Главная страница | Классическая проза | Professor Douelin başı

Professor Douelin başı
Aleksandr Belyayev
Dünya ədəbiyyatından seçmələr
Bu fantastik macəra romanında müəllif insanlara iflic vəziyyətdə olmağın, “yalnız başın fəaliyyət göstərməsinin necə bir hiss olması” haqqında danışır…

Aleksandr Belyayev
Professor Douelin başı

İlk görüş
– Buyurun əyləşin.
Mari Loran yumşaq meşin kresloda oturdu.
Professor Kern zərfi açıb məktubu oxuduğu müddətdə qız kabineti tələsik gözdən keçirdi.
Otaq son dərəcə darıxdırıcı olsa da, işlə məşğul olmaq üçün əlverişli idi – diqqəti heç nə yayındırmırdı. Qara palıd ağacından düzəldilmiş mebel, tünd rəngli divarlar, pərdələr.
Loran Kernə nəzər salanda gülümsədi: professorun özü kabinetin üslubuna uyğun idi. Ağır gövdəsi mebelin bir hissəsinə bənzəyirdi. İri çeşməyi, irəli çıxmış kvadrat şəkilli çənəsi onun sifətinə dekorativ maska görkəmi verirdi.
– Həmkarım Sabatye sizin barənizdə danışıb. Mənə, doğrudan da, köməkçi lazımdır. Həkimsiniz? Çox yaxşı. – Professor arıq barmağı ilə stolu bir xeyli döyəclədikdən sonra gözlənilməz bir sual verdi: – Susmağı bacarırsınızmı? Siz qadınsınız. Bu, məni heç açmır. Qadınlar boşboğaz olurlar. Üstəlik, gözəlsiniz. Bu isə lap betər.
– Bunun işlə nə əlaqəsi?
– Sizin əriniz, nişanlınız, dostluq etdiyiniz bir adam ola bilər. Onda bütün sirlər aləmə yayılar. Siz balıq kimi lal olub burada görəcəyiniz, eşidəcəyiniz hər şey barəsində susmalısınız. Bu şərtimi qəbul edirsiniz? Bu şərti qəbul etməsəniz, əməkdaşlığımız baş tutmayacaq.
Loran tutuldu.
– Mən razıyam… ancaq…
– “Cinayət yoxdursa” demək istəyirsiniz? Tamamilə arxayın ola bilərsiniz. Siz heç bir məsuliyyət daşımayacaqsınız… Əsəbləriniz necə, qaydasındadır?
– Mən sağlamam.
– Nəslinizdə ürək, əsəb xəstəliyinə tutulmuş adam olubmu?
– Xeyr.
Kern başını razılıqla tərpədib elektrik zənginin düyməsini basdı.
Qapı səssizcə açıldı. Yarıqaranlıq otaqda qara kostyumlu zəncinin yalnız gözləri ağarırdı.
– Con, madmazel Loranı laboratoriya ilə tanış edin.
Zənci başının işarəsi ilə Lorana ardınca gəlməsini təklif edib ikinci qapını açdı.
Darıxdırıcı kabinetin yarıqaranlığından sonra divarların ağlığı onun gözlərini qamaşdırdı. Cərrahiyyə alətləri düzülmüş şkafların şüşələri parıldayırdı, polad və alüminium cihazlar bərq vururdu.
Otağın ortasında böyük stol var idi. Stolun yanındakı şüşə qutuda insan ürəyi döyünürdü. Ürək borucuqlar vasitəsilə balonlara birləşdirilmişdi.
Loran üzünü yana çevirəndə diksindi. Ona insan başı baxırdı – bədəndən ayrılmış baş!
Bu baş dördkünc şüşə lövhəyə bərkidilmişdi. Lövhə hündür metal ayaqlar üstündə dururdu. Kəsilmiş arteriya və venalara qoşa-qoşa keçirilən borucuqlar şüşə lövhənin dəliklərindən keçib balonlara gedirdi. Nisbətən yoğun bir borucuq isə boğazla iri bir silindri birləşdirirdi.
Baş kirpiklərini qırpa-qırpa kədərlə Lorana baxırdı. Bədəndən ayrılmış başın normal şüura malik oduğuna şübhə yox idi.
Bu başın yaxın zamanlarda vəfat etmiş görkəmli cərrah Douelin başına çox oxşadığı Loranın nəzərindən qaçmadı. Professor Douel kəsilmiş bədən üzvlərini diriltməklə məşhurlaşmışdı. Mari Loran onun mühazirələrində dəfələrlə olduğundan bu geniş alnı, dalğalı gümüşü saçları, mavi gözləri yaxşı yadında saxlamışdı. Bəli, bu, həqiqətən də, professor Douelin başı idi, yalnız burnu və dodaqları bir qədər nazilmiş, yanaqları dartılmış, gözləri çuxura düşmüş, ağ dərisi sarımtıl rəng almışdı.
Loran sehrlənmiş kimi nəzərlərini bu mavi gözlərdən ayıra bilmirdi.
Baş səs çıxartmadan dodaqlarını tərpətdi.
Loranın əsəbləri tab gətirmədi. O, az qala huşunu itirmişdi. Zənci onun qoluna girib otaqdan çıxartdı.
Loran kresloda oturaraq:
– Dəhşətdir, dəhşətdir, – deyə təkrar edirdi.
Professor Kern barmaqları ilə dinməzcə stolu döyəcləyirdi.
