Егер осы болмағанда сен міндетті түрде бақытты болар едің
Егер осы болма?анда сен мiндеттi т?рде ба?ытты болар едi?
Нелли Давыдова
Ойлау ?абiлетi туралы кiтап. Бiз д?рыс емес шешiмдер ?абылдау ж?не ?ана?аттандырмайтын салдарлар алу ар?ылы ?мiрдi ?алай жасаймыз.Тiлектерiмiздi? орындалуы ?шiн ?рекет жасамауды? ?рт?рлi себептерiн ойлап табамыз. ?з ?ауiпсiздiгiмiз ?шiн ?зiмiздi бейтаныс ?андай да бiр салдардан бас тарту?а м?жб?рлеймiз. А?ыма? болып к?рiнуден ?ор?ып, ?ателiктер жасамау ?шiн ?рекетсiздiгiмiздi а?тау о?ай ?рине. Бiра?…
Егер осы болма?анда сен мiндеттi т?рде ба?ытты болар едi?
Нелли Давыдова
© Нелли Давыдова, 2023
ISBN 978-5-0059-5044-4
Создано в интеллектуальной издательской системе Ridero
КІРІСПЕ
С?лем, ?ымбатты о?ырманым!
Менi? «Егер „осы“ болмаса, сен мiндеттi т?рде ба?ытты болар едi?. Санамен ж?мыс iстеу техникасы» атты кiтабымда мен бiздi? ойлау ?абiлетiмiз туралы, бiз ?з шынды?ымызды ?алай жасайтынымыз, д?рыс емес шешiмдер ?абылдау, бейсана де?гейде ?рекет ету ж?не бiздi ?ана?аттандырмайтын салдар алу туралы айт?ым келедi. Б?л та?ырып ?з ?мiрiне бей-жай ?арамайтындарды? б?рiне ?ызы?ты болады.
Б?л жерде: «Бiреудi? ?з ?мiрiне нем??райлы ?арауы м?мкiн емес!» – деп ай?айлау?а болады, ал мен осы кезде басымды шай?аймын, ?йткенi шынды?ында б?рi одан да жаман. ?рине, сiз бiрнеше рет: «Менi? ?мiрiм мен ?шiн ма?ызды, мен ба?ытты бол?ым келедi, ма?ан ?уаныш пен махаббат керек», – деп айта аласыз, бiра? ?р?айсысынан: «Ал сiз б?л ?шiн не iстеп жатырсыз?» – деп с?раса?ыз, «мен тырысамын», «мен бiр н?рсеге ?мтыламын», тiптi «мен бiр н?рсе жасап жатырмын…» – деген жауаппен шектеледi, осымен б?рi ая?талады.
Егер бiз ?мiрiмiзге ?лде?айда тере?iрек ??iлiп, ?арастыратын болса?, бiз 24/7 бойы негiзiнен ?ткеннi? немесе болаша?ты? ?иялдарында ?мiр с?ретiнiмiздi, ойымызды? ?р?ашан «бас?а жерде» ж?ретiнiн, ?ор?ыныш пен к?птеген м?селелердi ?астерлей отырып, жо?шылы? пен кiмнi? ?мiрi ?иындау деген сия?ты шексiз ??гiмелерден л?ззат алатынымызды т?сiнемiз. Бiз шынды?пен к?ресемiз, жа?дайларды б?лдiруге тырысамыз, болып жат?ан д?ниелердi мойындамаймыз, ?мiрдi? к?п б?лiгiн жо??а шы?арамыз, ?азiрдi? ?зiнде бол?ан фактiлердi шексiз ?згертуге тырысамыз. Е? бастысы: бiз ?немi ?зiмiздi бiрде?е жасаудан ?алай тайдыру?а болатынын ойлап отырамыз, н?тижесiнде бiз еш?андай ?рекет етпеймiз.
Бiз бiрде?е жасай алмауымызды? себептерiнi? барлы? т?рлерiн ойлап табамыз, неге бiзде еште?е жо? ж?не неге бiз ?зiмiздi? а?са?ан армандарымызды орындау?а тырыспайтынымыз?а шексiз сылтаулар ойлап табамыз.
Бiз ?зiмiздi кез-келген бейтаныс салдардан ?ор?ау ?шiн жасал?ан сансыз сылтауларды? арасында ?мiр с?ремiз. Бiрде?енi iстеп, т?сiнiксiз н?тиже ал?анша, еште?е iстемей-а? ?ателеспеу о?айыра?.
А?ыма? болып к?рiнбеу ?шiн ?рекетсiздiгi?iздi а?тау о?айыра?. Сонды?тан бiз ?з ?ала?анымыз?а ?ол жеткiзбеуiмiздi? немесе шынды?ымыз бiздi? к?ткенiмiзге с?йкес келмейтiнiне жауап ретiнде е? ?исынды, е? «д?рыс» фактiлердi табамыз. Алайда…
Бiздi? себептерiмiз бен сылтауларымыз «шынайы» деген ?иялдарымызды жо??а шы?арып, ж?не де ?мiрiмiздегi «ба?ытсызды?тар» т?тiндей сейiлiп, ал бiз тiптi ой?а сыймайтын тiлектерiмiздi орындап, ?зiмiз ?ала?андай ?мiр с?руiмiз ?шiн мен осы кiтапты жазу?а шешiм ?абылдадым.
Барлы?ы м?мкiн! Бiздi? ?алауымыз?а сырттан ?сер ететiн еште?е жо?. Бiздi? тiлектерiмiз, сонымен ?атар проблемалар мен оларды шешу жолдары тек ?зiмiздi? ?олымызда. Тек ?зiмiз ?ана, ?зiмiздi? шынды?ымызды ??ру ж?не оны ?з шешiмiмiзге с?йкес ?згерту ?абiлетiне иемiз.
Алайда, бiз кiм екенiмiздi ?мытып, тiзгiндi тек аудармашы болып табылатын санамыз?а бердiк, ал ол еште?е бiлмейдi. А?ылды? бiлiмi тек ?ткен т?жiрибеде жатыр, бiра? бiз ол б?рiн алдын-ала бiледi деп шештiк ж?не о?ан с?зсiз сенемiз, сонымен бiрге ?зiмiздi а?ылмен те?естiрдiк.
Есi?iзде болсын, бiз а?ыл емеспiз, тiптi ?з денемiз де емеспiз, сiз бен бiз одан да биiкпiз. Бiз ?з шынды?ымызды ба?ылаушылармыз ж?не «?мiрiмiздi Жасаушылармыз». Ж?не де жасау – ?з ?олымызда. Егер де бiз ?зiмiзбен ж?не санамызбен байланыс орната отыра санамыз?а тапсырмалар беру ар?ылы, оны ?алай бас?ару?а болатынын аны?таса?, бiз с?рiп жат?ан ?мiрiмiздi? ?р с?тiнде шексiз ба?ытты боламыз.
Мен сiзге а?ыл-ойымызбен ?алай ж?мыс iстеуге болатынын, ?з санамызбен ?алай ж?мыс iстеу керектiгiн, бiрде?енi? жо?ты?ы ?шiн ?зi?iз ойлап тап?ан себептермен шектелудi то?татып, к??iлсiздiк, м??, тiтiркену, ашулануды ?ана емес, бiзде жетiспейтiн игiлiктер мен сезiмдердi алуды бастау ?дiстерiн к?рсеткiм келедi.
И?, б?л о?ай емес ж?не ол сiз ойла?андай жылдам ?рi керемет болмайды. Б?л ?з-?зi?мен табандылы?ты ж?не ?ажырлы?ты талап ететiн ж?мыс. Ж?не б?л тек а?ыл-оймен ?ана ж?мыс емес, б?л на?ты ?рекеттер. Бiз ?з сезiмдерiмiзге сенiп, жа?а к?з?араспен ?рекет ету ар?ылы ?мiр с?рудi ?йренуiмiз керек.
?айтадан ?иялдар мен шектеулерге бой алдырмау ?шiн ?зi?iздi ж?не а?ыл-ойы?ызды ба?ылауда ?стау?а тырысу ж?не ба?ытты болу?а т?рарлы? уа?ыты?ызды ж?мсау керек болады.
Мен ?з кiтабымда ?р т?рлi терминологияны ?олданамын, сiзге т?сiнiктi болу ?шiн ж?не сiздi шатастырмау ?шiн, мен бiрден т?сiндiрiп кетейiн, мен ойлау ба?дарламалары, ойлау ?лгiлерi, шектеулi сенiмдер, к?з?арастар, ойлау ше?берлерi туралы айтамын, м?ны? б?рi бiрдей ??ым.
1 ТАРАУ. ШЫНДЫ??А К??ІЛІ?ІЗ ТОЛМАСА – САНА?ЫЗ?А К?З Ж?ГІРТІ?ІЗ
Бiздi? ойлау ?абiлетiмiз бiз ?абылда?ан шешiмдерге ?сер етедi. Бiр шешiмге келу, бару немесе бармау, iстеу немесе iстемеу, келесi с?тте ?алай ?рекет ету, ?рине, к?ршi?iзге немесе ауа-райына байланысты емес, ?зi?iздi? ойы?ыз?а байланысты.
Ж?не де бiз ?абылдайтын ?рбiр шешiм ?рекетке ?ласады, ал ?рекеттер белгiлi бiр салдар?а ?келедi.
Тiптi iлiмге тере? ??iлмей-а?, салдарды? т?пкi себебi – бiз айналамызда к?ретiн ?лем – ойлау н?тижесi екенi аны?.
Ал ойлар да, шешiмдер де, ?рекеттер де – оларды? барлы?ы дерлiк бейсаналы?. Бiздi? миымыз секундына 400 миллиард ой жылдамды?ымен дамиды, ал бiз оларды? iшiнен тек 10—20 ойды ?ана ??ынамыз.
Сонды?тан бiз ?зiмiз ?ала?ан салдарды саналы т?рде к?ре алмаймыз. Негiзiнен, бiз тезiрек т?зеткiмiз келетiн н?рсенi аламыз.
Ж?не та?ы да, барлы?ы дерлiк т?пкi себебiн ескермей, бол?ан н?тижемен ж?мыс iстей отырып, салдарын т?зетуге тырысады.
Бiз бiрде?енi т?зете алды? па, жо? па, ма?ызды емес, «Суырды? к?нi» немесе «Сол бiр тырмалар» сия?ты, жа?дай та?ы да ?айталана бередi, м?мкiн бас?а жа?дайларда, ?зге кейiпкерлермен, бiра? бiз басымыздан ?ткендi ?айтадан к?ремiз. Бiз ?зiмiзге: «Б?л ма?ан не ?шiн берiлдi? Б?л не деген та?дыр?» – деген с?ра?тар ?оямыз.
Бiздi? санамыз белгiлi бiр ?лгiлерден, ?мiр бойы бiрiнi? ?стiне бiрi ?абаттасатын стереотиптерден ?алыптасады ж?не миды? шешiм ?абылдауына негiзделген б?л шаблондарды? белгiлi бiр шарттары болады.
Бiр кездерi бiздi? санамыз «осылай» ойлау ж?не «осылай» ?рекет ету ?ауiпсiз деп шештi, осы ба?дарлама?а, шаблон?а жауап беретiн миды? белгiлi бiр б?лiгiн жасады. Ж?не б?л бiздi ?ор?ау ?шiн белгiлi бiр жолмен ойла?ан сайын iске ?осылады.
Мысал:
Бiз б?рын ал?аш?ы рет ?ателестiк ж?не терiс ба?а алды?. Мысалы ?асы?ымызда?ы тама?ты т?гiп алды?, ал анамыз: «О, Жарат?ан! ?айтадан кiр жуу керек болды ?ой! Не деген бала ?зi!» – деп ай?айлап жiбердi.
Б?лкiм, iшiмiзде: анамны? к??iлiн ?алдыру ?ор?ынышты, деген азда?ан ?ор?ыныш пайда болды.
Немесе: «?айда барасы?? То?та», «??лап ?алма», «Оны ?стау?а болмайды, ?йтпесе…» – баланы? н?зiк психикасына м?ндай тыйымдар белгiлi бiр iз ?алдырады ж?не т?ра?ты нейронды? байланыс ?алыптастырады: егер бiрде?е жасасам, онда бiрде?е д?рыс болмай ?алады ж?не жаман болады, менi жазалайды, ал егер ?рысса – олар менi жа?сы к?рмегенi.
Кейiн б?л тыйымдар тiптi: «?йы?тамаса? ?ас?ыр алып кетедi», – деген секiлдi т?нiмiзге катерi бар с?мды?тар?а айналады. Менi? ойымша, мен одан ?лi де ?ор?атын сия?тымын: егер т?сек астында бiреу болса ше, ал жаман ?ыздарды мiндеттi т?рде тiстеп алады.
Сырт к?зге ?азiр бiз ересектер сия?тымыз, саналымыз, бiра? бiрде?е iстеу керек болса? денемiз, к?п н?рсеге жауап бергенде, кейде тiптi д?рбеле? ?ор?ыныш т?рiндегi реакцияларды берудi жал?астырады. Б?рiмiз болаша?тан ?атты ?ор?амыз. Бiз м?ны санамен т?сiнбесек те, б?рiбiр, болаша?тан ?ор?амыз.
Бiз бала кезiмiзден солай т?рбиеленгенбiз – ?зiмiздi ?ор?ау ?шiн ?ор?амыз, ?йткенi ересектер ?здерiнi? игi iстерiн жасай отырып, бiзге на?ты ?ауiп-?атерден ?ана емес, сонымен бiрге жапыра?ты? сыбдырынан да ?ор?уды ?йреттi. Ал б?л ?ор?ыныш iшiмiзде, т?псанамызда жатыр.
Бiз ?ор?атынымызды к?бiнесе мойындамаймыз, ж?й ?ана а?ыл болаша??а ?адам баспауды? ж?не бiрде?е жасамауды? жа?сы себебiн ойлап табады. Бiзде ?ор?ыныш жо?, бiзде на?ты себеп бар – деп ойлаймыз. Бiра? б?рiбiр, себептер тек ?ор?ыныштан пайда болады.
Бiз ?азiр балалы? ша?та пайда бол?ан на?ты ойлар туралы бiле алмаймыз, бiра? бiз жаман болу ?ор?ынышты, ?абылданбау ?ор?ынышты, ?ажетсiз болу ?ор?ынышты, олар бiздi жа?сы к?рмесе ?ор?ынышты ж?не ?ателiктер жiбермеуге тырысуымыз керек екенiн бiлемiз, ж?не де м?ндай ойлар бiрнеше рет басымыз?а келген.
Ба?дарламаны? негiзi бала кезiнен ?алыптаса бастады, содан кейiн олар балаба?шада, мектепте тамыр жайды, онда ?ателiктер ?шiн «екiлiк» алу одан да ?ор?ынышты, содан кейiн ата-аналар ?айтадан ?рысып, бастарын шай?айды, ж?не де: «Олар менi жа?сы к?рмей ?ояды, мен керек болмай ?аламын», – деген ?ор?ыныш та?ы бар. Ж?мыста ?ателiкке байланысты басшылар сыйа?ыдан айырады, с?гiс жариялайды. Отбасында да ?ателiкке байланысты жанжал болады.
Кез келген жа?дай?а тап бол?ан сайын бiз ?ор?ыныштан ?рекет етемiз. Себебi туыстарды? немесе ?о?амны? ?абылдамауы ?те ?ор?ынышты. Ол бiздi? инстинктiмiз де?гейiнде ж?мыс iстейдi.
Бiз б?кiл н?рсемен бiрт?тас организмнi? жасушасы сия?тымыз. Ал егер дене осы жасушадан бас тарта бастаса, б?л ?алай болатынын елестетiп к?рi?iз – б?л ?лiм ?ой. Ал бiздi? ?лгiмiз келмейдi, бiздi? ?мiр с?ргiмiз келедi ж?не ?з болмысымызды ?абылда?ымыз келедi ж?не м?ны бiздi? ?мiрiмiздi ?абылдайтын б?кiл ?лем ?олда?анын ?алаймыз.
Сонды?тан ?ателiк жасау ?ор?ынышы бiздi ?мiр бойы мазалайды, б?л бiздi? шешiмдерiмiзге ж?не осы шешiмдердi? салдарына ?сер етедi.
Сонымен ?атар, бiз ?р?ашан дерлiк жетiспеушiлiктен ?рекет етемiз. А?ыл ?р?ашан ?з назарын бiзде жо? н?рсеге аударады, ж?не, ?рине, бiзде бар н?рсе бiздi? назарымыз?а т?спейдi. Бiздi ба?ытты ететiн тiлектерiмiздi орындау ?шiн бiзде бар ресурстар мен игiлiктердi к?рмеймiз.
М?ны? себебi – ?ор?ыныш?а негiзделген ойлау ?лгiлерi. ?йткенi, бiз ?з м?мкiндiктерiмiздi к?ре бастаса?, ?рекет етуiмiз керек болады. Ж?не б?л ?ауiптi, ?ор?ынышты.
2 ТАРАУ. ОСЫНЫ? Б?РІНЕН А?ЫЛ ?АЛАЙ ?ОР?АНБА??
Ал мен бiр н?рсенi д?рыс жасамай ?ойып, менi ж?рт ?абылдамай ?ойса ше? Б?л ?ауiпсiз емес.
?ауiпсiздiк ?ажеттiлiгi бiзде инстинкт де?гейiнде т?рады, сонды?тан бiзге ?ашу немесе шабуыл жасау ?алады, ж?не де ?лi кейiп танытуымыз м?мкiн.
