыраю людскою
Не змыць з гадоy, пражытых мною, плесню —
Сама аднойчы сыдзе y небыццё.
Ды, дзякуй Богу, доyжыцца жыццё,
І сэрца прагне, сэрца просiць песню.
У кнiгарнi
Божухна! Якое тут багацце! —
Ад палiц не адарваць вачэй!
Тут, нiбыта y казачным палацы,
Кнiжны свет ракой дзiвос цячэ.
Тут сябры яшчэ з часоy дзяцiнства,
І з юнацкай сонечнай пары, —
Цэлая эпоха пабрацiмства! —
І крыху пазнейшыя сябры.
Тут сябрыне нават цеснавата:
Кожны з назапашаным дабром.
Так бывае, калi y хаце свята —
Шмат гасцей i шмат тваiх сяброy.
І, па-мойму, лепшага настрою
Не знайсцi i не адчуць нiдзе:
Кожны аyтар пра сваiх герояy
Гутарку няспешную вядзе.
Хоць нячутны гэтай мовы гукi, —
Кнiга yмее цiха гаварыць.
А бярэш яе з палiцы y рукi —
Як паходня, поклiчна гарыць.
Тут я бачу класiкаy – мо, роту, —
З блiзкiх i далёкiх нам краiн:
Дантэ, Твэн, Шэкспiр, Мiцкевiч, Гётэ…
У святочных строях – як адзiн.
Тут сябры са школьных хрэстаматый:
Пушкiн, Гогаль, Лермантаy, Крылоy,
А яшчэ з усмешкай хiтраватай
Пазiраюць Горкi, Блок, Святлоy.
Бачу сярод постацяy выдатных,
Хто сюды на кнiжны сход прыйшоy, —
Нашыя Купала, Колас, Гартны,
Багдановiч, Броyка, Куляшоy.
Ёсць i шмат сучаснiкаy вядомых,
Хто гасцюе тут не проста так,
З кiм i не па кнiжках я знаёмы, —
Лiпскi, Федарэнка, Шнiп, Бадак…
Кнiжны свет – загадкавы, бясконцы:
Мiж палiц з трымценнем я iду,
Моyчкi, шчыра б'ю паклоны творцам,
Інжынерам чалавечых душ.
Крыху збоку – гурт людзей з навукi,
Ветразяy прагрэсу yсiх часоy.
Маю шанц пацiснуць моцна рукi
Ньютану, Энштэйну i Русо…
Вось ён, залаты запас краiны!
Храм, дзе прычашчаецца душа,
Дзе жывуць i мары, i yспамiны,
Ад якога y свет вядзе бальшак.
Вось, яно сапраyднае багацце!
Злiткi залатыя – не раyня,
І няварта на iх грошы трацiць:
Мёртвыя яны, як цiшыня.
Вольны час без кнiгi бавiць марна.
Кажаце: «Няма чаго чытаць…»
Вы калi наведвалi кнiгарню,
Бралi y рукi кнiжку пагартаць?
І не для забавы – мне паверце! —
На пацеху часу yсiм стае.
Моц душы i асалоду сэрцу
Нам чытанне кнiг штодня дае!
«Прачытаць усе iх немагчыма…» —
Гэты хiтрык шмат каму свярбiць,
І дарма шукаеце прычыну —
Хто даy права кнiгу не любiць?
З добрай, мудрай кнiгай, як з малiтвай,
Нам лягчэй i спакайней iсцi
Па сцяжынах, часам апавiтых,
Што Ўсявышнiм дадзены y жыццi.
То часцей наведвайце кнiгарню,
Не шкадуйце грошай для душы!
Свет тады, упэyнен, лепшым стане…
…Будзе час – падумайце y цiшы.
* * *
Зямля мяняе свой убор —
Змрок ахiнае наваколле,
І на заснежанае поле
Кладзецца водблiск першых зор.
Зiма прыйшла i y Прынямонь.
Нясу мароз вячэрнi y хату,
Дзе y печцы зырка, зухавата
Гарыць, трапечацца агонь.
Цяплом напоyнены пакой,
Ён не сябруе з халаднечай —
Душа ж трывожыцца аб нечым,
Прагнаць не можа неспакой.
Няyжо ноч зноy скрадзе мой сон,
Схавае дзесьцi да свiтання,
І слухаць мне y дрымотным стане
Яе самотны патэфон?
* * *
Я сонца y зiмы не прашу:
Бракуе самой яго промняy, —
Абы не студзiла душу
І меней адбельвала скронi.
Я долi y зiмы не прашу:
Сама ледзь скрыпiць палазамi —
Адлiгай скiдае кажух
І горкiмi плача слязамi.
Я шчасця y зiмы не прашу:
Яно, яе шчасце зямное,
Кароткае, кшталт скавышу, —
Сплывае з паводкай вясною.