– Doğrudanmı, bu baş…
– Professor Douelindir? – Kern onun sözünü kəsərək dedi. – Bəli, Douelindir. Vəfat etmiş möhtərəm həmkarımın yenidən həyata qaytardığım başıdır. Təəssüf ki, onun təkcə başını dirildə bilmişəm. Yazıq Douel çarəsi hələ tapılmayan azara mübtəla olmuşdu. Ölərkən bədənini birlikdə apardığımız elmi təcrübələr üçün vəsiyyət etdi. Mən də işə başlayıb, loru dildə desək, tək ruhunu deyil, şüurunu da dirildə bildim. İndiyə qədər insanlar ölümü dəhşətli sayırdılar. Məgər ölüləri diriltmək bəşəriyyətin ən böyük arzusu olmayıbmı?


– Mən belə dirilməkdənsə, özümə ölüm arzulayardım.
– Düzdür, belə dirilmə narahatlıqdır. Zavallı Douelə bu cür natamam görkəmdə camaat qarşısında görünmək yaxşı düşməzdi. Ona görə təcrübəni gizli saxlayırıq. Douelin öz arzusu belədir.
– Bəs professor Douel, daha doğrusu, onun başı bu arzunu necə ifadə etdi? Baş danışa bilirmi?
Professor Kernin üzündə ani çaşqınlıq sezildi.
– Yox… Douelin başı danışmır. Eşidir, anlayır, üzünün mimikası ilə cavab verir. – Söhbətin mövzusunu dəyişmək üçün Kern soruşdu: – Demək, təklifimi qəbul edirsiniz? Çox gözəl. Sabah səhər doqquz üçün sizi gözləyirəm. Ancaq yadınızdan çıxarmayın: susmaq, susmaq, yenə də susmaq.

Kranın sirri
Mari Loranın həyatı asan keçməmişdi. Atası öləndə qızın on yeddi yaşı vardı. Xəstə anasının qayğıları da onun üstünə düşmüşdü. Həkimliyi oxuyub qurtarandan sonra bir xeyli iş axtardı. İşin qəribəliyinə baxmayaraq, professor Kernin təklifi onun üçün vəziyyətdən çıxış yolu oldu.
İki həftə olardı ki, Kernin yanında işləyirdi. Görməli olduğu iş o qədər də çətin deyildi. Gün ərzində başın həyatını təmin edən cihizlara nəzarət etməli idi. Gecələr isə bu işi Con görürdü.
Professor Kern nə iş görəcəyini ona göstərmişdi. Ancaq boğaza gedən nisbətən yoğun borunun kranını açmağı ciddi qadağan etmişdi:
– Kran açılsa, baş dərhal həlak olar.
Mari tədricən başa alışmış, hətta onunla bir qədər dostlaşmışdı da. Səhərlər təmiz havadan yanaqları qızarmış halda laboratoriyaya daxil olanda baş gülümsəyir, göz qapaqlarını tərpədib salam verirdi. Az sonra aralarında məhdud da olsa, şərti bir dil yarandı. Göz qapaqlarını endirməsi “hə”, yuxarı baxması “yox”u bildirirdi.
Loran çox ehtiyatla Douelin üzünü su ilə qarışdırılmış spirtlə yuyur, qulaqlarını pambıqla silir, saçlarını qaydaya salır, xüsusi borucuqlar daxil etməklə ağzını və burnunu yuyurdu.
Onun əlləri başa ehmalca toxunanda Douelin sifətində bu təmasdan razılıq ifadəsi yaranırdı.
– Bu gün hava çox xoşdur, – Loran danışırdı. – Səma gömgöydür. Hava təmiz, şaxtalıdır. Adam köks dolusu nəfəs almaq istəyir. Bir baxın, günəş necə şəfəq saçır, lap yazda olduğu kimidir.
Belə anlarda professor Douelin dodaqları kədərlə büzülür, qəmli nəzərləri pəncərəyə dikilirdi. Qızın özünə acığı tutur, yüngülcə qızarır, başın imkanı xaricində olan hər hansı bir şey barədə danışmaqdan özünü saxlayırdı. Mari bu başa köməksiz, təbiətin özü tərəfindən incidilmiş bir uşağa olduğu kimi analıq şəfqətilə yanaşırdı.
Səhərlər professor Kern gələnə qədər baş mütaliə ilə məşğul olurdu. Loran təbabətə aid son jurnal və kitabları gətirib başa göstərirdi. Baş onları gözdən keçirir, lazımi məqalədə qaşlarını tərpədirdi. Oxuduğu səhifələrin kənarında işarə qoymaq lazım gələndə, Loran karandaşla qeyd edərdi. Səhifələrin kənarında nə səbəbə qeydlər aparıldığını Loran anlamırdı, mimika ilə düz-əməlli bir cavab alacağına ümid etmədiyinə görə də heç nə soruşmurdu.
Lakin bir dəfə Loran Kernin yazı stolunun üstündə başın göstərişi ilə qeydlər apardığı jurnalları gördü. İşarələnmiş yerlər Kernin xəttilə bir vərəqə köçürülmüşdü. Bu, Mari Loranı düşünməyə vadar etdi və bir dəfə Douelin başına sual verməkdən özünü saxlaya bilmədi.
– Biz elmi məqalələrin bəzi yerlərini nə məqsədlə işarələyirik?
Baş ifadəli nəzərlərlə əvvəl Lorana, sonra öz boğazına gedən borunun kranına baxdı və qaşlarını iki dəfə qaldırdı. Loran anladı ki, baş qadağan edilmiş kranın açılmasını istəyir. Başın həmin xahişlə müraciət etməsi birinci dəfə deyildi. Ancaq Loran bunu öz bildiyi kimi yozurdu: “Görünür, fərəhsiz həyatına son qoymaq istəyir”. Ona görə də qadağan olunmuş kranı açmağa əli gəlmirdi.
– Yox, yox, – deyə Loran başın xahişinə qorxa-qorxa cavab verdi. – Kranı açsam, ölərsiniz. İstəmirəm, bacarmaram, sizi öldürməyə cürət etmərəm.
Baş gözünü üç dəfə dalbadal qaldırdı.