Мен ?андай жа?дайларда жиi шабуыл жасайтынымызды немесе ?ашып кететiнiмiздi айтпай-а? ?ояйын. ?алай бол?анда да, бiз ?р?ашан осы ?ш ?дiстi ?олданамыз. Бiз бас?аларды кiн?лi ету, жауапкершiлiктi бол?ан жа?дайлар?а ауыстыру ар?ылы шабуыл жасаймыз, ?йткенi б?л ?зiмiздi а?тауды? е? о?ай жолы.
Бiз ?аш?анда немесе ?лi кейiп таныт?анда, м?ны ?андай жолмен жасаймыз? Д?рыс, ?рекетсiздiгiмiздi а?тау ар?ылы.
Бiзге бала кезiмiзден келесiдей ба?дарлама енгiзiлген:
?рекет = ?ате = сен жамансы?
Жасамайсы? = ?ателеспейсi? = еш м?селе жо? = сен жа?сысы?
Мiне, ?зiмiздi? ?рекетсiздiгiмiздi а?тау – б?л шабуыл. «Мен м?ны iстей алмаймын», «жа?дай осылай болып ?алды», – осылайша жауапкершiлiктi м?н-жайлар?а аударып, оларды кiн?лауiмiздi? ?зi – м?селеден ?ашу болып табылады. Бiзде ?р?ашан ?зiн-?зi са?тау инстинктi ?осылады.
Сылтау шаблондары басымызда ?аз-?атар тiзiлiп т?р, ал бiз оны бай?амаймыз да:
– менi? ?олымнан келмейдi;
– жасап к?ргенмiн, болмады;
– жасай алмаймын;
– б?л м?мкiн емес;
– осылай боларын бiлгенмiн;
– олай жасаса? жаман болады;
– олай жасау?а болмайды;
– ал ма?ан… болса ше (шексiз тiзiм);
– б?л тым ?за?;
– б?л тым тез;
– б?л д?рыс емес;
– б?л тым к?п;
– б?л тым аз;
– не iстерiмдi де бiлмеймiн;
– ал бас?алар не дейдi, ал менi с?гiп жатса ше;
– менi? а?ылым, т?жiрибем жетпейдi, мен толы? машы?танбадым;
– ?зiме лайы?ты отбасында туылмадым;
– бас?а елде туыл?анымда ?ой, ?кiмет д?рыс емес, билiк ?намайды;
– немесе ?з-?зiмiздi алдау: «б?ны? ма?ан ?ажетi де жо?»;
– бай болып туылма?ан со?, бастап та ?ажетi жо?;
– мен лайы?ты емеспiн;
– мен соншама керемет емеспiн;
– менi? ?олымда т?р?ан жо?;
– ма?ан кiм ?ол ?шын созар екен;
– ?лiм келмейдi, к?шiм жетпейдi;
– шабытым жо?, ?иялым жетпейдi;
– уа?ытым жо?;
– бас?а шаруамды бiтiрiп алайын;
– ?олым тимейдi;
– жа?дай осылай болды;
– б??ан олар кiн?лi;
– о?ан ?аражатым жо?;
– менi? ж?мысым жо?, ж?мысым ?намайды;
– аз т?лейдi;
– айлы?ым шайлы?ымнан ауыспайды;
– менi? балаларым, жолдасым, отбасым бар ?ой;
– ?орларым (ресурстарым) жо?;
– м?мкiндiгiм жо?;
– анау жаман;
– ерiнiп отырмын;
– басыма сал?аны осы;
– ендi мен ?артайдым;
– ендi ?зiмдi ж?ндей алмаймын;
– ал егер… болып ?алса ше, – деп ?ор?ам;
– мен ?лi жаспын;
– мен ж?мысымды, достарымды, отбасымды, беделiмдi ж?не т.б. жо?алтуым м?мкiн, бастысы – ?зiмдi та?дамасам ж?не ?зiмдi со??ы орын?а ?ойсам;
– ж?не де менде та?ы не жо?, та?ы неден айрылам деген секiлдi шексiз уайымдар…
Денiмiздi? сау бол?аны орындалмас арман болып т?рса да, бiз тiптi темекi шегу мен арты? тама?танудан бас тарту?а ?ор?амыз. ?йткенi бiз ?зiмiздi миллион есе арты?, соны? iшiнде шынайы л?ззаттан айыратынымызды т?сiнбей, ?иялда?ы л?ззаттан айырудан ?ор?амыз.
Бiзге ?немi бiр н?рсе жетiспейдi, бiз ?зiмiздi ?немi ??нсыздандырамыз, бiра? бiз шынымен сондай бол?анды?тан емес, жо?, б?л бiздi? сылтауымыз, б?л бiздi? ?иялымыз. Бiзге осылай о?ай. Бiз ?з ойларымызбен ?зiмiздi тонап жатырмыз.
Нелiктен ?рекеттенбейтiнiмiздi ?зiмiзге осылайша т?сiндiру бiздi? санамыз?а о?айыра?. Бiра? б?л фактiлерге еш?андай ?атысы жо?. Бiздi? а?ыл-ойымыз осы сылтауларды ойлап табу ар?ылы, объективтi шынды?тан, к?птеген н?с?аларды? арасынан тек ?з ойларыны? д?рысты?ын растайтын фактiлердi iздеп табады, ж?не де а?ыл еш?ашан бас?а н?рселерге назар аудармайды, ол сылтаулар?а шо?ырлан?ан ж?не оны? бас?а н?рсенi к?руге м?мкiндiк жо?.
Себеп оны? м?мкiндiктерi болма?анда емес – жо?, а?ыл оларды ?дейi бай?амайтын болады, барлы? назарды ?р?ашан ?зiнi? д?рысты?ын растау?а ба?ыттайды.
Б?л бас?а фактiлер болма?анды?тан емес, оларды бай?амау туралы шешiм ?абылдан?анды?тан, себебi ?ателесу – фактiлердi мойындаудан да ?ор?ынышты.
Бiз осылай ойла?ан бойда, ?рекетсiздiгiмiз ?шiн сылтау ойлап тап?аннан кейiн, бiз автоматты т?рде ?рекеттi? ?мiтсiздiгi туралы шешiм ?абылдады? ж?не миымыздан б?л туралы сигнал ал?ан денемiз осы фактiлердi к?руге к?мектесу ?шiн б?рiн жасайды.
Бiздi? iс-?рекеттерiмiз бiздiкi д?рыс екенiн растау?а арнал?анын та?ы да назары?ыз?а салайын! Ж?не де б?ны? б?рiн бiз бейсаналы? т?рде жасаймыз.
3. ТАРАУ. ШЕКТЕУШІ СЕНІМДЕР
Бiздi шектейтiн шаблондарды? тiзiмiн та?ы бiр рет ?ара?ыз.
Бiздi? ?леуетiмiздi ж?зеге асыруда бiздi шектейтiн ба?дарламаларды? тiзiмi шексiз. Б?л ?лгiлер бiздi? санамызды ?алыптастырады. Бiз проблемаларды шеше алатын немесе оларды м?лдем жасамайтын ?рекеттерден ?зiмiздi толы?ымен шектеймiз. Б?л шаблондар бiздi? тiлектерiмiздi орындау?а м?мкiндiк бермейдi ж?не бiздi ба?ытсыз етедi.
Бiз оларды ?мiр бойы ?зiмiздi ?иялда?ы ?ауiптен ?ор?ау ?шiн аламыз. Бiра? бiз ?зiмiзге ?лкен ?ауiп т?ндiремiз.
?ашу?а немесе шабуыл жасау?а тырыс?анда, бiз еште?е жасамаймыз немесе, бiз ?шiн пайдасы жо? ?рекет жасаймыз. Барлы?ын ?ауiпсiз етуге тырысу ?те ?ауiптi. ?рекетсiздiк бiздегi ?мiр ?зегiн ?лтiредi, ?йткенi ?мiр – б?л ?оз?алыс, ?рекеттердi? шексiз тiзбегi.
?мiр – б?л даму мен ?згерiстер. Ал егер о?ан ?оса сiз менi? «??дай?а а?ша не ?шiн ?ажет» кiтабымды о?ыса?ыз, онда а?ша, игiлiктер – бiздi? ?зiмiз ?дейi бас тартатын ?згерiстерiмiз екенiн т?сiнесiз.
Бiздi? ?рекетсiздiгiмiз барлы? проблемаларымызды тудырады. Осы ?рекетсiздiк бiздi ресурстар мен энергиядан айырады ж?не барлы? проблемалар тек то?тап ?ал?анымыз туралы сигнал бередi.
?р?ашан есi?iзде болсын – егер м?селе туындаса, бiз оны ?рекетсiздiгiмiзбен жасады?. Осы с?тте бiзде барлы? ресурстар бар, оны шешуге бiздi? санамыздан бас?а еште?е кедергi болмайды.
Бiр н?рсенi шешу немесе тiлектi орындау ?шiн, е? алдымен, бiздi ?оз?алыста, дамуда ж?не iс-?рекетте тежейтiн осы шаблондарды аны?тау ?ажет. Бiзге м?селенi толы?ымен к?руге ж?не оны? ресурстарын ?арастыру?а кедергi келтiретiн – шаблондар.
Екiншiден, бiз шаблондарды ?згертуiмiз керек болады: не осы сенiмнi? абсурдты?ын к?ре аламыз, не онда?ы iс-?рекетке берiлген ресурсты аны?тай аламыз, не ?зiмiздi шектеудi то?татып, оны ?алай тиiмдi ?олдану керектiгiн т?сiнемiз. Б?л туралы бiз келесi тарауларда с?йлесетiн боламыз.
?рi ?арай, бiзге еш?андай к?ш салуды? ?ажетi болмайды, ?йткенi бiздi? жа?аша ойлауымыз?а с?йене отырып, жа?а шешiмдер ?абылданады, бейсаналы? т?рде, ?рине, осы?ан байланысты импульспен, бiздi? ?ызы?ушылы?ымыз ар?ылы ?рекеттер жасалады ж?не бiз ?азiрдi? ?зiнде бiздi та? ?алдыратын жа?а ?уанышты салдарды к?ремiз.
М?нда к?штi? ?ажетi болмайды, ?йткенi бiздi? ?рекеттерiмiз к?ш салусыз ж?не ?арсылы?сыз болады.
Ж?не б?ны? салдары шабыттандыратыны соншалы?, сiз осылайша жа?а ?мiр с?ргi?iз келе бертiн болады.
Бiзге ?андай да бiр ?ажайыптар болып жат?андай болып к?рiнедi, с?ттiлiк, фортуна ?айта орал?андай, с?ттiлiктен кейiн с?ттiлiк, о?и?алар тiзбегi бiздi? барлы? ?рекеттерiмiз са?ат механизмi сия?ты идеалды жа?дайларда ?алыптаса бастайтындай етiп реттеледi – бiр ?ара?анда бiз ондай еште?е жасамайтын сия?ты к?рiнгенмен, бiздi? м?селелерiмiздi шешуге ?сыныстар т?гiле бастайды. Шабыттандырады ?ой и??
Б?л ертегi емес, с?ттiлiк емес, фортуна емес, еш?андай ?ажайыптар жо?, бiздi? миымыз, санамыз осылай ж?мыс iстейдi ж?не бiз ?андай жа?дайларды ба?ылайтынымыз осы?ан байланысты. Ал оны ?алай ?олданатынымыз ?зiмiзге байланысты.
Бiздi? санамызбен ж?мыс iстеу ?шiн ж?не тiзгiндi а?ыл-ойымыз?а бермей-а? оны барынша тиiмдi пайдалануды ?йрену ?шiн ?ткендi ?азып жатуды? ?ажетi жо?. Нелiктен бiзде м?ндай ?лгiлер бар, неге м?ндай ба?дарламалар бойынша ?мiр с?рiп жатырмыз, б?л ?ор?ыныштар ?айдан пайда болады деп iздеудi? ?ажетi жо?. М?ны шексiз рет жасау?а болады, ж?не м?ны? б?рiн тауып, ?айта ойластыру ?шiн ?мiрдi? ?зi жеткiлiксiз.
Оны? о?ай жолы бар – «осы жерде ж?не осы с?тте», ?азiргi с?тте бiз ?шiн материалды? шынды?ты ?алыптастыратын ойлау шаблондарын тауып, оларды ?згерту.
?рине, м?ндай шаблондарды? миллионы бар, кез-келген н?рсе туралы кез- келген ??ым – шаблон болып табылады. Бiздi? масатымыз басымызда?ы барлы? ??ымдарды аны?тау ж?не ?згерту емес. Б??ан б?кiл ?мiрiрiмiз де жетпейдi.
Бiздi? е? ай?ын ойлау ?лгiлерiмiздi? негiзгiлерiн ?айта ?арастыру жеткiлiктi. Мен б?л сыни массаны? ?андай баламада екенiн на?ты айта алмаймын, бiра? ?мiрде «граммен ?лшейтiн» адамдар ?шiн б?л, менi? т?жiрибем бойынша, шамамен 300—400 шаблон болады.
Бiз саналы ж?не бейсаналы? ?мiрiмiзде осы ?лгiлердi ??растырып келемiз, ж?не менi? ке?есiм – ?азiр осы ?лгiлердi? барлы?ын тап ?азiр ?згертуге тырыспа?ыз, кем дегенде бiр-екi жыл уа?ыт берi?iз. Б?л екi жыл ?лгiлердi ??деуге жеткiлiктi.
Баяу ж?не м?н-жайлар?а ?арай ?рекет етi?iз, шешу ?шiн бiр тапсырма немесе бiр тiлегi?iздi алы?ыз, бiрнеше онда?ан шектеулi сенiмдердi аны?та?ыз да олармен ж?мыс жаса?ыз. Бiреуiмен ж?мыс iстегеннен кейiн, сiзде жанама т?рде бiр ?лгiге байлан?ан онда?ан бас?а сенiмдер автоматты т?рде ?айта ??рылады.
Менде та?ы бiр керемет жа?алы? бар – бiр м?селенi шешкен кезде бiзде онда?ан бас?а м?селелерiмiз ?атар шешiледi, ?йткенi тiптi бiр ?лгi бiздi? барлы? бас?а м?селелерiмiз бен тiлектерiмiзге iлесiп ж?редi.
Бiрнеше онда?ан шектеу ба?дарламалары немесе ойлау ?лгiлерiнi? кесiрiнен бiздi? бiрнеше онда?ан тiлектерiмiз орындалмай ?алды. Бiз бiр салада бiр н?рсенi шеше баста?аннан кейiн, бас?а салаларда да б?рi ?згере бастайды.
Ойы?ызды ке?ейту, к?п н?рсенi к?ре бастау, ?лемге тар к?збен ?арамай, бiздi? ?лемге кенеттен келе бастайтын жа?а м?мкiндiктер мен бiз оларды тиiмдi пайдалану ?шiн берiлген ресурстарды шексiз бай?ай бастауды? ?аншалы?ты керемет екенiн елестетiп к?рi?iзшi.
Естерi?iзге сала кетейiн, б?л ресурстарды?, м?мкiндiктердi? барлы?ы бiзде ?р?ашан болды, бiра? бiз оларды шектеулi сенiмдерiмiзге байланысты бай?амады?, сонымен ?атар бiздi? тiлектерiмiз де орындалды, бiз оларды да, м?лдем керек емес ?ырларына назар аударам деп, бай?амады?.
Мысалы, бiздi? алдымызда ?абыр?а?а iлулi т?р?ан сурет бар, бiра? бiз оны к?ре алмаймыз, ?йткенi оны? алдында?ы экран б?кiл к?рiнiстi жабады. Бiз оны к?ру ?шiн экранды бiр жа??а алып тастауымыз керек. Шаблондармен де, д?л солай, олар бiз ?шiн к?з алымызда?ы панораманы жабатын «экран».
4. ТАРАУ. «ОСЫ ЖЕРДЕ Ж?НЕ ОСЫ С?ТТЕ»
Б?л тарауда мен трансформация та?ырыбы бойынша емес, бiзге ?те ?ажет ж?не м?мкiндiгiнше ма?ызды та?ырып бойынша ?те ма?ызды а?парат жаз?ым келедi. Сiз ?азiр б?рiн ?зi?iз т?сiнесiз.
??гiме «осы жерде ж?не осы с?ттегi» ма?ызды к?йiмiз жайлы ж?не бiздi? санамыз бiздi осы к?йден ?алай алыстататыны туралы болады. А?ылымыз бiздi осы к?йден алыстатпауы ?шiн бiз оны ?згертуiмiз керек.
М?мкiн, б?л бiздi? ?мiрiмiзде жасауымыз керек е? пайдалы н?рсе болар. Жай ?ана проблемаларымыз бен мiндеттерiмiздi тез шешу ж?не ?з тiлектерiмiздi орындау ?шiн ойлауды ?згерту емес. Б?л мiндет трансформацияны? жанама ?серi ретiнде ?осымша ?ана болады.
Ал ойлаумен ж?мыс iстеудi? басты мiндетi – бiр ?ана тiлектi орындау – тура «осы жерде ж?не осы с?тте» ба?ыт, махаббат, ?йлесiмдiлiк пен т?тасты? к?йiнде болу.
Ж?не де б?л к?йден ас?ан ?демi ж?не ?мiрлiк ма?ызды еште?е жо?, о?ан б?рi сонша ?мтыл?анымен, б?л к?йдi ?стап, сезiнуге к?бiмiз ?лгермей жатамыз.