Прашу я зiму аб адным:
Раструшч, спапялi беззваротна,
Развей над планетай, як дым,
Карону з атрутай смяротнай.
Дзяyчыне з далёкага юнацтва
Часу небагата – толькi вечар
Падарыла нам з табой зiма.
Прамiльгнула знiчкаю сустрэча —
І нiчога ад яе няма.
Як нiчога? Памяць не здаецца! —
Ёй той сцюжны вечар дарагi,
І таму не адпускае з сэрца,
Робiць, як у танцы, з iм кругi.
Ну навошта сам сабе я хлушу?!
Успамiн аспрэчваю дарма! —
Калi шчыра, то прызнацца мушу:
Назiрала, бачыла зiма,
Як глядзеy нясмела я y бяздонне
Сiнiх азярын – вачэй тваiх,
І губамi грэy твае далонi,
Па-дзiцячы хукаючы y iх.
* * *
Душа не любiць адзiноты,
Ёй больш утульна мiж людзей,
Дзе вiр падзей, святло надзей.
Душа не любiць адзiноты,
Самота час яе крадзе,
Нясе ёй жаласныя ноты.
Душа не любiць адзiноты,
Ёй больш утульна мiж людзей.
Дзiyна, што Пушкiн вясну не любiy
Вясёлая пара – вачэй азеляненне,
Як грэе кроy твая вiтальная краса!
Люблю прыроды трапяткое абуджэнне —
І водар пахкага зяленiва y лясах,
Пяшчоту промняy сонца, свежае дыханне
Усёй ваколiцы, блакiт над галавой,
І поклiч вечнага, сустрэчнага кахання,
Надзей загадкавых i светлых мар сувой!
Пяцiгорская дуэль
Страляюць паэты y паветра:
Не могуць у грудзi страляць.
На тое яны i паэты —
Ім сэрцы чужыя баляць.
Ім сорамна цэлiцца y сэрца,
Бо смерць – гэта yжо небыццё.
Паверце паэту, паверце:
Ён цэнiць чужое жыццё!
Не верце Мартынаву, людзi! —
Не варты ён кроплi таго:
Наyмысна ён цэлiyся y грудзi,
У самае сэрца яго.
А мог, як паэт, у паветра
Нацiснуць смяротны курок,
Зрабiyшы насустрач паэту
Без кулi спагадлiвы крок.
Трагiчная повязь абставiн.
На помсце памешаны свет.
А праyда заyсёды святая —
Не мог быць iнакшым паэт.
Ён словам свабодным не песцiy
Нi yладу, нi нават сяброy.
Дарэмна нiкога не бэсцiy
З багатых цi бедных двароy.
Ён збрыдзеy шукальнiкаy славы,
Сляпой ганарыстасцi хмель,
На смелую думку аблавы, —
Таму i пайшоy на дуэль.
Машук здрыгануyся ад болю,
Ад жаху, што ён не yбярог
Паэта, якi сам з сабою
Апошнi тут вёy дыялог.
Счарнелi ад роспачы горы.
Абрынуyся лiвень з нябёс.
І вецер вялiкае гора
Народу Расii панёс.
Нешта будзе…
Колькi помню сябе y гэтым свеце,
Продкi дня не жылi без надзеi.
«Нешта будзе…» – казалi нам, дзецям,
Мы на iх са здзiyленнем глядзелi.
У гады з неyмалотам, няyродам,
З саладухаю ды з лебядою,
Чуyся голас спадзеyны з народа:
«Нешта будзе… Не век жыць з бядою…»
На вяселлях, куляючы чарку,
Маладым шчасця зычылi yволю:
«Абрабляйце сваю гаспадарку!
Нешта будзе… А можа, i болей…»
У днi гора i страт непапраyных
Гналi з сэрца рой думак трывожных
І зацягвалi yздыхамi раны:
«Нешта будзе… Нам Бог дапаможа…»
А калi зямны рай абвяшчалi
І трубiлi аб iм, як аб цудзе,
З вуснаy продкаy зноy цiха гучалi
Словы мудрыя: «Нештачка будзе…»
І цяпер, калi вiрус кавiдны
Ходзiць потайкам, рве жыццi людзям,
Чуем голас, надзеяй спавiты:
«Божа спынiць яго… Нешта будзе…»
Роздум
Не страцiy даверу
да шэпту аеру
i золкага срэбра расы,
да шуму таполi
i жыта на полi —
да yсёй навакольнай красы.
Не страчу нiколi
даверу да болю
нямых курапацкiх крыжоy,
званоy у Хатынi —
магiльных святыняy,
дзе д'ябал пачварны прайшоy.