“Yox, yox, yox. Mən ölmərəm!” – Loran belə başa düşdü. O, tərəddüd içində idi.
Baş dodaqlarını səssizcə tərpətməyə başladı. Lorana elə gəldi ki, bu dodaqlar “açın, açın” demək istəyir.
Loranın marağı son həddə çatdı. Burada nə isə bir sirr gizləndiyini hiss edirdi.
O, kranı ehtiyatla burdu. Ürəyi şiddətlə vurur, əlləri əsirdi.
Krani buran kimi başın boğazından fışıltı eşidildi:
– Tə-şək-kür… elə-yi-rəm…
Boğazdan keçən hava səs tellərini hərəkətə gətirərək başa danışmaq imkanı verirdi. Boyun sinirləri kəsilmiş olduğu üçün və səs tellərini hərəkətə gətirən əzələlər normal işləmədiyindən baş özünün həmişəki səsi ilə deyil, yalnız alçaq tembrli boğuq səslə danışa bilirdi.
Elə bu vaxt addım səsləri eşidildi. Loran kranı bağlamağa zorla fürsət tapdı. Başın boğazından gələn fışıltı kəsildi.
Professor Kern içəri daxil oldu.

Baş danışır
Loranın qadağan olunmuş kranın sirrini açdığı vaxtdan bir həftə keçmişdi. Həmin müddət ərzində onunla baş arasında dostluq münasibətləri yaranmışdı. Professor Kern klinikada olduğu saatlarda Loran kranı açaraq boğaza bir qədər hava buraxırdı ki, baş pıçıltı ilə olsa da, danışa bilsin. Loran özü də alçaqdan danışırdı. Hər ikisi zəncinin onların səsini eşidə biləcəyindən ehtiyat edirdilər.
Onların söhbətləri professor Douelin başına yaxşı təsir göstərirdi. Gözləri canlanmış, qaşları arasındakı qırışlar itmişdi.
Bir gecə Loran Douelin başını yuxuda görmüşdü. Oyananda düşünmüşdü: “Görəsən, Douelin başı yuxu görürmü?”
Ertəsi gün laboratoriyaya gəldikdə Loran onu maraqlandıran sualı professor Douelə verdi.
– Yuxu? – deyə baş astaca pıçıldadı. – Bəli, görürəm. Amma dərk edə bilmirəm ki, yuxularım mənə daha çox sevinc, yoxsa kədər gətirir. Çünki özümü yuxuda sağlam, güclü görürəm, oyananda isə özümü ikiqat bədbəxt hiss edirəm. Mən yalnız düşünmək imkanına malikəm. “Mən düşünürəm, deməli, yaşayıram”, – deyə baş filosof Dekartın sözlərini acı təbəssümlə sitat gətirdi.
– Yuxuda nə görürsünüz?
– Özümü heç vaxt indi olduğum kimi görməmişəm. Bu yaxınlarda mərhum arvadımı gördüm, onunla məhəbbətimizin baharını yaşadım. Betti burada, Parisdə vəfat edib. Bilirsiniz, mən Parisə müharibə zamanı Amerikadan cərrah kimi gəlmişdim. Arvadım öldükdən sonra onun məzarını tez-tez ziyarət etmək üçün burada qaldım. Arvadım füsunkar bir qadın idi. Həmin günlər indi nə qədər uzaqdadır! – Baş xəyala daldı. Hava onun boğazında astaca fışıldayırdı. – Keçən gecə oğlum yuxuma girmişdi. Çox istərdim onu yenə görüm. Ancaq məni bu cür görməsinə heç vəchlə razı olmaram. Mən onun üçün artıq ölmüşəm.
– O, yaşlıdır? İndi hardadır?
– Sizinlə yaşıd olar. Universiteti bitirib. Hal-hazırda gərək ki, İngiltərədə xalasının yanında olmalıdır. Yox, yuxu görməmək daha yaxşı olardı. Ancaq, bilirsinizmi, məni yuxulardan çox, yalançı hislər incidir. Təəccüblü olsa da, hərdən mənə elə gəlir ki, bədənimi hiss edirəm. Bəzən köks dolusu nəfəs almaq, qollarımı geniş açmaq, bir yerdə çox oturub qalmış adamlar kimi gərnəşmək istəyirəm. Bəzən ayağımda kəskin ağrı da hiss edirəm. Gülməli deyilmi? Bu, bir həkim kimi sizə aydın olar. Hərdən elə bilirəm ki, həmişəki təngnəfəsliyim başlamaq üzrədir. Həmin anlarda təngnəfəslikdən yaxamı qurtarmış “dirilməmdən”, demək olar, razı qalıram.
– Dəhşətdir! – Loran özünü saxlaya bilməyib pıçıldadı.
– Bəli, dəhşətdir… Nədən məhrum olduğumu yalnız bədənimi itirdikdən sonra başa düşdüm. Bilsəniz səhərlər məni yuyunduranda tənzifin üzümə təmasından necə həzz alıram. Gerçək aləmi hiss etmək üçün təmas indi mənim yeganə imkanımdır. Dilimin ucu ilə qurumuş dodaqlarımın kənarlarına toxunmaqdan savayı əlimdən heç nə gəlmir.
Həmin gün Loran evə çox pərişan qayıtdı. Anasının hazırladığı yeməyə də əl vurmadı. Limonlu çay içib otağına keçdi.
Anası onu saxlamadı, köks ötürüb fikrə getdi.
İşə girəndən bəri Mari çox dəyişmişdi. Qaradinməz, əsəbi olmuşdu. Ana-bala bir-birlə həmişə səmimi olmuşdular. İndi isə birdən-birə ortaya hansısa sirr çıxmışdı. Qadın qızının nəyi isə ondan gizlətdiyini hiss edirdi. Çünki Loran anasının iş barəsində verdiyi suallara qeyri-müəyyən cavablar verirdi.