Тек кейде шашыра??ы жадымыз ?ана ба?ытты? бол?анын есiмiзге т?сiредi. Болды (?ткен ша?та). Бiз оны та?ы да уысымыздан шы?арып алды?. Бiз оны к?тiп, тосып отыр?анымызда ол ?тiп кеттi. Ал б??ан не дейсiз?
Ойлап к?рi?iзшi, бiз бiрде?е ?ала?ан кезiмiзде, бiз оны шынымен ?алаймыз ба? Ал сiз оны ал?ан кезде, ?за? уа?ыт бойы ?уанды?ыз ба?
Осы с?ра?тар?а жауап бере отырып, бiз осы тiлектер мен м?селелердi? шешiмiнi? артында жат?ан н?рсенi ?алайтынымызды т?йсiнi?iз. Бiз бiр н?рсенi сезгiмiз келедi ж?не б?л сезiмдердi? барлы?ы ?уанышпен, махаббатпен, ба?ытпен байланысты. Жа?а н?рсе бiздi 5-а? минут ?уантады, ал та?ы 5 минут ?уану ?шiн бiзге та?ы да «бiрде?е» ?ажет. Б?л шексiз жарыс.
Бiзге тек бiр н?рсе керек – б?л ?уаныш, махаббат к?йi, тек осылар бiздi? ба?ытымызды ??райды. Ал бiз оны бас?а жерден iздеп ж?рмiз. Бiз б?л к?йдi заттар?а, жетiстiктерге, игiлiктерге ?арамастан сезiне аламыз.
Материалды? жарыс – ?за?, ал ?уаныш – ?ыс?а. Тiптi бiр н?рсеге ?ол жеткiзу ?зi де бiзге тiптi бес минутты? болса да ба?ыт пен ?уаныш?а кепiлдiк бермейдi.
Ба?ыт еш?ашан «п?лен жерде» болмайды ж?не тiлектерiмiз орындалып, м?селелерiмiз шешiлсе де бiз оны таба алмаймыз.
Сонды?тан ба?ыт пен ?йлесiмдiлiктi? бiр б?лiгiн сезiну ?шiн ?ор?ыныштары?ыз бен м?селелерi?iздi ??ша?тап алып, ?з тiлектерi?iздi? со?ынан ж?гiрудi до?ары?ыз.
Б?л ?йлесiмдiлiк к?йi д?л «осы жерде ж?не осы с?тте» жатыр ж?не ол бас?а еш жерде жо?.
Осы с?ттi тере?iрек т?сiну ?шiн мен о?ан жа?а тарау арнадым. М?мкiн, сол ?шiн ?зi?iзбен ж?мыс iстеуге тырысу керек болатын осы кiтапта?ы е? «негiзгi» тарау шы?ар.
5 ТАРАУ. М??ГІЛІК ?АЗІР Ж?НЕ ТЕК ОСЫНДА. М?СЕЛЕЛЕР МЕН ?ОР?ЫНЫШТАР
Егер сiзде м?селе болса – еске т?сiрi?iз!
Оны? шешiмiн табу ?шiн д?л осы с?тте, осы минут, осы секундта не жасай аласыз? Ойлау емес, жасау?
Жаса?ыз!
Еш?андай сылтаусыз, шай?а, теледидар?а, с?йлесуге ала?дамай. Отыра ?алып жаса?ыз, немесе ?шып т?рып, барып шешi?iз немесе ?о?ырау шалып бiрде?е аны?та?ыз. Бастау ?шiн бiзге тек бiр ?адам ?ажет. Б?л туралы «ойлау» емес, тек iс-?рекеттер ?ана бiздi? м?селемiздi шешетiн о?и?алар тiзбегiн «iске ?осады».
Егер м?селенi а?ылмен ойлап тауып, ?андай да бiр м?селелердi шешу ?шiн осы с?тте бiрде?е жасай алмаса?ыз, онда оны шешу ?шiн е? жа?сы н?рсе – «еште?е» жасау, сол с?ттi «?абылда?ыз» ж?не м?селе туралы ойлама?ыз.
«С?ттi ?абылдау» дегенiмiз – б?л сол с?ттi саналы т?рде сезiну, айнала?ызда ж?не iшi?iзде не болып жат?анын к?ру, не iстеп жат?аны?ызды т?сiну. Не ойлап отыр?аны?ызды ба?ыла?ыз. Ж?не б?л ойдан шы?ы?ыз. М?ны ендi ойланбастан жаса?ыз.
?зi?iзден: «Егер мен м?селенi шеше алмасам, осы с?тте не iстей аламын?» – деп с?ра?ыз. Б?л оны шешуге ?адам болады.
И?, д?л солай. Бiз ?азiр ?зiмiздi осы с?тке ?уанышпен ж?не ризашылы?пен арна?ымыз келетiн кез-келген ?адам бiздi? проблемаларымызды, мiндеттерiмiздi, тiлектерiмiздi шешуге ?келетiн о?и?алар тiзбегiн бастайды.
Б?рын бiз б?л тол?ынды, а?ынды, бiздi ма?сат?а жетелейтiн о?и?алар тiзбегiнi? басталуын ?стай алмайтын едiк, ?йткенi бiз «осы жерде ж?не осы с?тте» болмады?. Бiздi? а?ылымыз бiздi? санамызбен бiрге бас?а жерде ж?рдi.
Бiра? бiздi? барлы? м?селелерiмiз бен мiндеттерiмiздi шешудi? жолы тек осы с?ттен басталады. Тек толы? ?атысуыда.
Бiз осы с?ттi т?сiнiп, «осында ж?не ?азiргi с?ттегi» ?зiмiзге к?з ж?гiрткеннен кейiн, бiз ?з ?мiрiмiздi ?алпына келтiрдiк. Бiз ?зiмiзге ?айтар?ан ?мiрiмiз бiзге б?рiн шешуге к?мектеседi.
Бас?а уа?ытта ?мiр жо?!
Ол тек осы с?тте ?ана бар. Ж?не де б?л ?мiр мен бiздi? болмысымызды? жал?ыз с?тi.
Себебi бiз «?мiрдi? ?зiмiз».
К?лi?iз, сосын ?зi?iздi? сол с?тте к?н мен б?лттарды ба?ылап отыр?аны?ызды немесе ??старды ты?дап т?р?аны?ызды немесе салат?а пияз турап жат?аны?ыз?а ?арап т?р?аны?ызды бай?а?ыз.
Мен сiздi? д?л ?азiр не iстеп жат?аны?ызды бiлмеймiн. Бiра? сiз ?зi?iз не iстеп т?р?аны?ызды, осы с?ттi саналы т?рде ?алай с?рiп жат?аны?ызды т?сiну керексiз. Д?л сол кезде сiз ?зi?iздi ?мiрге ?айтарды?ыз. Егер бiз осы с?тте жо? болса?, бiз ?лiмiз, ал ?лi к?йде бiз еште?е жасай алмаймыз.
Тек осы с?тте ?мiр с?рiп, «жасай алатын» ж?не «шеше алатын» н?рселердi ойла?ыз ж?не шешi?iз.
М?селе – б?л бiздi? санамыз ойлап тап?ан иллюзия.
Бiз ?зiмiздi а?ылмен байланыстырамыз. Бiз ?зiмiздi «а?ыл» деп шештiк, бiра? бiз «а?ыл» емеспiз. К?бiсi автоматты т?рде: бiз – а?ылмыз деп санайды.
Осылай ойла?ан кезде, бiз а?ыл?а бiздi бас?ару?а р??сат беремiз. Бiз ?мiрдi ба?ылаушы екенiмiздi, ал а?ыл – бiзге ?мiрдегi орынымызды табу?а к?мектесетiн аудармашы ж?не интерфейс екенiн ?мытып кетемiз.
А?ыл – басшы, – деп шешкен с?тте, бiз ?зiмiздi жо?алтты?.
А?ыл бiздi ?азiргi с?ттен, жал?ыз шынайы ?мiрден ?дейi шы?арып тастайды ж?не бiздi ?ткеннi? ойлары мен болаша??а деген ?ор?ыныш?а с?йрейдi, ?йткенi а?ыл ?зiмiн ж?не ?зiнi? «эгосын» бiздi? жеткiлiксiз екендiгiмiз туралы идеялармен ?олдап отыруы керек.
А?ыл осылай шешкендiктен, бiз ба?ылаушы ретiнде бас?ару тiзгiнiн ешбiр жа?дайда ?айтарып алмауымыз ?шiн ол осы идеялардан айырылмайды.
Бiз ?р?ашан бiр н?рсенi ?алап т?рамыз ж?не бiзге ?рдайым бiрде?е ?ажет болады да т?рады. Тапшылы?тар мен кемшiлiктер шексiз. Ж?не б?л бiзге бiрде?е жетпегеннен емес. Шынды?ында, бiзде б?рi жеткiлiктi.
Егер бiз ?з ?мiрiмiздi молшылы? ??з?араспен ба?ыласа? – бiзде ?рдайым барлы?ы бар.
Б?л а?ыл тойымсыз. Бiз ?зiмiзге ?ажет бол?ан н?рсеге ?ол жеткiзген кезде кiшкене мерзiмге, тiптi 5 минут?а болсада, ба?ыт пен ?уаныш сезiнетiнiмiзге ?йренiп ?ал?ан. Ол осы с?ттерде ?уанады: «Мен ?андай а?ылдымын, мен сезiмдерге ?уаныш ?келетiн н?рсеге ?ол жеткiзудi? жолын таптым!»
А?ыл бiзге ?уаныш ?келуге бас?а ?алай к?мектесетiнiн бiлмейдi. Ол ?шiн жал?ыз ?олайлы н?с?а – ?ол жеткiзу, 5 минутты? ба?ыт?а ?ол жеткiзу ?шiн кез келген жолмен бiр н?рсеге ?ол жеткiзу. Ол солай ?йренген. Ол бас?а жолды бiлмейдi.
?р?ашан жетiстiктер процесiнде болу ?шiн а?ыл тапшылы?ты ж?не ?ажет емес н?рсенi? елесiн ойлап табады. Бiзге жетiстiктер мен зат?а ие болу ба?ытыны? ?ыс?а с?ттерiн ?келсе, бар билiк менде, – деп шештi а?ыл.
Осы иллюзияны б?збау ?шiн, ?з билiгiн ?стап т?ру ?шiн, бiзде б?рi бар екенiн бай?ап ?алмауымыз ?шiн, а?ыл бiздi ?рдайым ?азiргi с?ттен шы?арып тастап отырады.
Не iстеу керек? Бiзбен осыны жасап отыр?ан а?ыл?а билiк тiзгiнiн берiп ?ойып, ?з ?мiрiмiздi ?зiмiзден ?алай тартып алмау?а болады?
ЕСКЕ Т?СІРІ?ІЗ:
Бiз – а?ыл емеспiз, оны бейсаналы? де?гейде ?детке айнал?анша ?немi еске т?сiрiп отыры?ыз ж?не ?зi?iздi а?ыл?а те?еме?iз.
?зi?iздi «осы» с?тке ?айтары?ыз, осы с?ттi ба?ылаушы ретiнде толы?ымен с?рi?iз.
??ЫНЫ?ЫЗ:
Осы секундта сiзде еш?андай проблема жо?. Осы секундта сiз орынды?та ш?лы? то?ып отырсыз.
Мысалы, сiз орынды?та ш?лы? то?ып отыр?ан с?тте «несие ?арызы» сiзге ?ауiп т?ндiрiп т?р ма?
Нелiктен ?зi?iздi ?ор?ынышпен ?оректендiрiп ж?ресiз? Сiз мультфильмдегi «Гав» мысы? сия?ты ?ор?ып отыруды ?натасыз ба?
– Ал сен не iстеп отырсы??
– ?ор?ып.
– Онда бiрге ?ор?айы?шы, – дедi к?шiк.
Ендi ?зi?iзге с?ра? ?ойы?ыз: «?алай?»
ЕШ?АЛАЙ!
Сiз ж?й ?ана ш?лы? то?ып отырсыз, болды. Д?л «осы с?тте» сiзге ш?лы? то?у?а еш кедергi жо?. Сiз жай ?ана то?ып отырсыз.
Сiз, б?лкiм, ?арыз бар?ой, оны бiрде?е ?ылып шешу керек, – деп айтатын шы?арсыз. Келiсемiн, бiра? тарауды? бiрiншi с?йлемiн есi?iзге т?сiрi?iз – егер сiз тура осы уа?ытта бiрде?е жасай алса?ыз, жаса?ыз, бiра? м?мкiндiгi?iз болмаса, ойлануды? да ?ажетi жо?, осы с?тте ?олы?ыздан келгендi жасап, ?зi?iзге осы с?ттi кешуге ерiк берi?iз.
Д?л осы секундта несие м?селесi жо?. Осы секундта сiз несие м?селесiн шеше алмайсыз. М?нда ж?не ?азiр сiз тек ш?лы? то?и аласыз.
ОНДА ТО?Ы?ЫЗ
Ж?не осы с?тте жiптi? iлмекке ?алай т?сетiнiн ба?ылаумен ?мiр с?рi?iз.
Нелiктен осы секундта шешiлмейтiн м?селе туралы ойлау керек? Ж?не де б?л м?селе м?лдем жо? болса. М?селе елес секiлдi, ойдан шы?арыл?ан. Б?л секундта – тек ш?лы? бар.
Бiздi? м?селемiз – тек а?ыл-ойды? бiздi жаулап алуында, ж?не бiз, шынды?ты айтса?, шынайы ?мiр с?рмеймiз, бiз ?з ?мiрiмiздi ?иялдаумен ?ткiземiз.
То?та?ыз ж?не осы секундта саналы т?рде ?мiр с?рген кезде «бiзде проблема жо?» екенiн т?сiнi?iз.
Бiздi? ?мiрiмiздi? ?р секунды осылай ?тедi. Б?л секундта, осы с?тте, еш?андай проблема жо? ж?не келесi секундта да болмайды.
Тек осы с?тте ?мiр «бар», бiз де «бармыз», егер сiз болаша?ты? иллюзиясына немесе ?ткен ша??а т?сiп кетпесе?iз.
?ткеннен келе жат?ан немесе болаша?та пайда болатын проблемалар – б?л а?ыл ойлап тап?ан «иллюзия». ?азiр, осы с?тте еш?андай проблема жо?. Ол бiзге билiк жасау ?шiн а?ылымызды? ойлап тап?аны.
БІЗ – АКЫЛ ЕМЕСПІЗ
Д?л ?азiр бiздi? ?мiрiмiге ?ажет н?рсе – осы с?ттi не iстей алатынымызды шешу. Осыны iстеу ж?не оны ба?ылау. Бiз – ба?ылаушылармыз. Бiз тiптi м?ны iстейтiн дене де емеспiз.
Барлы?ы ?те тез шешiледi, тап ?ажет кезiнде – ?зiмiз ойлап тап?ан проблеманы «шынайы» шешу ?шiн бiрде?е жасау?а дайын бол?анымызда.
Оны шешу м?мкiн болмайынша, ?ор?ыныштарды ойдан шы?аруды? ?ажетi жо?. Тек ?олымыздан келетiн ?рекеттi жасау керек. Жай ?ана то?у, отыру, т?ру, ж?ру керек. «?азiргi с?ттi» толы?ымен сезiнiп, кешуiмiз керек, бiзде бар н?рсеге ?уанышпен ж?не ?азiр тiрi бол?анымыз?а, бiз ?мiр с?рiп жат?анымыз?а, бiзде м?ндай м?мкiндiк бол?анына, бiз ?мiрiмiздi бос?а ?ткiзiп жатпай толы?ымен с?рiп жат?анымыз?а риза болуымыз керек.
?зi?iзде бар «жал?ыз» н?рсенi ?рлама?ыз. Ал бiзде тек «осы с?т» бар, «осы жерде ж?не тап ?азiр».
?йткенi бiзде тек осы ?ана бар.
Бiзде бас?а еште?е жо?.
Ал осы с?тте бiзде «б?рi» бар, айнала?ыз?а ?ара?ыз.
Ж?не тек осы с?тте бар.
?ткен ша?та емес. Болаша?та емес.
Егер бiз осы с?тпен ?мiр с?рiп жатса?, тек осы с?т «бар». Бiз «осы с?тте ж?не осы жерде» ?мiр с?рiп жат?ан кез – б?л М??гiлiк.
?ткен мен болаша? жо?. Бiз бас?а с?тте тек ?з ойымызда ?ана бола аламыз. Бiз ?р?ашан осы с?ттемiз. Егер бiз ?азiр осы жерде жо? болса?, бiз еш жерде жо?пыз. Ж?не де проблемалар жо?, ж?не бол?ан жо?.
Ойланы?ыз, кейiн болатын ?лiмнен неге ?ор?у керек?
Немесе кейiн болатын аурудан ше?
Немесе кейiн бiр н?рседен айырылудан?
Егер бiз «кеше ж?не кейiн» елесiндегi бiр н?рсе туралы ?ор?ыныш немесе ала?даушылы?пен «кейiн» немесе «кеше» туралы ойласа?, бiз осы с?тте б?рiнен, м?лде барлы?ынан айырыламыз.
Бiр н?рсенi гипотетикалы? т?рде жо?алтудан ?ор?уды? м?нi неде?
Егер бiз ?зiмiздi д?л осы с?тте ?мiр с?ру м?мкiндiгiнен айырып жатса??
Бiз шын м?нiнде «толы? ?мiрдi» ?азiргi уа?ытта, осы с?ттегi барлы? н?рселермен с?рмеймiз. Бiз ?зiмiзден айрыламыз – бiз ?мiрдi? ?зiмiз.