Няма i прычыны
не верыць жанчыне,
што поплеч са мною iдзе,
i шчырай сябрыне,
i боскай сцяжыне,
што y вечнасць святую вядзе.
А страцiy давер я
да розных паперак
i вестак з экранаy, газет,
да планаy маштабных
i лозунгаy штатных —
яны не палепшылi свет.
Не маю даверу
да гучных намераy,
што льюцца ракою з трыбун,
да льсцiвых прамоyцаy,
дзе кожнае слоyца —
як рэха эпохi камун.
Удосталь той веры,
што Бог мне адмераy
i продкi мае збераглi,
каб шчасця агеньчык,
як сонца праменьчык,
гарэy i свяцiy на зямлi.
* * *
Як толькi душу працiнае трывога
І белы дзень змрочную песню пяе,
Тады апаноyвае сэрца знямога,
Сум скоyвае думкi i мары мае.
Ад гэтай навалы я y лес уцякаю —
У шэпце-дрымоце гаёy i бароy
Трывожны настрой неyзаметку знiкае,
І я адчуваю: практычна здароy.
Пераклады з рускай паэзii
Іван Бунiн
Джардана Бруна
«Каyчэг пад валадарнiцтвам асла —
Вось свет людзей. Жывiце у Сусвеце.
Зямля – прытон хлуснi, падману, зла.
Жывiце прыгажосцю, што y суквеццi.
Зямелька, ты з душой маёй радня —
І y далечы. Люблю жыццё растайна,
І y радасцi маёй – журба штодня,
Як i y журбе заycёды – слодыч тайны!»
І вось ён кiй вандроyнiка бярэ:
Даруйце, келляy змрочныя скляпеннi!
Яго душа, чужая тут, жыве
Цяпер адным – дыханнем вызвалення.
«Вы yсе рабы. Цар вашай веры – Звер:
Я зрыну трон сляпой i змрочнай веры.
Вы y капiшчы: я расчыню цяпер
Вам у блакiт i бездань Сферы дзверы.
Жыццю i безданi мяжы няма.
Мы спынiм, спынiм сонца Пталямея —
Вiхор планет не ведае ярма,
І y полымi не знiкне, не знямее!»
І ён пайшоy на yсё – аж да нябёс.
Ды разбурэнне – прага аднаyлення,
І па руiнах гэту прагу нёс
Як боскую гармонiю Стварэння.
Святлеюць вочы, мара y сэрцы ёсць
І y свет адкрыццяy радасных заносiць.
У iсцiне – фiнал i прыгажосць.
Тым болей i мацней жыць сэрца просiць.
«Дзяyчо, з анёльскiм тварам, плечуком,
Са спевам над старою звонкай лютняй!
Я мог тваiм быць бацькам, сябруком…
Ды я адзiн у гэтым свеце людным!
Высока сцяг сваёй любовi нёс.
Ды iншыя ёсць радасцi – другiя:
Я замарозiy сваiх мрояy лёс,
І толькi твой, пазнанне, твой – сафiя!»
І вось ён зноy вандроyнiк. Зноy зiхцяць
Агеньчыкi яго вачэй, ды строгi
Ягоны твар. Вам, ворагi, няyцям,
Што бог – Святло. І ён памрэ за бога.
«Свет – бездань атамаy, што дзень за днём
Спавiты богам – пекнатой жывою.
І, жывучы да скону, мы жывём
Адзiнаю, сусветнаю Душою.
Ты, з лютняю! Дарма куткi вачэй
Штораз Жыццём i Радасцю паyнелi?
Ты, сонца! І сузор’i yсiх начэй!
Вы толькi гэтай Радасцю святлелi».
І стомлены трывогай чалавек
З паглядам зоркiм, зыркiм i халодным,
Ідзе y агонь. «Памерлы y рабскi век —
З бяссмерцем абвянчаецца y свабодным!
Я памiраю – смерцi я хачу.
Развейце, каты, прах мой па планеце!
«Салют Сусвету, Сонцу!..» – я крычу…
Мне жыць нязгаснай думкай у Сусвеце!»
(1906)
Андрэй Дзяменцьеy
Прыцемкi
Давай памаyчым.
Зоркi зноy нас паклiкалi.
Такiя цудоyныя прыцемкi выпалi!
Забылася yсё,
Што помнiць не хочацца:
І крыyды твае, i маё адзiночанне.
Душа, як куточак жыцця халасцячага, —
Нi позiркаy любых,
Нi пiску дзiцячага.
Завалена кнiгамi плошча кватэрная,
Як словамi сэрца,
Цяпер не патрэбнымi.
Ах, гэтыя словы, як лiсце апалае.
І слёзы, на сэрца запознена yпалыя.
Не плач…
Тут сустрэча з табой —
Не праводзiны.
Наiyныя y наша юнацтва yваходзiны.
Давай памаyчым.