Mari hələ oyaq idi, yata bilmirdi. Başın dediklərini xatırlayır, özünü onun yerində təsəvvür etməyə çalışırdı. Dilini dodaqlarına, dişlərinə, damağına toxundururdu. “Baş bundan başqa, heç nə edə bilmir, bir də gözlərini yumub-açır. Vəssalam…”
Mari çiyinlərini, dizlərini qucaqladı, əlini sinəsinə, saçlarına çəkib pıçıldadı:
– İlahi, mən nə qədər xoşbəxtəm! Mənim imkanlarım nə qədər hüdudsuzdur! Mən necə də dövlətliyəm! Mən bunu bilmirdim, hiss etmirdim!

Ölüm, yoxsa qətl
Bir dəfə Loran tibb jurnalında professor Kernin yeni elmi tədqiqatlar barəsində məqaləsini oxudu. Məqalə həmin sahədə çalışan digər alimlərin işlərinə əsaslanmışdı. Elmi kitab və jurnallardan götürülmüş çıxarışlar başın göstərişilə Loranın nişanladığı yerlərin eynisi idi.
Ertəsi gün Loran imkan tapan kimi başdan soruşdu:
– Mən gedəndən sonra professor Kern laboratoriyada nə işlə məşğul olur?
Xeyli tərəddüddən sonra baş cavab verdi:
– Biz onunla elmi işlərimizi davam etdiririk.
– Deməli, etdiyiniz bütün bu qeydlər həmin məqsədə xidmət edir. Bəs işinizi təkcə öz adından dərc etdirdiyi sizə məlumdur?
– Bunu anlamaq çətin deyil.
– Bəs buna necə yol verirsiniz?
– Əlimdən nə gələr ki?
– Siz bacarmasanız, mən edərəm! – Loran qeyzlə dilləndi.
– Sakit olun, əbəsdir. Bu vəziyyətdə müəlliflik hüququ tələb etmək gülünc olardı. Pul, şöhrət? Nəyimə gərəkdir?! Həm də məsələnin üstü açılsa, iş axıra çatdırılmayacaq. Amma axıra çatdırılmasında özümün də marağım var. Zəhmətimin nəticəsini görmək istəyirəm.
– Professor Kern məni işə qəbul edəndə sizin çarəsi olmayan xəstəlikdən öldüyünüzü, bədəninizin elmi iş üçün istifadə olunmasını vəsiyyət etdiyinizi demişdi. Bu, doğrudur?
– Bu barədə bir söz deməyə çətinlik çəkirəm. Ümumiyyətlə, burada müəyyən həqiqət var. Biz onunla təzə insan cəsədlərindən götürülmüş orqanları diriltmək üzərində işləyirdik. Kern mənim assistentim idi. O zaman son məqsədim insan başını diriltmək idi. Heyvan başına həyat verməyə nail olsaq da, məhz insan başını dirildib nümayiş etdirməyincə təcrübələri gizli saxlamağı qərara almışdıq. Uğuruna şübhə etmədiyim son təcrübədən əvvəl apardığım elmi işin əlyazmasını Kernə verdim ki, çapa hazırlasın. Bu vaxt çoxdan əziyyət çəkdiyim təngnəfəslik xəstəliyim şiddətləndi. Axırıncı tutmam zamanı Kern başımın üstünü kəsdirib mənə tibbi yardım göstərirdi. O, mənə adrenalin iynəsi vurdu. Bəlkə, doza yüksək olub, bəlkə də, astma öz işini görüb.
– Bəs sonra?
– Sonra huşumu itirdim. Ayılanda şüurum özümə çox ləng qayıtmağa başladı. Təəccüblü burası idi ki, nə nəfəs aldığımı hiss edir, nə də boğulma duyurdum. Böyük çətinliklə gözlərimi aça bildim. Qaranlıq idi. Qulaqlarımda anlaşılmaz gurultu var idi. Yenidən gözlərimi yumdum. Bildiyiniz kimi, insan ölərkən bütün hissiyyat orqanlarının fəaliyyəti eyni vaxtda dayanmır. Əvvəlcə adam dadbilmə duyğusunu itirir, sonra görmə qabiliyyətini, daha sonra eşitməkdən qalır. Görünür, dirilmə zamanı həmin ardıcıllıq əksinə olur. Xeyli müddətdən sonra göz qapaqlarımı təzədən qaldırdım. Sanki suyun çox dərin qatlarına enmişdim. Yaşılımtıl duman çəkiləndə Kernin sifətini sezdim, həm də səsini eşitdim: “Özünüzə gəldinizmi? Sizi yenidən sağ görməyimə çox şadam”. Aşağıya baxanda düz çənəmin altında stol gördüm. Bir az kənardakı stolun üstünə kiminsə başsız bədəni qoyulmuşdu. Bədən mənə olduqca tanış gəldi. Şüşə qutuda ürək döyünürdü. Heyrətlə Kernə baxdım. Hələ heç nə anlamırdım. Əlimi uzatmaq istədim, ancaq əllərim yox idi. “Bu nə işdir”, – deyə Kerndən soruşmaq istədim, yalnız dodaqlarım səssizcə tərpəndi. Kern isə mənə baxıb gülümsəyirdi. “Tanıya bilmirsiniz? – başı ilə stola işarə edərək dedi. – Sizin bədəninizdir. Canınız təngnəfəslikdən birdəfəlik xilas oldu”. O hələ zarafat da edirdi!.. Mən hər şeyi başa düşdüm.