«Кейiн» ?мiр жо?. Ол тек «?азiр» бар.
Одан да ерте? бiр н?рседен айырылудан емес, ?мiрден айырылудан ?р?ашан ?ор?ы?ыз. Физикалы? дененi жо?алтудан емес, ол соншалы?ты ?ор?ынышты емес – бiз бас?а денеде оян?анымызды бай?амай да ?аламыз. Д?л ?азiр бар шынайы ?мiрден айырылудан ?ор?ы?ыз.
«?азiр» с?тiнен тыс ?ал?ан н?рсенi? б?рi – а?ыл-ойды? б?л туралы ?кiмi, бiра? б?л ?мiрдi? ?зi емес.
Осы с?тке оралы?ыз ж?не осы с?ттi сезiнi?iз. Тек «?азiргi с?т» шынайы. ?ал?аныны? б?рi на?ты емес, б?л ?азiр жо? елес.
Бiз тек «осы с?тте» ?ана болуы м?мкiн «болмыс» ж?не «тiршiлiк иесiмiз».
?зi?iздi ?зi?iз туралы иллюзиялармен ж?не кейбiр т?сiнiктермен те?естiрме?iз.
?зi?iздi осы с?ттi? ба?ылаушысына ?айтару ар?ылы осындай ойларды алып таста?ыз.
«Бiз», «Мен» ?азiр ?ана бармыз, бiз – ?азiргi с?тте бiр н?рсенi ?алап, оны жаса?анымызды ба?ылап отыр?ан ?нерпазбыз.
Осы с?тте «бас?а бiз» ж?не «бас?а уа?ытта» жо?пыз. «Мен» бар жерде ?ана «Бiз», «Мен» бармыз. Осы жерде тек осы с?тте ?ана болу?а болады. Ж?не де «д?л ?азiр» менде еш?андай проблема жо?, я?ни ?ор?ыныш жо?.
?ор?ыныш а?ыл-ойды д?рлiктiредi. Осыны ?рдайым есi?iзге т?сiрiп, ?зi?iзге: «Мен о?ан ?зiмдi ба?ындыру?а жол бермеймiн», – деп ж?рi?iз.
Егер бiз ?з жолымыздан тайып, ?мiр с?руiмiздi то?татпаса?, «Мен осында» м??гiлiк с?тiнде еш?андай проблема кездеспейдi.
М?селе дегенiмiз – бiз ?азiр на?ты с?тте бар ?мiрдi ?зiмiз шектеген кездегi то?таулар екенiн есi?iзге т?сiрiп отыры?ыз.
Мынаны ?немi есi?iзге салып ж?рi?iз: «Егер мен ?азiргi с?ттен шы?ып кетсем, онда мен ?мiрiмдi жо?алтып, ?зiмдi ?лтiрiп жатырмын. ?мiрiмдi жо?алт?ан сайын, мен проблема?а кезiге беремiн, ал денем ?ор?ынышты к?рсетедi».
?зi?iзге «?зi?iздi» ?айтары?ыз, сонда сiз еш?ашан проблема?а тап болмайсыз. Сiз ?ор?ынышты еш?ашан бiлмейтiн боласыз. Сiздi? а?ыл-ойы?ыз ciздi бас?аруды? орнына – к?мектесетiн болады.
Мен тiптi сiзге кiшкене тапсырма бергiм келдi:
?зi?iздi ба?ылап талдау ж?ргiзi?iз – ?мiрдi толы?ымен кешiп, сiз «?азiр» с?тiне ?зi?iздi ?аншалы?ты жиi ?айтара аласыз?
Сiз ?аншалы?ты жиi толы?ымен «бар» бола аласыз?
Сiз на?ты ?мiрден а?ыл-ой елесiне ?аншалы?ты жиi к?шесiз?
Егер сiз ?зi?iздi ба?ылап, ?азiргi уа?ытта ?мiр с?ре бастаса?ыз, сiздi? барлы? м?селелерi?iз м??гiлiкке шешiледi ж?не барлы? тiлектерi?iз орындалып, молшылы?ы?ыз м??гiлiк болады. Бiреу м?ны «а?ару», бiреу «к?терiлу» ал бiреулер «саналылы?»деп атайды.
Б?л ояну деп аталады – шынайы ?мiрде болу ж?не оны иллюзиялы? ойда емес, барлы? ?ызы?тарымен сезiну. ?рине, осыны б?рi армандайды, б?ны м??гiлiк ?мiр ж?не шексiз энергия деп айту?а болады ?ой.
Д?л ?азiр мен сiздi? ?арсылы?ы?ызды ?осатын та?ырып?а келгенiмдi сезiнемiн. Мен сiзге кiтапты? басында тiзiп берген барлы? ойлау шаблондарды а?ыл-ой алып тастау?а тырысады. «Мен не о?ып жатырмын? Б?л м?мкiн емес». Мен келiсемiн, егер сiз осылай шешсе?iз, онда сiздi ойы?ыздан тайдыра алмаймын. И? – б?л м?мкiн емес.
?рине, а?ылымыз бiздi бас?а жа??а алып кетпес ?шiн мен тек теориялы? т?р?ыдан ?ана бiздi? барлы? м?селелерiмiздi шешуге не к?мектесе алатынын сипаттадым.
Мен сiздi ?рдайым, б?кiл ?мiр бойы «осында ж?не ?азiр» ?мiр с?ре алатынды?ы?ыз?а сендiрмеймiн, мен ?зiм де оны ?немi жасай алмаймын. Менi? ойым кейде менi бас?арады. Бiра? ма?ан осындай с?ттерде болу к?ннен к?нге о?айыра? болып келедi. ?сiресе, б?л с?т мен жа?а ?рекеттердi жаса?ан сайын пайда болады.
Есi?iзге т?сiрi?iзшi, балалы? ша?ымызда, осыншама шаблондарды ?алыптастырмай т?р?анымызда, бiз ?немi тек «осы с?тте» ?мiр с?рдiк.
?айтадан «Осында ж?не ?азiр» с?тiнде ?мiр с?ре алатыны?ыз?а к?м?нiм жо?.
Ендi бiзге осы с?тте ?мiр с?руге не кедергi екенiн т?сiну ?ана ?алды. Бiзге ?з ?мiрiмiзде болуымыз?а ?андай ойлау шаблондары кедергi келтiретiнiн тауып, оларды ?згерту керек.
Осы ретте ?згерiстi сипаттайтын келесi тарау?а к?шудi ?сынамын.
Та?ы бiр тапсырма беремiн: ?зiлiс жасап, осы с?тте м?мкiндiгiнше «осында ж?не ?азiр» осы ?мiрден л?ззат алып к?рi?iз, д?л ?азiр ?алай ?мiр с?рiп жат?аны?ызды, айнала?ызда болып жат?анны? б?рiн сезiнi?iз, сол кезде ?зi?iздi ?алай сезiнетiнi?iздi бай?а?ыз ж?не, ?рине, осы керемет ?мiр ?шiн с?йiктi ?зi?iзге ал?ыс айты?ыз.
6 ТАРАУ. ТРАНСФОРМАЦИЯ
Ендi бiз басымызда не барын ж?не б?л ?лгiлер неге пайда бол?анын, олар бiзге осы с?тте ?мiр с?руiмiзiдi, ?рекет етуiмiздi ?алай тежейтiнiн, иллюзия?а алып кететiнiн ж?не олармен не ?шiн ж?мыс iстеу керектiгiн т?сiнемiз.
Бiз iс ж?зiнде м?ре сызы?ына жеттiк, ендi трансформацияны? м?нiн ж?не оны? алгоритмiн т?сiнуiмiз керек. Бiрiншi ретте т?сiнiксiз ж?не ?те ?иын болуы м?мкiн.
Мен сiздi ?те жа?сы т?сiнемiн, бiз б?л процестi саба?тарда ?жымды? т?рде жасаймыз немесе мен консультацияларда шаблондарды ?згертуге к?мектесемiн, ж?не тiптi елуiншi трансформациялан?ан шаблоннан кейiн де ?рдайым ке?ес беруiм керек болады. Б?л процесс о?ай емес, уа?ытты ж?не т?жiрибе мен ептiлiктi ?ажет етедi.
Бiра? т?жiрибе – б?л тек ?айталау процесi, егер сiз то?тамаса?ыз, б?рi ойда?ыдай болады, тек жатты?у жаса?ыз ж?не ?азiр ?алай болып жат?анын ойлама?ыз. Шаблондарды ?згеруде де на?ты к?рсеткiш жо?. Бiз м?ны жай ?ана жасаймыз ж?не ол уа?ыт ?те жа?сара бередi. ?р ойлау ?рекетi ар?ылы бiз ?з ойымызды ке?ейтемiз.
Ал бiреу: «Менде ?иял жо?, к?мектесi?iз», – дейдi.
Мен м?ндай а?ызды бiрден сейiлтемiн – ?иял б?рiмiзде бар. ?ара?ызшы, бiз к?н сайын ?аншалы?ты жа?ымсыз болаша?ты ?иялдаймыз немесе бас?аларды? орнына олар бiз туралы не ойлайтынын ойлаймыз немесе бас?алар?а: «И?, мен не болатынын ?зiм де бiлемiн, б?рiбiр жетiстiкке жете алмайтынымды на?ты бiлемiн», – деп ай?айлаймыз.
Бiзде ?иялымызды? ?аншалы?ты ?атты ойнайтынын елестетiп к?рi?iзшi (к?лiмсiреп отырмын). Тек бiз оны ?з орнымен ?олданбаймыз. Сонды?тан мен д?л ?азiр «?иял жо?» деген шаблонды сiз ?шiн ?згерттiм. ?иял жо? деген а?ызды сейiлттiм.
?ара?ызшы, бiздi? а?ыл-ойымыз ?рекеттенбеу ?шiн бiздi сылтаулар?а ?алай ?кететiнiн. ?иялым жо? деген ?иялды пайдалана отырып ?иялдап отыр. С?йтiп отырып болаша?ты? ?ор?ыныштары мен иллюзияларын ?иялдайды.
Ал ?зiн то?тату керек бол?анда, ?иял жо? деп ?иялдайды. Б?л жай ?ана ?улы?.
Есi?iзде болсын – сiз ?зi?iзде бiрде?е жо? деп айт?ан сайын, б?л – ?улы?.
?лемде жо?тан бас?аны? б?рi бар. Бiз тек дене ?ана емес, сонымен бiрге б?кiл ?лембiз. ?лем – б?л бiздi? ойлауымызды? проекциясы, ж?не бiзде б?рi бар бол?анды?тан, ?лемде б?рi де бар.
Бiз м?ны ?зiмiздi иллюзия?а апару тиiмдi бол?ан кезде бай?амау?а шешiм ?абылдаймыз немесе ?рекетсiздiк тиiмдi бол?ан кезде бай?амауды ж?н к?ремiз. Бiз м?ны? б?рiн автоматты т?рде жасаймыз, ?йткенi б?л тек а?ыл?а ?ана пайдалы бiз ?станатын тере?ге сi?ген ба?дарламалар.
Ендi сiз бiздi? к?з?арастарымызды, ойлауымызды, бiз б?рiн автоматты т?рде ойлайтынымызды ж?не жасайтынымызды ?айта ?арауды? ж?не ойлауымызды ?айта ??руды?, а?ыр со?ында ба?ытты ?мiр с?ру ?шiн, а?ыл-ойды а?тамай ?згертудi? ?аншалы?ты ма?ызды екенiн т?сiнген боларсыз.
***
Трансформация – б?л сiздi? ойлау ?лгi?iздi ?арастыру ж?не оны? «м?нiн» к?ру т?сiлi, я?ни оны «т?сiну».
Бiз шаблондардан, ойлау ?лгiмiзден ??тыла алмаймыз, б?л ойларды басымыздан шы?ара алмаймыз, ?йткенi ?рбiр ой бiз ?шiн белгiлi бiр ма?ына?а ие ж?не б?л к?штi ?алыптас?ан нейронды? байланыс. Миды? бiр б?лiгiн ла?тырып тастау м?мкiн емес екенiн т?сiнi?iз.
Бiздi? миымызда?ы б?л нейронды? байланыстан бiз одан ??тылу?а тырысса?, ?р?ашан ?арсыласып т?рады, ?йткенi миды? б?л б?лiгi де ?мiр с?ргiсi келедi.
Бiз б?л ба?дарлама?а, шаблон?а не??рлым к?п ?арсылы? к?рсетсек, со??рлым б?л ой бiздi? басымыз?а енiп, белгiлi бiр ?рекеттерге ?келетiн шешiмдердi ?алыптастырады, осылайша бiз б?л ой формасынан бас тарта алмаймыз. Бiз одан ?рi проблемалар?а кiре беремiз.
Еште?еден ??тылуды? ?ажетi жо?, сiз барлы? н?рседен ?зi?iздi? ж?не ?зi?iздi? жал?асы?ыз ретiндегi б?кiл ?лемге пайда келтiре аласыз.
Мен ?азiр м?ны сiзге емес, сiздi? ойы?ыз?а, оны тыныштандыру ?шiн жазып отырмын. А?ыл ?шiн е? ?ор?ыныштысы – б?л бiр н?рсенi жо?алту.
Мысалы бiз ?олымыздан айрылудан ?ор?амыз ?ой, ?йткенi б?л бiздi? денемiздi? бiр б?лiгi. Сондай-а?, бiз б?л д?ниеде бiр н?рседен айырылып ?алудан ?ор?амыз, ?йткенi ?лем – ол да бiздi? денемiз, бiздi? жал?асымыз. ?сiресе, егер бiз о?ан ?йренiп ?алса?.
Сонды?тан, а?ыл-ой ?шiн «айырылу» – б?л бiздi невроз?а жеткiзетiн д?рбеле? мен ?арсылы?.
Егер темекi шегушiге, наша?ор?а немесе маск?немге немесе ?ома?ай?а немесе та?ы бас?а бiреуге т?уелдiлiктен арылуды ?сынса?, тiптi олар ?здерiне ?андай зиян келтiретiнiн т?сiнiп, жасырын т?рде олай жасамауды армандаса да, олар ??марлы?ынан арылудан г?рi бiздi ?рып-со?уды ?алауы м?мкiн.
Тiптi б?л н?рсе ?мiрдi ?ыс?артып жатса да, а?ыл б?рiбiр «мен ерекше адаммын ж?не одан ??тыла алмаймын, ?йткенi мен анау, сонау…», – деген сылтау ойлап табады. Бiзге тiптi удан айрылып ?алуды? ?зi ?ор?ынышты. Себебi б?л у да бiздi? бiр б?лiгiмiз, ?зiмiздi? жасырын пайдамыз ?шiн о?ан ?йренiп ?алды?.
Естерi?iзге сала кетейiн, ?лем де ж?не барлы? адамдар да бiзден б?лек н?рсе емес, б?л бiздi? жал?асымыз, бiздi? ?лемдегi к?рiнiсiмiз, бiздi? ойлуаымызды? проекциямыз ретiндегi ?лемiмiз. Бiз денемiз таусыл?ан жерден тауысылмаймыз. Оны? сыртында да – ?зiмiзбiз. Бiз ?зiмiз туралы ойла?аннан ?лде?айда ке?бiз.
Бiра? а?ыл бiздi шектеулерге, ?зiмiздi тек денемен шектелуiмiз керек деген идеяны? «эго ше?берiне» ?ою?а шешiм ?абылдады ж?не бiздi ?ал?ан б?кiл ?лемнен кесiп тастады.
А?ыл бiздi бас?ара алмай ?алмауы ?шiн бiзге тек к?зге к?рiнетiн, катты денемiздi ?ана сезiнуге м?мкiндiк берiп ?ойды. Барлы?ы к?рделi ж?не сонымен бiрге ?те о?ай. Бiр к?нi к?птеген адамдар осыны т?сiнедi деп ?мiттенемiн.
Ендi бiрде?еден айырылып ?алу?а келсек.
Ойлап ?ара?ызшы, бiз ?з проблемаларымыздан да арылу?а ?ор?ып, оларды со?ына дейiн жiбергiмiз келмейдi. ?рбiр м?селенi? ?з себебi, я?ни жасырын пайдасы бар. Егер ол пайдалар болмаса, бiз жасаушы ретiнде ол проблемаларды д?ниеге ?келмес едiк, олар бiзге бiрде?е ?шiн керек, бiзге б?л м?селелерден т?сетiн пайда керек. Б?iз ?зiмiз оларды жасап, жiбермей отырмыз.
Мысалы:
Бiз барлы? бай адамдарды? т?каппар, б?зыл?ан ж?не ?рылар екенiне сенiмдiмiз, ал бiз ондай емеспiз, осындай шынды?ты ?олдау бiзге тиiмдi, сонды?тан да бiзде байлы? жо?. Д?л осылай ойлап отыра бергенiмiзше солай болып ?ала бермек.
Конец ознакомительного фрагмента.
Текст предоставлен ООО «Литрес».
Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию (https://www.litres.ru/book/nelli-davydova/eger-osy-bolmag-anda-sen-mindetti-turde-bak-ytty-bolar-edin-68790651/chitat-onlayn/?lfrom=390579938) на Литрес.
Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.