Зоркi зноy нас паклiкалi.
Такiя цудоyныя прыцемкi выпалi!
Алена Круглова
Зацвiтае лiпа. Лiпа зацвiтае!
Водар свой мядовы y косы мне yплятае.
Самы час i сэрцу закахана бiцца,
І пра yсё на свеце з радасцю забыцца.
Валасы густыя па плячах рассыпаць,
Плакаць i смяяцца, i цвiсцi, як лiпа…
Лiпавая квецень. Мара залатая.
Зацвiтае лiпа. Лiпа зацвiтае…
Вiкторыя Ветрава
Ты выйдзеш моyчкi y калiдор,
Сцiскаючы мiж пальцаy цыгарэту.
Ты ведаеш усе мае сакрэты…
А праз цямнечу чорных штор
Прасочыцца спадзевам месяц,
На мой убор, не зняты, упадзе,
Скрозь мае вейкi ты, як цень, iдзеш.
Я не магу скрануцца з месца.
І раптам сярод ночы стаy, глядзiш…
Навошта выпадковая сустрэча?
Нiбыта знiкну я навечна
І застанешся ты адзiн.
Вера Кабзар
Мiне самота, будзем жыць на свеце
З палёгкай, проста… І, адчуyшы моц,
Хiсне бярозку залатую вецер,
Закружыць лiсце восень-ягамосць.
Стамлёны дождж пральецца на паляны,
Зямля натолiць смагу да вясны…
І паплывуць асеннiя туманы,
Як светлыя i радасныя сны.
Пабачыць неба зазiмкавым раннем
Над цёплай хатай верхалаз-дымок.
Сняжынкам першым будзе вельмi рада
Шчаня – жывы, прычэпiсты клубок.
І ранiцою, велiчна i роyна,
Уздоyж старога плоту, за дваром,
Прагнаyшы сон, бабулечка Пятроyна
Да студнi пройдзе, звонячы вядром.
Наталля Драздова
Сняжынка
Яна y парыве радасным ляцела
Да пацямнелай пожнi: «Я – зiма!..»
Ды чарназёма стомленае цела
Дыхнула ледзь – i вось яе няма.
А вецер з поyначы расправiy крылы,
Даy волю сiле – аж загуy прастор!
І здзiyленае поле yраз пакрылi
Сто тысяч прыгажунь – яе сясцёр.
Пераклады з рускай Івана Карэнды
Карэнда Іван Арсеньевiч нарадзiyся 17 верасня 1950 года y вёсцы Крывiчы Іyеyскага раёна Гродзенскай вобласцi. Па прафесii – настаyнiк i журналiст. Настаyнiчаy у Шчучынскiм раёне, працаваy у газеце «Чырвоная змена», партыйных камiтэтах i органах дзяржаyнага кiравання, у тым лiку намеснiкам мiнiстра iнфармацыi Рэспублiкi Беларусь, намеснiкам мiнiстра культуры i друку Рэспублiкi Беларусь. У 2003 – 2008 гадах – на дыпламатычнай службе: саветнiк Пасольства Рэспублiкi Беларусь у Расiйскай Федэрацыi.
Аyтар кнiг лiрыкi «Белы налiy» (1995), «Знiчка» (2003), «Васiлькi надзеi» (2008), «Вочап» (2018), «Пад зорным небам верасня» (2020), кнiгi прозы «Воплаyская госця» (2011), паэтычных кнiг для дзяцей «На загадкi ёсць адгадкi» (2001), «Ёж иголки продавал» (2018) i iнш.
Корнев Виталий Анатольевич
г. Минск
Любимой
I
Придёт зима, и будем есть клубнику,
Задорого, невкусную, но всё ж.
Я отличаю женщину по крику,
Когда она, развёрнутая в клёш.
Когда её увидишь без перчаток
(Они легли дуэтом на трюмо),
Когда коньяк на столике початый
Показывает истинное дно.
На этикетке звёздочки и буквы,
А у неё – ни звёздочек, ни букв.
Мне хочется то сахара, то клюквы,
Конец ознакомительного фрагмента.
Текст предоставлен ООО «ЛитРес».
Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию (https://www.litres.ru/book/vladimir-nikolaevich-kulik/belorusskiy-dnevnik-2022-68362574/) на ЛитРес.
Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.
Владимир Кулик
Тип: электронная книга
Жанр: Стихи и поэзия
Язык: на русском языке
Издательство: Издательские решения
Дата публикации: 24.09.2024
Отзывы: Пока нет Добавить отзыв
О книге: В первом выпуске альманаха «Белорусский дневник – 2022» представлены очерки, рассказы, стихи, воспоминания участников НКА «Белорусы Москвы», а также других авторов, связанные с интересными моментами в жизни, с нашей родной Беларусью.