– Bütün bunlardan sonra siz yenə də onunla işləyirsiniz? – Loran hiddətlə soruşdu. – Oğru, qatil olduğu halda şöhrət zirvəsinə qalxmaqda Kernə kömək edirsiniz? Məni bağışlayın, professor, amma sizi başa düşmürəm. Doğrudanmı, etiraz etmədən, itaətlə ona işləyirsiniz?
Baş qəmli-qəmli gülümsədi.
– Demək istəyirsiniz ki, baş üsyan etməlidir?! Mən intihar etməkdən də məhrumam.
– Axı ona işləməkdən boyun qaçıra bilərdiniz!
– Açığını bilmək istəyirsinizsə, bunu da sınaqdan çıxarmışam. Ancaq mənim üsyanım Kernin beynimdən istifadə etməsindən irəli gəlmirdi. Yeni varlığıma öyrəşə bilmirdim. Belə yaşamaqdansa, ölümü üstün tuturdum. Elmi işi davam etdirməkdən boyun qaçıranda o, ən qəddar tədbirlərə əl atdı. Elektrodları gicgahlarıma bərkidib cərəyan buraxmazdan əvvəl mülayim tərzdə dedi: “Əziz həmkar, siz tamamilə mənim ixtiyarımdasınız. Sizə ən dəhşətli işgəncələr verərəm, heç kim də məni cəzalandıra bilməz. Həyatınızın ağır olduğunu anlayıram, ancaq bu, mənim günahım deyil. Odur ki bu işi sülhlə qurtarmaq daha yaxşı olmazmı?” Dodaqlarım səssizcə “yox” sözünü pıçıldadı. “Məni məyus edirsiniz, həmkar”, – deyib Kern başıma elektrik cərəyanı buraxdı. Elə bil közərmiş şişlə beynimi deşdilər. “İndi necəsiniz?” – həkim xəstədən soruşurmuş kimi, qayğı ilə xəbər aldı. Mən yenidən “yox” deyəndə cərəyanı gücləndirdi. Elə bildim başım alovlanır. Ağrı dözülməz idi. Şüurum tutqunlaşdı. Şüurumu itirməyi, ölməyi necə də arzulayırdım. Əfsuslar olsun ki, bunların heç biri baş vermədi. Kern papiros çəkib, tüstünü üzümə üfürür, başımı odda qızdırmaqda davam edirdi. Artıq məni dilə tutmağa çalışmırdı. Gözlərimi açanda göstərdiyim inaddan onun quduzlaşdığını gördüm. “Lənət şeytana! Beyniniz mənə lazım olmasaydı, bu saat onu qızardıb itimə verərdim!” Elektrodları başımdan qoparıb uzaqlaşdı. Amma sevinmək hələ tez idi. Tezliklə geri qayıdıb başımı qidalandıran məhlula əzablı ağrılar verən qüvvətli maddələr daxil etdi. Sifətimi turşudanda soruşdu: “Hə, həmkar, qərara gəlirsiniz? Hələ yox?” Lənətlər yağdıra-yağdıra çıxıb getdi. Qələbəmə sevinirdim. Bir neçə gün Kern laboratoriyada görünmədi, mən isə ölüb xilas olacağımı gözləməkdə idim. Beşinci gün heç nə olmamış kimi, fit çala-çala gəldi. Mənə baxmadan işi davam etdirməyə başladı. İki-üç gün ona göz qoydum. İş məni maraqlandırmaya bilməzdi. Onun təcrübələr zamanı işimizin nəticələrini tamamilə korlaya biləcək səhvlərə yol verdiyini görəndə dözmədim. Ona işarə etdim. Kern razılıq ifadə edən təbəssümlə: “Çoxdan belə olmalı idi!” – dedi və boğazıma hava buraxdı. O vaxtdan yenə işə rəhbərlik edirəm.

Böyük şəhərin qurbanları
Başın sirrini öyrənəndən sonra Loran Kernə nifrət etməyə başladı. Bu hiss gündən-günə güclənirdi. O, Kernlə qarşılaşanda “Qatil!” deyə bağırmaqdan özünü zorla saxlayırdı.
Bir dəfə başla təklikdə qalanda Mari:
– Kern dəhşətli qatildir! – dedi. – Bu barədə məlumat verəcəyəm. Törətdiyi cinayəti aləmə yaymayınca, oğurladığı şöhrəti geri qaytarmayınca sakitləşməyəcəyəm.
– Sakit olun, özünüzü ələ alın, – Douel onu dilə tutdu. – Mənim ondan qisas almaq fikrim yoxdur. Ancaq bir halda ki, vicdanınızın səsi sizi intiqam almağa çağırır, sizi dilə tutmayacağam, lakin bir xahişim var, tələsməyin. Rica edirəm, təcrübələrimiz yekunlaşana qədər gözləyin. Bu saat Kernin mənə ehtiyacı olduğu kimi, mənim də ona ehtiyacım var. Nə o, mənsiz işi başa çatdıra bilər, nə də mən onsuz. Mənə qalan da elə budur. Mən daha heç nə yarada bilmərəm, başladığım elmi işi isə axıra çatdırmaq lazımdır.
Kabinetdən addım səsləri gəldi.
Loran tez kranı bağladı. Əlinə keçən ilk kitabı götürüb əyləşsə də, qəzəbdən hələ özünə gəlməmişdi. Douelin başı isə mürgüləyirmiş kimi göz qapaqlarını endirdi.
Professor Kern içəri girdi. O, şübhəli nəzərlərlə Loranı süzdü.
– Nə olub? Olmaya nə isə sizi narahat edir? İşlər qaydasındadırmı?
– Hər şey qaydasındadır… Bir az ailədə söz-söhbət…
– Qoyun nəbzinizi yoxlayım.
Loran könülsüz halda əlini uzatdı.


– Şiddətlə vurur… Əsəbləriniz gərgindir… Əlbəttə, əsəbi adam üçün ağır işdir. Bununla belə, sizdən razıyam. Maaşınızı ikiqat artırıram.