Нелли Давыдова
Ойлау ?абiлетi туралы кiтап. Бiз д?рыс емес шешiмдер ?абылдау ж?не ?ана?аттандырмайтын салдарлар алу ар?ылы ?мiрдi ?алай жасаймыз.Тiлектерiмiздi? орындалуы ?шiн ?рекет жасамауды? ?рт?рлi себептерiн ойлап табамыз. ?з ?ауiпсiздiгiмiз ?шiн ?зiмiздi бейтаныс ?андай да бiр салдардан бас тарту?а м?жб?рлеймiз. А?ыма? болып к?рiнуден ?ор?ып, ?ателiктер жасамау ?шiн ?рекетсiздiгiмiздi а?тау о?ай ?рине. Бiра?…
Егер осы болма?анда сен мiндеттi т?рде ба?ытты болар едi?
Нелли Давыдова
© Нелли Давыдова, 2023
ISBN 978-5-0059-5044-4
Создано в интеллектуальной издательской системе Ridero
КІРІСПЕ
С?лем, ?ымбатты о?ырманым!
Менi? «Егер „осы“ болмаса, сен мiндеттi т?рде ба?ытты болар едi?. Санамен ж?мыс iстеу техникасы» атты кiтабымда мен бiздi? ойлау ?абiлетiмiз туралы, бiз ?з шынды?ымызды ?алай жасайтынымыз, д?рыс емес шешiмдер ?абылдау, бейсана де?гейде ?рекет ету ж?не бiздi ?ана?аттандырмайтын салдар алу туралы айт?ым келедi. Б?л та?ырып ?з ?мiрiне бей-жай ?арамайтындарды? б?рiне ?ызы?ты болады.
Б?л жерде: «Бiреудi? ?з ?мiрiне нем??райлы ?арауы м?мкiн емес!» – деп ай?айлау?а болады, ал мен осы кезде басымды шай?аймын, ?йткенi шынды?ында б?рi одан да жаман. ?рине, сiз бiрнеше рет: «Менi? ?мiрiм мен ?шiн ма?ызды, мен ба?ытты бол?ым келедi, ма?ан ?уаныш пен махаббат керек», – деп айта аласыз, бiра? ?р?айсысынан: «Ал сiз б?л ?шiн не iстеп жатырсыз?» – деп с?раса?ыз, «мен тырысамын», «мен бiр н?рсеге ?мтыламын», тiптi «мен бiр н?рсе жасап жатырмын…» – деген жауаппен шектеледi, осымен б?рi ая?талады.
Егер бiз ?мiрiмiзге ?лде?айда тере?iрек ??iлiп, ?арастыратын болса?, бiз 24/7 бойы негiзiнен ?ткеннi? немесе болаша?ты? ?иялдарында ?мiр с?ретiнiмiздi, ойымызды? ?р?ашан «бас?а жерде» ж?ретiнiн, ?ор?ыныш пен к?птеген м?селелердi ?астерлей отырып, жо?шылы? пен кiмнi? ?мiрi ?иындау деген сия?ты шексiз ??гiмелерден л?ззат алатынымызды т?сiнемiз. Бiз шынды?пен к?ресемiз, жа?дайларды б?лдiруге тырысамыз, болып жат?ан д?ниелердi мойындамаймыз, ?мiрдi? к?п б?лiгiн жо??а шы?арамыз, ?азiрдi? ?зiнде бол?ан фактiлердi шексiз ?згертуге тырысамыз. Е? бастысы: бiз ?немi ?зiмiздi бiрде?е жасаудан ?алай тайдыру?а болатынын ойлап отырамыз, н?тижесiнде бiз еш?андай ?рекет етпеймiз.
Бiз бiрде?е жасай алмауымызды? себептерiнi? барлы? т?рлерiн ойлап табамыз, неге бiзде еште?е жо? ж?не неге бiз ?зiмiздi? а?са?ан армандарымызды орындау?а тырыспайтынымыз?а шексiз сылтаулар ойлап табамыз.
Бiз ?зiмiздi кез-келген бейтаныс салдардан ?ор?ау ?шiн жасал?ан сансыз сылтауларды? арасында ?мiр с?ремiз. Бiрде?енi iстеп, т?сiнiксiз н?тиже ал?анша, еште?е iстемей-а? ?ателеспеу о?айыра?.
А?ыма? болып к?рiнбеу ?шiн ?рекетсiздiгi?iздi а?тау о?айыра?. Сонды?тан бiз ?з ?ала?анымыз?а ?ол жеткiзбеуiмiздi? немесе шынды?ымыз бiздi? к?ткенiмiзге с?йкес келмейтiнiне жауап ретiнде е? ?исынды, е? «д?рыс» фактiлердi табамыз. Алайда…
Бiздi? себептерiмiз бен сылтауларымыз «шынайы» деген ?иялдарымызды жо??а шы?арып, ж?не де ?мiрiмiздегi «ба?ытсызды?тар» т?тiндей сейiлiп, ал бiз тiптi ой?а сыймайтын тiлектерiмiздi орындап, ?зiмiз ?ала?андай ?мiр с?руiмiз ?шiн мен осы кiтапты жазу?а шешiм ?абылдадым.
Барлы?ы м?мкiн! Бiздi? ?алауымыз?а сырттан ?сер ететiн еште?е жо?. Бiздi? тiлектерiмiз, сонымен ?атар проблемалар мен оларды шешу жолдары тек ?зiмiздi? ?олымызда. Тек ?зiмiз ?ана, ?зiмiздi? шынды?ымызды ??ру ж?не оны ?з шешiмiмiзге с?йкес ?згерту ?абiлетiне иемiз.
Алайда, бiз кiм екенiмiздi ?мытып, тiзгiндi тек аудармашы болып табылатын санамыз?а бердiк, ал ол еште?е бiлмейдi. А?ылды? бiлiмi тек ?ткен т?жiрибеде жатыр, бiра? бiз ол б?рiн алдын-ала бiледi деп шештiк ж?не о?ан с?зсiз сенемiз, сонымен бiрге ?зiмiздi а?ылмен те?естiрдiк.
Есi?iзде болсын, бiз а?ыл емеспiз, тiптi ?з денемiз де емеспiз, сiз бен бiз одан да биiкпiз. Бiз ?з шынды?ымызды ба?ылаушылармыз ж?не «?мiрiмiздi Жасаушылармыз». Ж?не де жасау – ?з ?олымызда. Егер де бiз ?зiмiзбен ж?не санамызбен байланыс орната отыра санамыз?а тапсырмалар беру ар?ылы, оны ?алай бас?ару?а болатынын аны?таса?, бiз с?рiп жат?ан ?мiрiмiздi? ?р с?тiнде шексiз ба?ытты боламыз.
Мен сiзге а?ыл-ойымызбен ?алай ж?мыс iстеуге болатынын, ?з санамызбен ?алай ж?мыс iстеу керектiгiн, бiрде?енi? жо?ты?ы ?шiн ?зi?iз ойлап тап?ан себептермен шектелудi то?татып, к??iлсiздiк, м??, тiтiркену, ашулануды ?ана емес, бiзде жетiспейтiн игiлiктер мен сезiмдердi алуды бастау ?дiстерiн к?рсеткiм келедi.
И?, б?л о?ай емес ж?не ол сiз ойла?андай жылдам ?рi керемет болмайды. Б?л ?з-?зi?мен табандылы?ты ж?не ?ажырлы?ты талап ететiн ж?мыс. Ж?не б?л тек а?ыл-оймен ?ана ж?мыс емес, б?л на?ты ?рекеттер. Бiз ?з сезiмдерiмiзге сенiп, жа?а к?з?араспен ?рекет ету ар?ылы ?мiр с?рудi ?йренуiмiз керек.
?айтадан ?иялдар мен шектеулерге бой алдырмау ?шiн ?зi?iздi ж?не а?ыл-ойы?ызды ба?ылауда ?стау?а тырысу ж?не ба?ытты болу?а т?рарлы? уа?ыты?ызды ж?мсау керек болады.
Мен ?з кiтабымда ?р т?рлi терминологияны ?олданамын, сiзге т?сiнiктi болу ?шiн ж?не сiздi шатастырмау ?шiн, мен бiрден т?сiндiрiп кетейiн, мен ойлау ба?дарламалары, ойлау ?лгiлерi, шектеулi сенiмдер, к?з?арастар, ойлау ше?берлерi туралы айтамын, м?ны? б?рi бiрдей ??ым.
1 ТАРАУ. ШЫНДЫ??А К??ІЛІ?ІЗ ТОЛМАСА – САНА?ЫЗ?А К?З Ж?ГІРТІ?ІЗ
Бiздi? ойлау ?абiлетiмiз бiз ?абылда?ан шешiмдерге ?сер етедi. Бiр шешiмге келу, бару немесе бармау, iстеу немесе iстемеу, келесi с?тте ?алай ?рекет ету, ?рине, к?ршi?iзге немесе ауа-райына байланысты емес, ?зi?iздi? ойы?ыз?а байланысты.
Ж?не де бiз ?абылдайтын ?рбiр шешiм ?рекетке ?ласады, ал ?рекеттер белгiлi бiр салдар?а ?келедi.
Тiптi iлiмге тере? ??iлмей-а?, салдарды? т?пкi себебi – бiз айналамызда к?ретiн ?лем – ойлау н?тижесi екенi аны?.
Ал ойлар да, шешiмдер де, ?рекеттер де – оларды? барлы?ы дерлiк бейсаналы?. Бiздi? миымыз секундына 400 миллиард ой жылдамды?ымен дамиды, ал бiз оларды? iшiнен тек 10—20 ойды ?ана ??ынамыз.
Сонды?тан бiз ?зiмiз ?ала?ан салдарды саналы т?рде к?ре алмаймыз. Негiзiнен, бiз тезiрек т?зеткiмiз келетiн н?рсенi аламыз.
Ж?не та?ы да, барлы?ы дерлiк т?пкi себебiн ескермей, бол?ан н?тижемен ж?мыс iстей отырып, салдарын т?зетуге тырысады.
Бiз бiрде?енi т?зете алды? па, жо? па, ма?ызды емес, «Суырды? к?нi» немесе «Сол бiр тырмалар» сия?ты, жа?дай та?ы да ?айталана бередi, м?мкiн бас?а жа?дайларда, ?зге кейiпкерлермен, бiра? бiз басымыздан ?ткендi ?айтадан к?ремiз. Бiз ?зiмiзге: «Б?л ма?ан не ?шiн берiлдi? Б?л не деген та?дыр?» – деген с?ра?тар ?оямыз.
Бiздi? санамыз белгiлi бiр ?лгiлерден, ?мiр бойы бiрiнi? ?стiне бiрi ?абаттасатын стереотиптерден ?алыптасады ж?не миды? шешiм ?абылдауына негiзделген б?л шаблондарды? белгiлi бiр шарттары болады.
Бiр кездерi бiздi? санамыз «осылай» ойлау ж?не «осылай» ?рекет ету ?ауiпсiз деп шештi, осы ба?дарлама?а, шаблон?а жауап беретiн миды? белгiлi бiр б?лiгiн жасады. Ж?не б?л бiздi ?ор?ау ?шiн белгiлi бiр жолмен ойла?ан сайын iске ?осылады.
Мысал:
Бiз б?рын ал?аш?ы рет ?ателестiк ж?не терiс ба?а алды?. Мысалы ?асы?ымызда?ы тама?ты т?гiп алды?, ал анамыз: «О, Жарат?ан! ?айтадан кiр жуу керек болды ?ой! Не деген бала ?зi!» – деп ай?айлап жiбердi.
Б?лкiм, iшiмiзде: анамны? к??iлiн ?алдыру ?ор?ынышты, деген азда?ан ?ор?ыныш пайда болды.
Немесе: «?айда барасы?? То?та», «??лап ?алма», «Оны ?стау?а болмайды, ?йтпесе…» – баланы? н?зiк психикасына м?ндай тыйымдар белгiлi бiр iз ?алдырады ж?не т?ра?ты нейронды? байланыс ?алыптастырады: егер бiрде?е жасасам, онда бiрде?е д?рыс болмай ?алады ж?не жаман болады, менi жазалайды, ал егер ?рысса – олар менi жа?сы к?рмегенi.
Кейiн б?л тыйымдар тiптi: «?йы?тамаса? ?ас?ыр алып кетедi», – деген секiлдi т?нiмiзге катерi бар с?мды?тар?а айналады. Менi? ойымша, мен одан ?лi де ?ор?атын сия?тымын: егер т?сек астында бiреу болса ше, ал жаман ?ыздарды мiндеттi т?рде тiстеп алады.
Сырт к?зге ?азiр бiз ересектер сия?тымыз, саналымыз, бiра? бiрде?е iстеу керек болса? денемiз, к?п н?рсеге жауап бергенде, кейде тiптi д?рбеле? ?ор?ыныш т?рiндегi реакцияларды берудi жал?астырады. Б?рiмiз болаша?тан ?атты ?ор?амыз. Бiз м?ны санамен т?сiнбесек те, б?рiбiр, болаша?тан ?ор?амыз.
Бiз бала кезiмiзден солай т?рбиеленгенбiз – ?зiмiздi ?ор?ау ?шiн ?ор?амыз, ?йткенi ересектер ?здерiнi? игi iстерiн жасай отырып, бiзге на?ты ?ауiп-?атерден ?ана емес, сонымен бiрге жапыра?ты? сыбдырынан да ?ор?уды ?йреттi. Ал б?л ?ор?ыныш iшiмiзде, т?псанамызда жатыр.
Бiз ?ор?атынымызды к?бiнесе мойындамаймыз, ж?й ?ана а?ыл болаша??а ?адам баспауды? ж?не бiрде?е жасамауды? жа?сы себебiн ойлап табады. Бiзде ?ор?ыныш жо?, бiзде на?ты себеп бар – деп ойлаймыз. Бiра? б?рiбiр, себептер тек ?ор?ыныштан пайда болады.
Бiз ?азiр балалы? ша?та пайда бол?ан на?ты ойлар туралы бiле алмаймыз, бiра? бiз жаман болу ?ор?ынышты, ?абылданбау ?ор?ынышты, ?ажетсiз болу ?ор?ынышты, олар бiздi жа?сы к?рмесе ?ор?ынышты ж?не ?ателiктер жiбермеуге тырысуымыз керек екенiн бiлемiз, ж?не де м?ндай ойлар бiрнеше рет басымыз?а келген.
Ба?дарламаны? негiзi бала кезiнен ?алыптаса бастады, содан кейiн олар балаба?шада, мектепте тамыр жайды, онда ?ателiктер ?шiн «екiлiк» алу одан да ?ор?ынышты, содан кейiн ата-аналар ?айтадан ?рысып, бастарын шай?айды, ж?не де: «Олар менi жа?сы к?рмей ?ояды, мен керек болмай ?аламын», – деген ?ор?ыныш та?ы бар. Ж?мыста ?ателiкке байланысты басшылар сыйа?ыдан айырады, с?гiс жариялайды. Отбасында да ?ателiкке байланысты жанжал болады.
Кез келген жа?дай?а тап бол?ан сайын бiз ?ор?ыныштан ?рекет етемiз. Себебi туыстарды? немесе ?о?амны? ?абылдамауы ?те ?ор?ынышты. Ол бiздi? инстинктiмiз де?гейiнде ж?мыс iстейдi.
Бiз б?кiл н?рсемен бiрт?тас организмнi? жасушасы сия?тымыз. Ал егер дене осы жасушадан бас тарта бастаса, б?л ?алай болатынын елестетiп к?рi?iз – б?л ?лiм ?ой. Ал бiздi? ?лгiмiз келмейдi, бiздi? ?мiр с?ргiмiз келедi ж?не ?з болмысымызды ?абылда?ымыз келедi ж?не м?ны бiздi? ?мiрiмiздi ?абылдайтын б?кiл ?лем ?олда?анын ?алаймыз.
Сонды?тан ?ателiк жасау ?ор?ынышы бiздi ?мiр бойы мазалайды, б?л бiздi? шешiмдерiмiзге ж?не осы шешiмдердi? салдарына ?сер етедi.
Сонымен ?атар, бiз ?р?ашан дерлiк жетiспеушiлiктен ?рекет етемiз. А?ыл ?р?ашан ?з назарын бiзде жо? н?рсеге аударады, ж?не, ?рине, бiзде бар н?рсе бiздi? назарымыз?а т?спейдi. Бiздi ба?ытты ететiн тiлектерiмiздi орындау ?шiн бiзде бар ресурстар мен игiлiктердi к?рмеймiз.
М?ны? себебi – ?ор?ыныш?а негiзделген ойлау ?лгiлерi. ?йткенi, бiз ?з м?мкiндiктерiмiздi к?ре бастаса?, ?рекет етуiмiз керек болады. Ж?не б?л ?ауiптi, ?ор?ынышты.
2 ТАРАУ. ОСЫНЫ? Б?РІНЕН А?ЫЛ ?АЛАЙ ?ОР?АНБА??
Ал мен бiр н?рсенi д?рыс жасамай ?ойып, менi ж?рт ?абылдамай ?ойса ше? Б?л ?ауiпсiз емес.
?ауiпсiздiк ?ажеттiлiгi бiзде инстинкт де?гейiнде т?рады, сонды?тан бiзге ?ашу немесе шабуыл жасау ?алады, ж?не де ?лi кейiп танытуымыз м?мкiн.
Мен ?андай жа?дайларда жиi шабуыл жасайтынымызды немесе ?ашып кететiнiмiздi айтпай-а? ?ояйын. ?алай бол?анда да, бiз ?р?ашан осы ?ш ?дiстi ?олданамыз. Бiз бас?аларды кiн?лi ету, жауапкершiлiктi бол?ан жа?дайлар?а ауыстыру ар?ылы шабуыл жасаймыз, ?йткенi б?л ?зiмiздi а?тауды? е? о?ай жолы.
Бiз ?аш?анда немесе ?лi кейiп таныт?анда, м?ны ?андай жолмен жасаймыз? Д?рыс, ?рекетсiздiгiмiздi а?тау ар?ылы.
Бiзге бала кезiмiзден келесiдей ба?дарлама енгiзiлген:
?рекет = ?ате = сен жамансы?
Жасамайсы? = ?ателеспейсi? = еш м?селе жо? = сен жа?сысы?
Мiне, ?зiмiздi? ?рекетсiздiгiмiздi а?тау – б?л шабуыл. «Мен м?ны iстей алмаймын», «жа?дай осылай болып ?алды», – осылайша жауапкершiлiктi м?н-жайлар?а аударып, оларды кiн?лауiмiздi? ?зi – м?селеден ?ашу болып табылады. Бiзде ?р?ашан ?зiн-?зi са?тау инстинктi ?осылады.
Сылтау шаблондары басымызда ?аз-?атар тiзiлiп т?р, ал бiз оны бай?амаймыз да:
– менi? ?олымнан келмейдi;
– жасап к?ргенмiн, болмады;
– жасай алмаймын;
– б?л м?мкiн емес;
– осылай боларын бiлгенмiн;
– олай жасаса? жаман болады;
– олай жасау?а болмайды;
– ал ма?ан… болса ше (шексiз тiзiм);
– б?л тым ?за?;
– б?л тым тез;
– б?л д?рыс емес;
– б?л тым к?п;
– б?л тым аз;
– не iстерiмдi де бiлмеймiн;
– ал бас?алар не дейдi, ал менi с?гiп жатса ше;
– менi? а?ылым, т?жiрибем жетпейдi, мен толы? машы?танбадым;
– ?зiме лайы?ты отбасында туылмадым;
– бас?а елде туыл?анымда ?ой, ?кiмет д?рыс емес, билiк ?намайды;
– немесе ?з-?зiмiздi алдау: «б?ны? ма?ан ?ажетi де жо?»;
– бай болып туылма?ан со?, бастап та ?ажетi жо?;
– мен лайы?ты емеспiн;
– мен соншама керемет емеспiн;
– менi? ?олымда т?р?ан жо?;
– ма?ан кiм ?ол ?шын созар екен;
– ?лiм келмейдi, к?шiм жетпейдi;
– шабытым жо?, ?иялым жетпейдi;
– уа?ытым жо?;
– бас?а шаруамды бiтiрiп алайын;
– ?олым тимейдi;
– жа?дай осылай болды;
– б??ан олар кiн?лi;
– о?ан ?аражатым жо?;
– менi? ж?мысым жо?, ж?мысым ?намайды;
– аз т?лейдi;
– айлы?ым шайлы?ымнан ауыспайды;
– менi? балаларым, жолдасым, отбасым бар ?ой;
– ?орларым (ресурстарым) жо?;
– м?мкiндiгiм жо?;
– анау жаман;
– ерiнiп отырмын;
– басыма сал?аны осы;
– ендi мен ?артайдым;
– ендi ?зiмдi ж?ндей алмаймын;
– ал егер… болып ?алса ше, – деп ?ор?ам;
– мен ?лi жаспын;
– мен ж?мысымды, достарымды, отбасымды, беделiмдi ж?не т.б. жо?алтуым м?мкiн, бастысы – ?зiмдi та?дамасам ж?не ?зiмдi со??ы орын?а ?ойсам;
– ж?не де менде та?ы не жо?, та?ы неден айрылам деген секiлдi шексiз уайымдар…
Денiмiздi? сау бол?аны орындалмас арман болып т?рса да, бiз тiптi темекi шегу мен арты? тама?танудан бас тарту?а ?ор?амыз. ?йткенi бiз ?зiмiздi миллион есе арты?, соны? iшiнде шынайы л?ззаттан айыратынымызды т?сiнбей, ?иялда?ы л?ззаттан айырудан ?ор?амыз.
Бiзге ?немi бiр н?рсе жетiспейдi, бiз ?зiмiздi ?немi ??нсыздандырамыз, бiра? бiз шынымен сондай бол?анды?тан емес, жо?, б?л бiздi? сылтауымыз, б?л бiздi? ?иялымыз. Бiзге осылай о?ай. Бiз ?з ойларымызбен ?зiмiздi тонап жатырмыз.
Нелiктен ?рекеттенбейтiнiмiздi ?зiмiзге осылайша т?сiндiру бiздi? санамыз?а о?айыра?. Бiра? б?л фактiлерге еш?андай ?атысы жо?. Бiздi? а?ыл-ойымыз осы сылтауларды ойлап табу ар?ылы, объективтi шынды?тан, к?птеген н?с?аларды? арасынан тек ?з ойларыны? д?рысты?ын растайтын фактiлердi iздеп табады, ж?не де а?ыл еш?ашан бас?а н?рселерге назар аудармайды, ол сылтаулар?а шо?ырлан?ан ж?не оны? бас?а н?рсенi к?руге м?мкiндiк жо?.
Себеп оны? м?мкiндiктерi болма?анда емес – жо?, а?ыл оларды ?дейi бай?амайтын болады, барлы? назарды ?р?ашан ?зiнi? д?рысты?ын растау?а ба?ыттайды.
Б?л бас?а фактiлер болма?анды?тан емес, оларды бай?амау туралы шешiм ?абылдан?анды?тан, себебi ?ателесу – фактiлердi мойындаудан да ?ор?ынышты.
Бiз осылай ойла?ан бойда, ?рекетсiздiгiмiз ?шiн сылтау ойлап тап?аннан кейiн, бiз автоматты т?рде ?рекеттi? ?мiтсiздiгi туралы шешiм ?абылдады? ж?не миымыздан б?л туралы сигнал ал?ан денемiз осы фактiлердi к?руге к?мектесу ?шiн б?рiн жасайды.
Бiздi? iс-?рекеттерiмiз бiздiкi д?рыс екенiн растау?а арнал?анын та?ы да назары?ыз?а салайын! Ж?не де б?ны? б?рiн бiз бейсаналы? т?рде жасаймыз.
3. ТАРАУ. ШЕКТЕУШІ СЕНІМДЕР
Бiздi шектейтiн шаблондарды? тiзiмiн та?ы бiр рет ?ара?ыз.
Бiздi? ?леуетiмiздi ж?зеге асыруда бiздi шектейтiн ба?дарламаларды? тiзiмi шексiз. Б?л ?лгiлер бiздi? санамызды ?алыптастырады. Бiз проблемаларды шеше алатын немесе оларды м?лдем жасамайтын ?рекеттерден ?зiмiздi толы?ымен шектеймiз. Б?л шаблондар бiздi? тiлектерiмiздi орындау?а м?мкiндiк бермейдi ж?не бiздi ба?ытсыз етедi.
Бiз оларды ?мiр бойы ?зiмiздi ?иялда?ы ?ауiптен ?ор?ау ?шiн аламыз. Бiра? бiз ?зiмiзге ?лкен ?ауiп т?ндiремiз.
?ашу?а немесе шабуыл жасау?а тырыс?анда, бiз еште?е жасамаймыз немесе, бiз ?шiн пайдасы жо? ?рекет жасаймыз. Барлы?ын ?ауiпсiз етуге тырысу ?те ?ауiптi. ?рекетсiздiк бiздегi ?мiр ?зегiн ?лтiредi, ?йткенi ?мiр – б?л ?оз?алыс, ?рекеттердi? шексiз тiзбегi.
?мiр – б?л даму мен ?згерiстер. Ал егер о?ан ?оса сiз менi? «??дай?а а?ша не ?шiн ?ажет» кiтабымды о?ыса?ыз, онда а?ша, игiлiктер – бiздi? ?зiмiз ?дейi бас тартатын ?згерiстерiмiз екенiн т?сiнесiз.
Бiздi? ?рекетсiздiгiмiз барлы? проблемаларымызды тудырады. Осы ?рекетсiздiк бiздi ресурстар мен энергиядан айырады ж?не барлы? проблемалар тек то?тап ?ал?анымыз туралы сигнал бередi.
?р?ашан есi?iзде болсын – егер м?селе туындаса, бiз оны ?рекетсiздiгiмiзбен жасады?. Осы с?тте бiзде барлы? ресурстар бар, оны шешуге бiздi? санамыздан бас?а еште?е кедергi болмайды.
Бiр н?рсенi шешу немесе тiлектi орындау ?шiн, е? алдымен, бiздi ?оз?алыста, дамуда ж?не iс-?рекетте тежейтiн осы шаблондарды аны?тау ?ажет. Бiзге м?селенi толы?ымен к?руге ж?не оны? ресурстарын ?арастыру?а кедергi келтiретiн – шаблондар.
Екiншiден, бiз шаблондарды ?згертуiмiз керек болады: не осы сенiмнi? абсурдты?ын к?ре аламыз, не онда?ы iс-?рекетке берiлген ресурсты аны?тай аламыз, не ?зiмiздi шектеудi то?татып, оны ?алай тиiмдi ?олдану керектiгiн т?сiнемiз. Б?л туралы бiз келесi тарауларда с?йлесетiн боламыз.
?рi ?арай, бiзге еш?андай к?ш салуды? ?ажетi болмайды, ?йткенi бiздi? жа?аша ойлауымыз?а с?йене отырып, жа?а шешiмдер ?абылданады, бейсаналы? т?рде, ?рине, осы?ан байланысты импульспен, бiздi? ?ызы?ушылы?ымыз ар?ылы ?рекеттер жасалады ж?не бiз ?азiрдi? ?зiнде бiздi та? ?алдыратын жа?а ?уанышты салдарды к?ремiз.
М?нда к?штi? ?ажетi болмайды, ?йткенi бiздi? ?рекеттерiмiз к?ш салусыз ж?не ?арсылы?сыз болады.
Ж?не б?ны? салдары шабыттандыратыны соншалы?, сiз осылайша жа?а ?мiр с?ргi?iз келе бертiн болады.
Бiзге ?андай да бiр ?ажайыптар болып жат?андай болып к?рiнедi, с?ттiлiк, фортуна ?айта орал?андай, с?ттiлiктен кейiн с?ттiлiк, о?и?алар тiзбегi бiздi? барлы? ?рекеттерiмiз са?ат механизмi сия?ты идеалды жа?дайларда ?алыптаса бастайтындай етiп реттеледi – бiр ?ара?анда бiз ондай еште?е жасамайтын сия?ты к?рiнгенмен, бiздi? м?селелерiмiздi шешуге ?сыныстар т?гiле бастайды. Шабыттандырады ?ой и??
Б?л ертегi емес, с?ттiлiк емес, фортуна емес, еш?андай ?ажайыптар жо?, бiздi? миымыз, санамыз осылай ж?мыс iстейдi ж?не бiз ?андай жа?дайларды ба?ылайтынымыз осы?ан байланысты. Ал оны ?алай ?олданатынымыз ?зiмiзге байланысты.
Бiздi? санамызбен ж?мыс iстеу ?шiн ж?не тiзгiндi а?ыл-ойымыз?а бермей-а? оны барынша тиiмдi пайдалануды ?йрену ?шiн ?ткендi ?азып жатуды? ?ажетi жо?. Нелiктен бiзде м?ндай ?лгiлер бар, неге м?ндай ба?дарламалар бойынша ?мiр с?рiп жатырмыз, б?л ?ор?ыныштар ?айдан пайда болады деп iздеудi? ?ажетi жо?. М?ны шексiз рет жасау?а болады, ж?не м?ны? б?рiн тауып, ?айта ойластыру ?шiн ?мiрдi? ?зi жеткiлiксiз.
Оны? о?ай жолы бар – «осы жерде ж?не осы с?тте», ?азiргi с?тте бiз ?шiн материалды? шынды?ты ?алыптастыратын ойлау шаблондарын тауып, оларды ?згерту.
?рине, м?ндай шаблондарды? миллионы бар, кез-келген н?рсе туралы кез- келген ??ым – шаблон болып табылады. Бiздi? масатымыз басымызда?ы барлы? ??ымдарды аны?тау ж?не ?згерту емес. Б??ан б?кiл ?мiрiрiмiз де жетпейдi.
Бiздi? е? ай?ын ойлау ?лгiлерiмiздi? негiзгiлерiн ?айта ?арастыру жеткiлiктi. Мен б?л сыни массаны? ?андай баламада екенiн на?ты айта алмаймын, бiра? ?мiрде «граммен ?лшейтiн» адамдар ?шiн б?л, менi? т?жiрибем бойынша, шамамен 300—400 шаблон болады.
Бiз саналы ж?не бейсаналы? ?мiрiмiзде осы ?лгiлердi ??растырып келемiз, ж?не менi? ке?есiм – ?азiр осы ?лгiлердi? барлы?ын тап ?азiр ?згертуге тырыспа?ыз, кем дегенде бiр-екi жыл уа?ыт берi?iз. Б?л екi жыл ?лгiлердi ??деуге жеткiлiктi.
Баяу ж?не м?н-жайлар?а ?арай ?рекет етi?iз, шешу ?шiн бiр тапсырма немесе бiр тiлегi?iздi алы?ыз, бiрнеше онда?ан шектеулi сенiмдердi аны?та?ыз да олармен ж?мыс жаса?ыз. Бiреуiмен ж?мыс iстегеннен кейiн, сiзде жанама т?рде бiр ?лгiге байлан?ан онда?ан бас?а сенiмдер автоматты т?рде ?айта ??рылады.
Менде та?ы бiр керемет жа?алы? бар – бiр м?селенi шешкен кезде бiзде онда?ан бас?а м?селелерiмiз ?атар шешiледi, ?йткенi тiптi бiр ?лгi бiздi? барлы? бас?а м?селелерiмiз бен тiлектерiмiзге iлесiп ж?редi.
Бiрнеше онда?ан шектеу ба?дарламалары немесе ойлау ?лгiлерiнi? кесiрiнен бiздi? бiрнеше онда?ан тiлектерiмiз орындалмай ?алды. Бiз бiр салада бiр н?рсенi шеше баста?аннан кейiн, бас?а салаларда да б?рi ?згере бастайды.
Ойы?ызды ке?ейту, к?п н?рсенi к?ре бастау, ?лемге тар к?збен ?арамай, бiздi? ?лемге кенеттен келе бастайтын жа?а м?мкiндiктер мен бiз оларды тиiмдi пайдалану ?шiн берiлген ресурстарды шексiз бай?ай бастауды? ?аншалы?ты керемет екенiн елестетiп к?рi?iзшi.
Естерi?iзге сала кетейiн, б?л ресурстарды?, м?мкiндiктердi? барлы?ы бiзде ?р?ашан болды, бiра? бiз оларды шектеулi сенiмдерiмiзге байланысты бай?амады?, сонымен ?атар бiздi? тiлектерiмiз де орындалды, бiз оларды да, м?лдем керек емес ?ырларына назар аударам деп, бай?амады?.
Мысалы, бiздi? алдымызда ?абыр?а?а iлулi т?р?ан сурет бар, бiра? бiз оны к?ре алмаймыз, ?йткенi оны? алдында?ы экран б?кiл к?рiнiстi жабады. Бiз оны к?ру ?шiн экранды бiр жа??а алып тастауымыз керек. Шаблондармен де, д?л солай, олар бiз ?шiн к?з алымызда?ы панораманы жабатын «экран».
4. ТАРАУ. «ОСЫ ЖЕРДЕ Ж?НЕ ОСЫ С?ТТЕ»
Б?л тарауда мен трансформация та?ырыбы бойынша емес, бiзге ?те ?ажет ж?не м?мкiндiгiнше ма?ызды та?ырып бойынша ?те ма?ызды а?парат жаз?ым келедi. Сiз ?азiр б?рiн ?зi?iз т?сiнесiз.
??гiме «осы жерде ж?не осы с?ттегi» ма?ызды к?йiмiз жайлы ж?не бiздi? санамыз бiздi осы к?йден ?алай алыстататыны туралы болады. А?ылымыз бiздi осы к?йден алыстатпауы ?шiн бiз оны ?згертуiмiз керек.
М?мкiн, б?л бiздi? ?мiрiмiзде жасауымыз керек е? пайдалы н?рсе болар. Жай ?ана проблемаларымыз бен мiндеттерiмiздi тез шешу ж?не ?з тiлектерiмiздi орындау ?шiн ойлауды ?згерту емес. Б?л мiндет трансформацияны? жанама ?серi ретiнде ?осымша ?ана болады.
Ал ойлаумен ж?мыс iстеудi? басты мiндетi – бiр ?ана тiлектi орындау – тура «осы жерде ж?не осы с?тте» ба?ыт, махаббат, ?йлесiмдiлiк пен т?тасты? к?йiнде болу.
Ж?не де б?л к?йден ас?ан ?демi ж?не ?мiрлiк ма?ызды еште?е жо?, о?ан б?рi сонша ?мтыл?анымен, б?л к?йдi ?стап, сезiнуге к?бiмiз ?лгермей жатамыз.
Тек кейде шашыра??ы жадымыз ?ана ба?ытты? бол?анын есiмiзге т?сiредi. Болды (?ткен ша?та). Бiз оны та?ы да уысымыздан шы?арып алды?. Бiз оны к?тiп, тосып отыр?анымызда ол ?тiп кеттi. Ал б??ан не дейсiз?
Ойлап к?рi?iзшi, бiз бiрде?е ?ала?ан кезiмiзде, бiз оны шынымен ?алаймыз ба? Ал сiз оны ал?ан кезде, ?за? уа?ыт бойы ?уанды?ыз ба?