– Təşəkkür edirəm, mənə lazım deyil.
– Pul kimə lazım deyil? Axı ailəniz var.
Loran dillənmədi.
– Hə, məsələ belədir. Hazırlıq görmək lazımdır. Professor Douelin başını laboratoriyanın arxasındakı otağa keçiririk… Müvəqqəti olaraq, həmkar. Yatmamısınız ki? – deyə başa müraciət etdi. – Sabah bura iki təzə meyit gətirəcəklər. Onlardan bir cüt qəşəng, danışan baş düzəldib elmi cəmiyyətə göstərərik. Kəşfimizi ortaya çıxarmağın vaxtı çatıb.
Kern təzədən sınayıcı nəzərlərlə Lorana baxdı.
Nifrətini vaxtından əvvəl büruzə verməmək üçün Loran laqeyd görkəm almağa çalışdı və ağlına gələn ilk sualı verdi:
– Kimlərin meyitləri gətiriləsidir?
– Qabaqcadan bunu heç kəs bilmir. Çünki onlar hələ meyit deyil, dipdiri, səndən, məndən sağlam adamlardır. Mən buna tamamilə əminəm. Çünki mənə tamamilə sağlam adamların başları lazımdır. Ancaq sabah həmin adamları ölüm gözləyir. Bir saat keçməmiş isə bu cəsədlər iş stolunun üstündə olacaqlar. Bu, mənim boynuma.
Kerndən hər şey gözləyən Loran ona elə qorxmuş nəzərlərlə baxdı ki, professor bir anlığa çaşdı, sonra qəhqəhə çəkdi:
– Burada çətin nə var ki? Mən meyitxanaya bir cüt təptəzə meyit sifariş vermişəm. Hər gün yol hərəkəti qaydalarının pozulması nəticəsində bir neçə adam tələf olur. Hələ zavodlardakı, tikintilərdəki bədbəxt hadisələrdən danışmıram. Ölümə məhkum olunmuş bu gülərüzlü, sağlam adamlar sabah başlarına nə gələcəyini ağıllarına gətirmədən yataqlarına girib arxayınca yatacaqlar. Sonra tezdən oyanacaq, zümzümə edə-edə geyinəcək və elə düşünəcəklər ki, işə gedirlər, əslində isə öz labüd ölümləri ilə qarşılaşmağa yollanacaqlar.
Professor Kern hələ heç vaxt belə söhbətcil olmamışdı. Bu gözlənilməz açıq danışıq nə iləsə əlaqədar idi. “Maaşınızı ikiqat artırıram” – sözləri Mari Loranın fikrindən keçdi.
“Kern məni öz tərəfinə çəkmək və satın almaq istəyir, – Loran düşündü. – Görünür, Douelin başı haqqında daha çox şey bildiyimdən şübhələnir. Lakin o, məni satın ala bilməyəcək”.

Laboratoriyanın yeni sakinləri
Səhər professor Kernin laboratoriyasındakı əməliyyat masasının üzərinə, həqiqətən də, iki təzə meyit qoyulmuşdu. Nümayiş etdirmək üçün nəzərdə tutulmuş bu iki yeni başdan professor Douelin varlığını gizli saxlamaq lazım idi.
Kişi meyidi yol qəzasında həlak olmuş bir fəhləyə məxsus idi. Onun qüvvətli bədəni əzilmişdi. Yarıaçıq gözlərində qorxu donub qalmışdı.
Kern başı ilə solğun sifətli yaraşıqlı qadın meyidinə işarə etdi.
– Bar müğənnisidir. Sərxoş dələduzların mübahisəsi zamanı bircə güllə ilə öldürülüb. Düz ürəyindən dəyib, görürsünüz? Adam bilərəkdən vurmaq istəsə, heç belə dəqiq dəyməz.
Professor Kern cəld işləyirdi. Tezliklə başlar gövdələrdən ayrıldı, bədənlər aparıldı. Başlar hündür masalarda yerləşdirildi. Xirtdəyə, vena və yuxu arteriyalarına borucuqlar keçirildi.
Kern sevinirdi. Onun təntənəsi yaxınlaşırdı. Uğur qazanacağına əsla şübhə etmirdi.
Başların nümayişinə və professor Kernin elmi cəmiyyətdə edəcəyi məruzəyə görkəmli alimlər dəvət olunmuşdu. Qəzetlərdə Kernin dühasını tərifləyən məqalələr verilirdi.
Professor Kern əllərini yudu, siqar yandırıb qarşısındakı başları məmnunluqla seyr etdi və dedi:
– Təkcə kranları açmaq qalır ki, başlar dirilsin. Hə, buyurun, madmazel, hər üç kranı açın. Bu böyük silindrdəki zəhər deyil, sıxılmış havadır.
Loran özünü o yerə qoymadı.
Kern birdən qaşqabağını töküb ciddi görkəm alaraq dedi:
– Ancaq professor Douelin kranını açmağa icazə vermirəm. Onun səs telləri zədələnib…
Loranın şübhəli nəzərlərini hiss edib əsəbi halda əlavə etdi:
– Qadağan edirəm, vəssalam! Başınıza böyük bəlalar açmaq istəmirsinizsə, sözə qulaq asın. Hə, indi isə başlayaq.
Loran kranları açdı. Əvvəlcə fəhlənin başı həyat əlamətlərini büruzə verməyə başladı. Göz qapaqları hiss ediləcək dərəcədə titrədi, bəbəkləri şəffaflaşdı.
– Yaşayır! – Kern çığırdı. – Hava axınını artırın.
Loran kranı bir az da açdı. Hava boğazda fışıldadı.
– Bu, nədir?.. Haradayam? – baş dilləndi.