Осы с?ра?тар?а жауап бере отырып, бiз осы тiлектер мен м?селелердi? шешiмiнi? артында жат?ан н?рсенi ?алайтынымызды т?йсiнi?iз. Бiз бiр н?рсенi сезгiмiз келедi ж?не б?л сезiмдердi? барлы?ы ?уанышпен, махаббатпен, ба?ытпен байланысты. Жа?а н?рсе бiздi 5-а? минут ?уантады, ал та?ы 5 минут ?уану ?шiн бiзге та?ы да «бiрде?е» ?ажет. Б?л шексiз жарыс.
Бiзге тек бiр н?рсе керек – б?л ?уаныш, махаббат к?йi, тек осылар бiздi? ба?ытымызды ??райды. Ал бiз оны бас?а жерден iздеп ж?рмiз. Бiз б?л к?йдi заттар?а, жетiстiктерге, игiлiктерге ?арамастан сезiне аламыз.
Материалды? жарыс – ?за?, ал ?уаныш – ?ыс?а. Тiптi бiр н?рсеге ?ол жеткiзу ?зi де бiзге тiптi бес минутты? болса да ба?ыт пен ?уаныш?а кепiлдiк бермейдi.
Ба?ыт еш?ашан «п?лен жерде» болмайды ж?не тiлектерiмiз орындалып, м?селелерiмiз шешiлсе де бiз оны таба алмаймыз.
Сонды?тан ба?ыт пен ?йлесiмдiлiктi? бiр б?лiгiн сезiну ?шiн ?ор?ыныштары?ыз бен м?селелерi?iздi ??ша?тап алып, ?з тiлектерi?iздi? со?ынан ж?гiрудi до?ары?ыз.
Б?л ?йлесiмдiлiк к?йi д?л «осы жерде ж?не осы с?тте» жатыр ж?не ол бас?а еш жерде жо?.
Осы с?ттi тере?iрек т?сiну ?шiн мен о?ан жа?а тарау арнадым. М?мкiн, сол ?шiн ?зi?iзбен ж?мыс iстеуге тырысу керек болатын осы кiтапта?ы е? «негiзгi» тарау шы?ар.
5 ТАРАУ. М??ГІЛІК ?АЗІР Ж?НЕ ТЕК ОСЫНДА. М?СЕЛЕЛЕР МЕН ?ОР?ЫНЫШТАР
Егер сiзде м?селе болса – еске т?сiрi?iз!
Оны? шешiмiн табу ?шiн д?л осы с?тте, осы минут, осы секундта не жасай аласыз? Ойлау емес, жасау?
Жаса?ыз!
Еш?андай сылтаусыз, шай?а, теледидар?а, с?йлесуге ала?дамай. Отыра ?алып жаса?ыз, немесе ?шып т?рып, барып шешi?iз немесе ?о?ырау шалып бiрде?е аны?та?ыз. Бастау ?шiн бiзге тек бiр ?адам ?ажет. Б?л туралы «ойлау» емес, тек iс-?рекеттер ?ана бiздi? м?селемiздi шешетiн о?и?алар тiзбегiн «iске ?осады».
Егер м?селенi а?ылмен ойлап тауып, ?андай да бiр м?селелердi шешу ?шiн осы с?тте бiрде?е жасай алмаса?ыз, онда оны шешу ?шiн е? жа?сы н?рсе – «еште?е» жасау, сол с?ттi «?абылда?ыз» ж?не м?селе туралы ойлама?ыз.
«С?ттi ?абылдау» дегенiмiз – б?л сол с?ттi саналы т?рде сезiну, айнала?ызда ж?не iшi?iзде не болып жат?анын к?ру, не iстеп жат?аны?ызды т?сiну. Не ойлап отыр?аны?ызды ба?ыла?ыз. Ж?не б?л ойдан шы?ы?ыз. М?ны ендi ойланбастан жаса?ыз.
?зi?iзден: «Егер мен м?селенi шеше алмасам, осы с?тте не iстей аламын?» – деп с?ра?ыз. Б?л оны шешуге ?адам болады.
И?, д?л солай. Бiз ?азiр ?зiмiздi осы с?тке ?уанышпен ж?не ризашылы?пен арна?ымыз келетiн кез-келген ?адам бiздi? проблемаларымызды, мiндеттерiмiздi, тiлектерiмiздi шешуге ?келетiн о?и?алар тiзбегiн бастайды.
Б?рын бiз б?л тол?ынды, а?ынды, бiздi ма?сат?а жетелейтiн о?и?алар тiзбегiнi? басталуын ?стай алмайтын едiк, ?йткенi бiз «осы жерде ж?не осы с?тте» болмады?. Бiздi? а?ылымыз бiздi? санамызбен бiрге бас?а жерде ж?рдi.
Бiра? бiздi? барлы? м?селелерiмiз бен мiндеттерiмiздi шешудi? жолы тек осы с?ттен басталады. Тек толы? ?атысуыда.
Бiз осы с?ттi т?сiнiп, «осында ж?не ?азiргi с?ттегi» ?зiмiзге к?з ж?гiрткеннен кейiн, бiз ?з ?мiрiмiздi ?алпына келтiрдiк. Бiз ?зiмiзге ?айтар?ан ?мiрiмiз бiзге б?рiн шешуге к?мектеседi.
Бас?а уа?ытта ?мiр жо?!
Ол тек осы с?тте ?ана бар. Ж?не де б?л ?мiр мен бiздi? болмысымызды? жал?ыз с?тi.
Себебi бiз «?мiрдi? ?зiмiз».
К?лi?iз, сосын ?зi?iздi? сол с?тте к?н мен б?лттарды ба?ылап отыр?аны?ызды немесе ??старды ты?дап т?р?аны?ызды немесе салат?а пияз турап жат?аны?ыз?а ?арап т?р?аны?ызды бай?а?ыз.
Мен сiздi? д?л ?азiр не iстеп жат?аны?ызды бiлмеймiн. Бiра? сiз ?зi?iз не iстеп т?р?аны?ызды, осы с?ттi саналы т?рде ?алай с?рiп жат?аны?ызды т?сiну керексiз. Д?л сол кезде сiз ?зi?iздi ?мiрге ?айтарды?ыз. Егер бiз осы с?тте жо? болса?, бiз ?лiмiз, ал ?лi к?йде бiз еште?е жасай алмаймыз.
Тек осы с?тте ?мiр с?рiп, «жасай алатын» ж?не «шеше алатын» н?рселердi ойла?ыз ж?не шешi?iз.
М?селе – б?л бiздi? санамыз ойлап тап?ан иллюзия.
Бiз ?зiмiздi а?ылмен байланыстырамыз. Бiз ?зiмiздi «а?ыл» деп шештiк, бiра? бiз «а?ыл» емеспiз. К?бiсi автоматты т?рде: бiз – а?ылмыз деп санайды.
Осылай ойла?ан кезде, бiз а?ыл?а бiздi бас?ару?а р??сат беремiз. Бiз ?мiрдi ба?ылаушы екенiмiздi, ал а?ыл – бiзге ?мiрдегi орынымызды табу?а к?мектесетiн аудармашы ж?не интерфейс екенiн ?мытып кетемiз.
А?ыл – басшы, – деп шешкен с?тте, бiз ?зiмiздi жо?алтты?.
А?ыл бiздi ?азiргi с?ттен, жал?ыз шынайы ?мiрден ?дейi шы?арып тастайды ж?не бiздi ?ткеннi? ойлары мен болаша??а деген ?ор?ыныш?а с?йрейдi, ?йткенi а?ыл ?зiмiн ж?не ?зiнi? «эгосын» бiздi? жеткiлiксiз екендiгiмiз туралы идеялармен ?олдап отыруы керек.
А?ыл осылай шешкендiктен, бiз ба?ылаушы ретiнде бас?ару тiзгiнiн ешбiр жа?дайда ?айтарып алмауымыз ?шiн ол осы идеялардан айырылмайды.
Бiз ?р?ашан бiр н?рсенi ?алап т?рамыз ж?не бiзге ?рдайым бiрде?е ?ажет болады да т?рады. Тапшылы?тар мен кемшiлiктер шексiз. Ж?не б?л бiзге бiрде?е жетпегеннен емес. Шынды?ында, бiзде б?рi жеткiлiктi.
Егер бiз ?з ?мiрiмiздi молшылы? ??з?араспен ба?ыласа? – бiзде ?рдайым барлы?ы бар.
Б?л а?ыл тойымсыз. Бiз ?зiмiзге ?ажет бол?ан н?рсеге ?ол жеткiзген кезде кiшкене мерзiмге, тiптi 5 минут?а болсада, ба?ыт пен ?уаныш сезiнетiнiмiзге ?йренiп ?ал?ан. Ол осы с?ттерде ?уанады: «Мен ?андай а?ылдымын, мен сезiмдерге ?уаныш ?келетiн н?рсеге ?ол жеткiзудi? жолын таптым!»
А?ыл бiзге ?уаныш ?келуге бас?а ?алай к?мектесетiнiн бiлмейдi. Ол ?шiн жал?ыз ?олайлы н?с?а – ?ол жеткiзу, 5 минутты? ба?ыт?а ?ол жеткiзу ?шiн кез келген жолмен бiр н?рсеге ?ол жеткiзу. Ол солай ?йренген. Ол бас?а жолды бiлмейдi.
?р?ашан жетiстiктер процесiнде болу ?шiн а?ыл тапшылы?ты ж?не ?ажет емес н?рсенi? елесiн ойлап табады. Бiзге жетiстiктер мен зат?а ие болу ба?ытыны? ?ыс?а с?ттерiн ?келсе, бар билiк менде, – деп шештi а?ыл.
Осы иллюзияны б?збау ?шiн, ?з билiгiн ?стап т?ру ?шiн, бiзде б?рi бар екенiн бай?ап ?алмауымыз ?шiн, а?ыл бiздi ?рдайым ?азiргi с?ттен шы?арып тастап отырады.
Не iстеу керек? Бiзбен осыны жасап отыр?ан а?ыл?а билiк тiзгiнiн берiп ?ойып, ?з ?мiрiмiздi ?зiмiзден ?алай тартып алмау?а болады?
ЕСКЕ Т?СІРІ?ІЗ:
Бiз – а?ыл емеспiз, оны бейсаналы? де?гейде ?детке айнал?анша ?немi еске т?сiрiп отыры?ыз ж?не ?зi?iздi а?ыл?а те?еме?iз.
?зi?iздi «осы» с?тке ?айтары?ыз, осы с?ттi ба?ылаушы ретiнде толы?ымен с?рi?iз.
??ЫНЫ?ЫЗ:
Осы секундта сiзде еш?андай проблема жо?. Осы секундта сiз орынды?та ш?лы? то?ып отырсыз.
Мысалы, сiз орынды?та ш?лы? то?ып отыр?ан с?тте «несие ?арызы» сiзге ?ауiп т?ндiрiп т?р ма?
Нелiктен ?зi?iздi ?ор?ынышпен ?оректендiрiп ж?ресiз? Сiз мультфильмдегi «Гав» мысы? сия?ты ?ор?ып отыруды ?натасыз ба?
– Ал сен не iстеп отырсы??
– ?ор?ып.
– Онда бiрге ?ор?айы?шы, – дедi к?шiк.
Ендi ?зi?iзге с?ра? ?ойы?ыз: «?алай?»
ЕШ?АЛАЙ!
Сiз ж?й ?ана ш?лы? то?ып отырсыз, болды. Д?л «осы с?тте» сiзге ш?лы? то?у?а еш кедергi жо?. Сiз жай ?ана то?ып отырсыз.
Сiз, б?лкiм, ?арыз бар?ой, оны бiрде?е ?ылып шешу керек, – деп айтатын шы?арсыз. Келiсемiн, бiра? тарауды? бiрiншi с?йлемiн есi?iзге т?сiрi?iз – егер сiз тура осы уа?ытта бiрде?е жасай алса?ыз, жаса?ыз, бiра? м?мкiндiгi?iз болмаса, ойлануды? да ?ажетi жо?, осы с?тте ?олы?ыздан келгендi жасап, ?зi?iзге осы с?ттi кешуге ерiк берi?iз.
Д?л осы секундта несие м?селесi жо?. Осы секундта сiз несие м?селесiн шеше алмайсыз. М?нда ж?не ?азiр сiз тек ш?лы? то?и аласыз.
ОНДА ТО?Ы?ЫЗ
Ж?не осы с?тте жiптi? iлмекке ?алай т?сетiнiн ба?ылаумен ?мiр с?рi?iз.
Нелiктен осы секундта шешiлмейтiн м?селе туралы ойлау керек? Ж?не де б?л м?селе м?лдем жо? болса. М?селе елес секiлдi, ойдан шы?арыл?ан. Б?л секундта – тек ш?лы? бар.
Бiздi? м?селемiз – тек а?ыл-ойды? бiздi жаулап алуында, ж?не бiз, шынды?ты айтса?, шынайы ?мiр с?рмеймiз, бiз ?з ?мiрiмiздi ?иялдаумен ?ткiземiз.
То?та?ыз ж?не осы секундта саналы т?рде ?мiр с?рген кезде «бiзде проблема жо?» екенiн т?сiнi?iз.
Бiздi? ?мiрiмiздi? ?р секунды осылай ?тедi. Б?л секундта, осы с?тте, еш?андай проблема жо? ж?не келесi секундта да болмайды.
Тек осы с?тте ?мiр «бар», бiз де «бармыз», егер сiз болаша?ты? иллюзиясына немесе ?ткен ша??а т?сiп кетпесе?iз.
?ткеннен келе жат?ан немесе болаша?та пайда болатын проблемалар – б?л а?ыл ойлап тап?ан «иллюзия». ?азiр, осы с?тте еш?андай проблема жо?. Ол бiзге билiк жасау ?шiн а?ылымызды? ойлап тап?аны.
БІЗ – АКЫЛ ЕМЕСПІЗ
Д?л ?азiр бiздi? ?мiрiмiге ?ажет н?рсе – осы с?ттi не iстей алатынымызды шешу. Осыны iстеу ж?не оны ба?ылау. Бiз – ба?ылаушылармыз. Бiз тiптi м?ны iстейтiн дене де емеспiз.
Барлы?ы ?те тез шешiледi, тап ?ажет кезiнде – ?зiмiз ойлап тап?ан проблеманы «шынайы» шешу ?шiн бiрде?е жасау?а дайын бол?анымызда.
Оны шешу м?мкiн болмайынша, ?ор?ыныштарды ойдан шы?аруды? ?ажетi жо?. Тек ?олымыздан келетiн ?рекеттi жасау керек. Жай ?ана то?у, отыру, т?ру, ж?ру керек. «?азiргi с?ттi» толы?ымен сезiнiп, кешуiмiз керек, бiзде бар н?рсеге ?уанышпен ж?не ?азiр тiрi бол?анымыз?а, бiз ?мiр с?рiп жат?анымыз?а, бiзде м?ндай м?мкiндiк бол?анына, бiз ?мiрiмiздi бос?а ?ткiзiп жатпай толы?ымен с?рiп жат?анымыз?а риза болуымыз керек.
?зi?iзде бар «жал?ыз» н?рсенi ?рлама?ыз. Ал бiзде тек «осы с?т» бар, «осы жерде ж?не тап ?азiр».
?йткенi бiзде тек осы ?ана бар.
Бiзде бас?а еште?е жо?.
Ал осы с?тте бiзде «б?рi» бар, айнала?ыз?а ?ара?ыз.
Ж?не тек осы с?тте бар.
?ткен ша?та емес. Болаша?та емес.
Егер бiз осы с?тпен ?мiр с?рiп жатса?, тек осы с?т «бар». Бiз «осы с?тте ж?не осы жерде» ?мiр с?рiп жат?ан кез – б?л М??гiлiк.
?ткен мен болаша? жо?. Бiз бас?а с?тте тек ?з ойымызда ?ана бола аламыз. Бiз ?р?ашан осы с?ттемiз. Егер бiз ?азiр осы жерде жо? болса?, бiз еш жерде жо?пыз. Ж?не де проблемалар жо?, ж?не бол?ан жо?.
Ойланы?ыз, кейiн болатын ?лiмнен неге ?ор?у керек?
Немесе кейiн болатын аурудан ше?
Немесе кейiн бiр н?рседен айырылудан?
Егер бiз «кеше ж?не кейiн» елесiндегi бiр н?рсе туралы ?ор?ыныш немесе ала?даушылы?пен «кейiн» немесе «кеше» туралы ойласа?, бiз осы с?тте б?рiнен, м?лде барлы?ынан айырыламыз.
Бiр н?рсенi гипотетикалы? т?рде жо?алтудан ?ор?уды? м?нi неде?
Егер бiз ?зiмiздi д?л осы с?тте ?мiр с?ру м?мкiндiгiнен айырып жатса??
Бiз шын м?нiнде «толы? ?мiрдi» ?азiргi уа?ытта, осы с?ттегi барлы? н?рселермен с?рмеймiз. Бiз ?зiмiзден айрыламыз – бiз ?мiрдi? ?зiмiз.
«Кейiн» ?мiр жо?. Ол тек «?азiр» бар.
Одан да ерте? бiр н?рседен айырылудан емес, ?мiрден айырылудан ?р?ашан ?ор?ы?ыз. Физикалы? дененi жо?алтудан емес, ол соншалы?ты ?ор?ынышты емес – бiз бас?а денеде оян?анымызды бай?амай да ?аламыз. Д?л ?азiр бар шынайы ?мiрден айырылудан ?ор?ы?ыз.
«?азiр» с?тiнен тыс ?ал?ан н?рсенi? б?рi – а?ыл-ойды? б?л туралы ?кiмi, бiра? б?л ?мiрдi? ?зi емес.
Осы с?тке оралы?ыз ж?не осы с?ттi сезiнi?iз. Тек «?азiргi с?т» шынайы. ?ал?аныны? б?рi на?ты емес, б?л ?азiр жо? елес.
Бiз тек «осы с?тте» ?ана болуы м?мкiн «болмыс» ж?не «тiршiлiк иесiмiз».
?зi?iздi ?зi?iз туралы иллюзиялармен ж?не кейбiр т?сiнiктермен те?естiрме?iз.
?зi?iздi осы с?ттi? ба?ылаушысына ?айтару ар?ылы осындай ойларды алып таста?ыз.
«Бiз», «Мен» ?азiр ?ана бармыз, бiз – ?азiргi с?тте бiр н?рсенi ?алап, оны жаса?анымызды ба?ылап отыр?ан ?нерпазбыз.
Осы с?тте «бас?а бiз» ж?не «бас?а уа?ытта» жо?пыз. «Мен» бар жерде ?ана «Бiз», «Мен» бармыз. Осы жерде тек осы с?тте ?ана болу?а болады. Ж?не де «д?л ?азiр» менде еш?андай проблема жо?, я?ни ?ор?ыныш жо?.
?ор?ыныш а?ыл-ойды д?рлiктiредi. Осыны ?рдайым есi?iзге т?сiрiп, ?зi?iзге: «Мен о?ан ?зiмдi ба?ындыру?а жол бермеймiн», – деп ж?рi?iз.
Егер бiз ?з жолымыздан тайып, ?мiр с?руiмiздi то?татпаса?, «Мен осында» м??гiлiк с?тiнде еш?андай проблема кездеспейдi.
М?селе дегенiмiз – бiз ?азiр на?ты с?тте бар ?мiрдi ?зiмiз шектеген кездегi то?таулар екенiн есi?iзге т?сiрiп отыры?ыз.
Мынаны ?немi есi?iзге салып ж?рi?iз: «Егер мен ?азiргi с?ттен шы?ып кетсем, онда мен ?мiрiмдi жо?алтып, ?зiмдi ?лтiрiп жатырмын. ?мiрiмдi жо?алт?ан сайын, мен проблема?а кезiге беремiн, ал денем ?ор?ынышты к?рсетедi».
?зi?iзге «?зi?iздi» ?айтары?ыз, сонда сiз еш?ашан проблема?а тап болмайсыз. Сiз ?ор?ынышты еш?ашан бiлмейтiн боласыз. Сiздi? а?ыл-ойы?ыз ciздi бас?аруды? орнына – к?мектесетiн болады.
Мен тiптi сiзге кiшкене тапсырма бергiм келдi:
?зi?iздi ба?ылап талдау ж?ргiзi?iз – ?мiрдi толы?ымен кешiп, сiз «?азiр» с?тiне ?зi?iздi ?аншалы?ты жиi ?айтара аласыз?
Сiз ?аншалы?ты жиi толы?ымен «бар» бола аласыз?
Сiз на?ты ?мiрден а?ыл-ой елесiне ?аншалы?ты жиi к?шесiз?
Егер сiз ?зi?iздi ба?ылап, ?азiргi уа?ытта ?мiр с?ре бастаса?ыз, сiздi? барлы? м?селелерi?iз м??гiлiкке шешiледi ж?не барлы? тiлектерi?iз орындалып, молшылы?ы?ыз м??гiлiк болады. Бiреу м?ны «а?ару», бiреу «к?терiлу» ал бiреулер «саналылы?»деп атайды.
Б?л ояну деп аталады – шынайы ?мiрде болу ж?не оны иллюзиялы? ойда емес, барлы? ?ызы?тарымен сезiну. ?рине, осыны б?рi армандайды, б?ны м??гiлiк ?мiр ж?не шексiз энергия деп айту?а болады ?ой.
Д?л ?азiр мен сiздi? ?арсылы?ы?ызды ?осатын та?ырып?а келгенiмдi сезiнемiн. Мен сiзге кiтапты? басында тiзiп берген барлы? ойлау шаблондарды а?ыл-ой алып тастау?а тырысады. «Мен не о?ып жатырмын? Б?л м?мкiн емес». Мен келiсемiн, егер сiз осылай шешсе?iз, онда сiздi ойы?ыздан тайдыра алмаймын. И? – б?л м?мкiн емес.
?рине, а?ылымыз бiздi бас?а жа??а алып кетпес ?шiн мен тек теориялы? т?р?ыдан ?ана бiздi? барлы? м?селелерiмiздi шешуге не к?мектесе алатынын сипаттадым.
Мен сiздi ?рдайым, б?кiл ?мiр бойы «осында ж?не ?азiр» ?мiр с?ре алатынды?ы?ыз?а сендiрмеймiн, мен ?зiм де оны ?немi жасай алмаймын. Менi? ойым кейде менi бас?арады. Бiра? ма?ан осындай с?ттерде болу к?ннен к?нге о?айыра? болып келедi. ?сiресе, б?л с?т мен жа?а ?рекеттердi жаса?ан сайын пайда болады.
Есi?iзге т?сiрi?iзшi, балалы? ша?ымызда, осыншама шаблондарды ?алыптастырмай т?р?анымызда, бiз ?немi тек «осы с?тте» ?мiр с?рдiк.
?айтадан «Осында ж?не ?азiр» с?тiнде ?мiр с?ре алатыны?ыз?а к?м?нiм жо?.
Ендi бiзге осы с?тте ?мiр с?руге не кедергi екенiн т?сiну ?ана ?алды. Бiзге ?з ?мiрiмiзде болуымыз?а ?андай ойлау шаблондары кедергi келтiретiнiн тауып, оларды ?згерту керек.
Осы ретте ?згерiстi сипаттайтын келесi тарау?а к?шудi ?сынамын.
Та?ы бiр тапсырма беремiн: ?зiлiс жасап, осы с?тте м?мкiндiгiнше «осында ж?не ?азiр» осы ?мiрден л?ззат алып к?рi?iз, д?л ?азiр ?алай ?мiр с?рiп жат?аны?ызды, айнала?ызда болып жат?анны? б?рiн сезiнi?iз, сол кезде ?зi?iздi ?алай сезiнетiнi?iздi бай?а?ыз ж?не, ?рине, осы керемет ?мiр ?шiн с?йiктi ?зi?iзге ал?ыс айты?ыз.
6 ТАРАУ. ТРАНСФОРМАЦИЯ
Ендi бiз басымызда не барын ж?не б?л ?лгiлер неге пайда бол?анын, олар бiзге осы с?тте ?мiр с?руiмiзiдi, ?рекет етуiмiздi ?алай тежейтiнiн, иллюзия?а алып кететiнiн ж?не олармен не ?шiн ж?мыс iстеу керектiгiн т?сiнемiз.
Бiз iс ж?зiнде м?ре сызы?ына жеттiк, ендi трансформацияны? м?нiн ж?не оны? алгоритмiн т?сiнуiмiз керек. Бiрiншi ретте т?сiнiксiз ж?не ?те ?иын болуы м?мкiн.
Мен сiздi ?те жа?сы т?сiнемiн, бiз б?л процестi саба?тарда ?жымды? т?рде жасаймыз немесе мен консультацияларда шаблондарды ?згертуге к?мектесемiн, ж?не тiптi елуiншi трансформациялан?ан шаблоннан кейiн де ?рдайым ке?ес беруiм керек болады. Б?л процесс о?ай емес, уа?ытты ж?не т?жiрибе мен ептiлiктi ?ажет етедi.
Бiра? т?жiрибе – б?л тек ?айталау процесi, егер сiз то?тамаса?ыз, б?рi ойда?ыдай болады, тек жатты?у жаса?ыз ж?не ?азiр ?алай болып жат?анын ойлама?ыз. Шаблондарды ?згеруде де на?ты к?рсеткiш жо?. Бiз м?ны жай ?ана жасаймыз ж?не ол уа?ыт ?те жа?сара бередi. ?р ойлау ?рекетi ар?ылы бiз ?з ойымызды ке?ейтемiз.
Ал бiреу: «Менде ?иял жо?, к?мектесi?iз», – дейдi.
Мен м?ндай а?ызды бiрден сейiлтемiн – ?иял б?рiмiзде бар. ?ара?ызшы, бiз к?н сайын ?аншалы?ты жа?ымсыз болаша?ты ?иялдаймыз немесе бас?аларды? орнына олар бiз туралы не ойлайтынын ойлаймыз немесе бас?алар?а: «И?, мен не болатынын ?зiм де бiлемiн, б?рiбiр жетiстiкке жете алмайтынымды на?ты бiлемiн», – деп ай?айлаймыз.
Бiзде ?иялымызды? ?аншалы?ты ?атты ойнайтынын елестетiп к?рi?iзшi (к?лiмсiреп отырмын). Тек бiз оны ?з орнымен ?олданбаймыз. Сонды?тан мен д?л ?азiр «?иял жо?» деген шаблонды сiз ?шiн ?згерттiм. ?иял жо? деген а?ызды сейiлттiм.
?ара?ызшы, бiздi? а?ыл-ойымыз ?рекеттенбеу ?шiн бiздi сылтаулар?а ?алай ?кететiнiн. ?иялым жо? деген ?иялды пайдалана отырып ?иялдап отыр. С?йтiп отырып болаша?ты? ?ор?ыныштары мен иллюзияларын ?иялдайды.
Ал ?зiн то?тату керек бол?анда, ?иял жо? деп ?иялдайды. Б?л жай ?ана ?улы?.
Есi?iзде болсын – сiз ?зi?iзде бiрде?е жо? деп айт?ан сайын, б?л – ?улы?.
?лемде жо?тан бас?аны? б?рi бар. Бiз тек дене ?ана емес, сонымен бiрге б?кiл ?лембiз. ?лем – б?л бiздi? ойлауымызды? проекциясы, ж?не бiзде б?рi бар бол?анды?тан, ?лемде б?рi де бар.
Бiз м?ны ?зiмiздi иллюзия?а апару тиiмдi бол?ан кезде бай?амау?а шешiм ?абылдаймыз немесе ?рекетсiздiк тиiмдi бол?ан кезде бай?амауды ж?н к?ремiз. Бiз м?ны? б?рiн автоматты т?рде жасаймыз, ?йткенi б?л тек а?ыл?а ?ана пайдалы бiз ?станатын тере?ге сi?ген ба?дарламалар.
Ендi сiз бiздi? к?з?арастарымызды, ойлауымызды, бiз б?рiн автоматты т?рде ойлайтынымызды ж?не жасайтынымызды ?айта ?арауды? ж?не ойлауымызды ?айта ??руды?, а?ыр со?ында ба?ытты ?мiр с?ру ?шiн, а?ыл-ойды а?тамай ?згертудi? ?аншалы?ты ма?ызды екенiн т?сiнген боларсыз.
***
Трансформация – б?л сiздi? ойлау ?лгi?iздi ?арастыру ж?не оны? «м?нiн» к?ру т?сiлi, я?ни оны «т?сiну».
Бiз шаблондардан, ойлау ?лгiмiзден ??тыла алмаймыз, б?л ойларды басымыздан шы?ара алмаймыз, ?йткенi ?рбiр ой бiз ?шiн белгiлi бiр ма?ына?а ие ж?не б?л к?штi ?алыптас?ан нейронды? байланыс. Миды? бiр б?лiгiн ла?тырып тастау м?мкiн емес екенiн т?сiнi?iз.
Бiздi? миымызда?ы б?л нейронды? байланыстан бiз одан ??тылу?а тырысса?, ?р?ашан ?арсыласып т?рады, ?йткенi миды? б?л б?лiгi де ?мiр с?ргiсi келедi.
Бiз б?л ба?дарлама?а, шаблон?а не??рлым к?п ?арсылы? к?рсетсек, со??рлым б?л ой бiздi? басымыз?а енiп, белгiлi бiр ?рекеттерге ?келетiн шешiмдердi ?алыптастырады, осылайша бiз б?л ой формасынан бас тарта алмаймыз. Бiз одан ?рi проблемалар?а кiре беремiз.
Еште?еден ??тылуды? ?ажетi жо?, сiз барлы? н?рседен ?зi?iздi? ж?не ?зi?iздi? жал?асы?ыз ретiндегi б?кiл ?лемге пайда келтiре аласыз.
Мен ?азiр м?ны сiзге емес, сiздi? ойы?ыз?а, оны тыныштандыру ?шiн жазып отырмын. А?ыл ?шiн е? ?ор?ыныштысы – б?л бiр н?рсенi жо?алту.
Мысалы бiз ?олымыздан айрылудан ?ор?амыз ?ой, ?йткенi б?л бiздi? денемiздi? бiр б?лiгi. Сондай-а?, бiз б?л д?ниеде бiр н?рседен айырылып ?алудан ?ор?амыз, ?йткенi ?лем – ол да бiздi? денемiз, бiздi? жал?асымыз. ?сiресе, егер бiз о?ан ?йренiп ?алса?.
Сонды?тан, а?ыл-ой ?шiн «айырылу» – б?л бiздi невроз?а жеткiзетiн д?рбеле? мен ?арсылы?.
Егер темекi шегушiге, наша?ор?а немесе маск?немге немесе ?ома?ай?а немесе та?ы бас?а бiреуге т?уелдiлiктен арылуды ?сынса?, тiптi олар ?здерiне ?андай зиян келтiретiнiн т?сiнiп, жасырын т?рде олай жасамауды армандаса да, олар ??марлы?ынан арылудан г?рi бiздi ?рып-со?уды ?алауы м?мкiн.
Тiптi б?л н?рсе ?мiрдi ?ыс?артып жатса да, а?ыл б?рiбiр «мен ерекше адаммын ж?не одан ??тыла алмаймын, ?йткенi мен анау, сонау…», – деген сылтау ойлап табады. Бiзге тiптi удан айрылып ?алуды? ?зi ?ор?ынышты. Себебi б?л у да бiздi? бiр б?лiгiмiз, ?зiмiздi? жасырын пайдамыз ?шiн о?ан ?йренiп ?алды?.
Естерi?iзге сала кетейiн, ?лем де ж?не барлы? адамдар да бiзден б?лек н?рсе емес, б?л бiздi? жал?асымыз, бiздi? ?лемдегi к?рiнiсiмiз, бiздi? ойлуаымызды? проекциямыз ретiндегi ?лемiмiз. Бiз денемiз таусыл?ан жерден тауысылмаймыз. Оны? сыртында да – ?зiмiзбiз. Бiз ?зiмiз туралы ойла?аннан ?лде?айда ке?бiз.
Бiра? а?ыл бiздi шектеулерге, ?зiмiздi тек денемен шектелуiмiз керек деген идеяны? «эго ше?берiне» ?ою?а шешiм ?абылдады ж?не бiздi ?ал?ан б?кiл ?лемнен кесiп тастады.
А?ыл бiздi бас?ара алмай ?алмауы ?шiн бiзге тек к?зге к?рiнетiн, катты денемiздi ?ана сезiнуге м?мкiндiк берiп ?ойды. Барлы?ы к?рделi ж?не сонымен бiрге ?те о?ай. Бiр к?нi к?птеген адамдар осыны т?сiнедi деп ?мiттенемiн.
Ендi бiрде?еден айырылып ?алу?а келсек.
Ойлап ?ара?ызшы, бiз ?з проблемаларымыздан да арылу?а ?ор?ып, оларды со?ына дейiн жiбергiмiз келмейдi. ?рбiр м?селенi? ?з себебi, я?ни жасырын пайдасы бар. Егер ол пайдалар болмаса, бiз жасаушы ретiнде ол проблемаларды д?ниеге ?келмес едiк, олар бiзге бiрде?е ?шiн керек, бiзге б?л м?селелерден т?сетiн пайда керек. Б?iз ?зiмiз оларды жасап, жiбермей отырмыз.
Мысалы:
Бiз барлы? бай адамдарды? т?каппар, б?зыл?ан ж?не ?рылар екенiне сенiмдiмiз, ал бiз ондай емеспiз, осындай шынды?ты ?олдау бiзге тиiмдi, сонды?тан да бiзде байлы? жо?. Д?л осылай ойлап отыра бергенiмiзше солай болып ?ала бермек.
Конец ознакомительного фрагмента.
Текст предоставлен ООО «Литрес».
Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию (https://www.litres.ru/book/nelli-davydova/eger-osy-bolmag-anda-sen-mindetti-turde-bak-ytty-bolar-edin-68790651/chitat-onlayn/?lfrom=390579938) на Литрес.
Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.
Нелли Давыдова
Тип: электронная книга
Жанр: Общая психология
Язык: на русском языке
Издательство: Издательские решения
Дата публикации: 27.12.2024
Отзывы: Пока нет Добавить отзыв
О книге: Ойлау қабілеті туралы кітап. Біз дұрыс емес шешімдер қабылдау және қанағаттандырмайтын салдарлар алу арқылы өмірді қалай жасаймыз.Тілектеріміздің орындалуы үшін әрекет жасамаудың әртүрлі себептерін ойлап табамыз. Өз қауіпсіздігіміз үшін өзімізді бейтаныс қандай да бір салдардан бас тартуға мәжбүрлейміз. Ақымақ болып көрінуден қорқып, қателіктер жасамау үшін әрекетсіздігімізді ақтау оңай әрине. Бірақ…