– Xəstəxanadasınız, əziz dost, – Kern dedi.
– Xəstəxanada? – Baş gözlərini dolandırıb öz altında boşluq gördü. – Bəs ayaqlarıma nə olub? Əllərim hanı? Bədənimi də görmürəm. Bu, nə həngamədir?
– Bədənin xurd-xəşil olmuşdu, quzum, kəsib atdıq. Bircə başın salamat qalıb.
– Necə yəni “kəsib atdıq”? Bu, nə deməkdir? Mən razılıq vermirəm! Bu, nə cür əməliyyatdır! Belə vəziyyətdə mən kimə lazımam? Tək bir başla çörək qazana bilməzsən. Mənə qollarım lazımdır. Bizim xəstəxanalara yaxşı bələdəm. Az-maz saxlayandan sonra “sağalmısan” deyib atacaqlar küçəyə.
Onun danışıq tərzi, qarayanız çil-çil sifəti, sadəlövh nəzərlərlə baxan mavi gözləri kənd adamı olduğundan xəbər verirdi.
– Adınız nədir? – professor Kern soruşdu.
– Tomas Buş.
– Məsələ belədir, Tomas… Siz heç nədən korluq çəkməyəcəksiniz. Narahat olmayın, sizi küçəyə də atmayacaqlar.
– Mən heç nə başa düşmürəm, bizi havayı yedizdirəcəksiniz, yoxsa pulla yarmarkalarda göstərəcəksiniz?
– Göstərməyinə göstərəcəyik, amma yarmarkalarda yox. Alimlərə göstərəcəyik. İndi isə dincəlin, – deyib Kern qadın başına tərəf döndü. – Brike, nədənsə, özünü gözlətməyə məcbur edir.
– Bu, nədir? – Tomas soruşdu.
– Görürsünüz, darıxmayasınız deyə, yanınıza xanım da dəvət etmişik… – professor Kern dilləndi. – Loran, onun kranını bağlayın bizə mane olmasın.
Brikenin başı dirilib danışmaq iqtidarında olan kimi xırıltılı səslə zarımağa başladı:
– Ah, ah, mənim bədənim… Mənim bədbəxt bədənim… Siz mənim başıma nə oyun açıbsınız?! Belə qalmaqdansa, ölmək yaxşıdır!
Brike bir qədər sakitləşdikdən sonra professor Kernin izahatlarını səssizcə dinləməyə başladı və dedi:
– Deyirsiniz məni diriltmisiniz? Nə qədər savadsız olsam da, başın bədənsiz yaşaya bilməyəcəyini anlayıram. Elə isə bu nə sehrdir?
– Bu, elmin nailiyyətidir.
– Elminiz belə möcüzələrə qadirdisə, onda mənə başqa bir bədən də calaya bilərsiniz. Axmaq Jor güllə ilə sinəmi parçaladı. Ancaq gülləni alnına sıxan qızlar məgər azdır? Onlardan birinin bədənini kəsib mənim başıma bitişdirə bilməzsiniz? İntəhası, bədənləri əvvəlcə mənə göstərməlisiniz. Mütləq qəşəng bədən seçmək lazımdır.
Brike sonra Lorandan güzgü istəyib bir xeyli özünə tamaşa etdi.
– Dəhşətdir!.. Siz mənim saçlarımı daraya bilərsiniz?
Kern qımışaraq dedi:
– Loran, işiniz artdı. Təbii ki, mükafatınız da artırılacaq.
Professor Kern laboratoriyanı tərk etdikdən sonra, Loran Douelin başını yoluxmağa getdi. Douelin gözlərindən qəm-qüssə yağırdı.
– Yazıq, mənim zavallım, – deyə Loran pıçıldadı. – Tezliklə intiqamınız alınacaq!
Başın işarəsilə Loran hava kranını açdı.
– Yaxşısı budur ki, mənə təcrübələrin necə keçdiyindən danışasınız, – baş kədərlə gülümsədi.

Başlar əylənirlər
Douelə nisbətən Tomas və Brikenin başları öz yeni varlıqlarına daha çətin alışırdılar. Douelin beyni indi də əvvəllər olduğu kimi elmi işlərlə məşğul idi. Tomas və Brike isə sadə adamlar olduqlarından, bədənsiz yaşayışın onlar üçün heç bir mənası yox idi. Təbii ki, onlar çox tez darıxmağa başladılar.
– Məgər bu da həyatdır? – Tomas şikayətlənirdi. – Kötük kimi bir yerdə bitib qalmışam. Divarlardakı hər dəlmə-deşiyə azı min dəfə baxmışam. Heç nə ilə məşğul ola bilmirəm.
Başların ovqatı Kerni narahat edirdi. Nümayiş olunacaqları günə qədər onlar xiffətdən ölə bilərdilər.
Bir müddət onları filmlərlə əyləndirməyə çalışdılar. Ancaq qəhrəmanların cəld hərəkətləri, döyüş səhnələri, uşaqlığını keçirtdiyi kənd mənzərələri Tomasa pis təsir etdi. Kübar cəmiyyətin bal səhnəsi, rəqs edən gözəl qadınların zinətli geyimləri isə Brikeni əməllicə sarsıtdı.
– İlahi, mən necə qəşəng rəqs edərdim! – Brike göz yaşları içində çığırdı.
Başqa əyləncələrə keçməli oldular.
Brike şıltaqlığına ara vermirdi. Tez-tez güzgü tələb edirdi, gözünə sürmə çəkdirir, sifətini pudraladır, saçlarını cürbəcür formaya saldırırdı. Kosmetikanın sirlərinə bələd olmayan Loranın bacarıqsızlığı onun ovqatını təlx edirdi.
– Məgər sağ gözün soldakından tünd rəngləndiyini görmürsünüz? – Brikenin başı əsəbi halda Lorana irad tuturdu.
O hərdən qəribə tələblər irəli sürürdü. Əvvəlcə başının bərkidildiyi stolun alt tərəfini pərdələtdirdi. Bir dəfə isə dedi ki, kişi ilə eyni otaqda yata bilmir. Loran kitabdan arakəsməyə bənzər bir şey düzəltməyə məcbur oldu.


Tomas da Brikedən geri qalmırdı. Bir dəfə şərab istədi. Professor Kern onun qida məhluluna sərxoşluq gətirən maddələr daxil edəsi oldu.
Bəzən isə Tomas ilə Brike birgə duet oxuyurdular. Zəifləmiş səs telləri işə yaxşı yaramırdı. Bu, dəhşətli duet idi.
– Zavallı səsim… Siz mənim əvvəllər necə oxuduğumu eşitmiş olsaydınız! – deyən Brikenin qaşları iztirabla çatılırdı.

Yer və Göy
Brike coşqun həyat tərzi keçirdiyindən, nəinki axirət barədə düşünməyə, hətta kilsəyə getməyə belə macal tapmamışdı. Onun indiki həyatı dəhşətli idi, lakin ikinci dəfə ölmək ehtimalı onu daha çox qorxudurdu. Gecələr axirət dünyasının dəhşətləri ona əzab verirdi. Gözləri qarşısında cəhənnəm alovunun dilləri canlanırdı. Öz günahkar bədəninin nəhəng tavada qızardıldığını görürdü.
Brike dəhşət içində oyanır, dişləri bir-birinə dəyib şaqqıldayır, nəfəsi təngiyirdi.
– İlahi, ilahi, doğrudanmı, sən öz zavallı bəndənin təqsirindən keçməyəcəksən, sən ki hər şeyə qadirsən, – onun dodaqları səssizcə tərpənirdi, – sənin mərhəmətin hədsizdir. Mən çox günaha batmışam, ancaq məgər təqsir məndədir? Anam yadıma gəlmir, xeyirxahlığı kimdən öyrənə bilərdim?.. Mənə qəzəbin tutmasın, ilahi, mərhəmətin sayəsində məni qıl körpüdən keçir…
Tomas da pis yatırdı. Ancaq onu cəhənnəm dəhşətləri təqib etmirdi. Onu üzən dünya həsrəti idi. Cəmisi bir neçə ay əvvəl pul qazanmaq arzusu ilə doğma kəndini tərk etmişdi. O zaman alyanaq Meri ilə evlənə bilərdi… İndi isə hər şey məhv olmuşdu. Başı qarğa ürküdən müqəvva kimi payaya keçirilmişdi. Hanı onun qüvvətli qolları, sağlam bədəni?!
Ona bədən calamaq xahişi ilə Brike yenidən professor Kernə müraciət etdi.
– Cənab professor, mən belə qala bilmərəm. Çox xahiş edirəm. Əminəm ki, istəsəniz, bu işin də öhdəsindən gələrsiniz.
“Lənət şeytana, axı niyə də yox?” – professor Kern düşündü. Bədəndən ayrılmış başları diriltmək şöhrətini öz adına çıxsa da, bu uğurlu təcrübələrin, əslində, professor Douelin xidməti olduğunu yaxşı dərk edirdi. Axı nə üçün o, Doueli ötüb keçməsin? Həlak olmuş iki adamdan bir dirisini yaratmaq möhtəşəm bir iş olardı. Hər halda Douelin bəzi məsləhətlərindən istifadə edə bilərdi. Hə, bu barədə dərindən düşünmək lazımdır.
– Olmaya, könlünüzə rəqs etmək düşüb? – professor Kern gülümsədi.
– Könlünüzə düşüb nədir? Səhərdən axşama qədər kəpənək kimi rəqs edəcəyəm. Təki mənə cavan, yaraşıqlı qadın bədəni verin.
– Axı niyə hökmən qadın bədəni? Ürəyinizdən keçsə, lap elə kişi bədəni də verə bilərəm.
Brike təəccüblə ona baxdı.
– Kişi bədəni? Qadın başı kişi bədəni üzərində! Yox, yox, bu, dəhşətli eybəcərlik olardı! Hətta paltar düşünmək belə çətindir.
– Onda siz artıq qadın olmayacaqsınız. Bığ-saqqalınız çıxacaq, səsiniz dəyişəcək. Çox qadınlar var ki, kişi doğulmadıqlarına təəssüf edirlər.
– Onlar, yəqin, kişilərin əhəmiyyət vermədikləri qadınlardır. Belələri, çox güman, kişiyə çevrilməklə udmuş olardılar. Mən isə… Mənim buna ehtiyacım yoxdur, – Brike öz gözəl qaşlarını qürurla çatdı.
– Yaxşı, siz deyən olsun. Qadın olaraq qalarsınız. Mən də çalışaram sizin üçün münasib bədən tapam.
– Ah, professor, sizə son dərəcə minnətdar olaram. Bunu elə bu gün etmək olarmı?
– Bu, tezliklə olan iş deyil.
Professor Kernin yeni bədən barədəki vədindən sonra Brikenin əhvalı kəskin dəyişdi. Cəhənnəm əzabları artıq onu təqib etmirdi. Qarşıdakı həyatı barədə fikirləşirdi. Güzgüyə baxdıqca sifətinin sınıxması, dərisinin saralması, qırışların əmələ gəlməsi onu narahat etməyə başlayırdı.
– Professor, doğrudanmı, mən belə arıq, solğun qalacağam? – tez-tez həyəcanla Kerndən soruşurdu.
– Siz əvvəlkindən də gözəl olacaqsınız, – Kern onu sakitləşdirirdi.
– Yox, rəng yaxmaqdan bir şey çıxmayacaq, bu, özünü aldatmaqdır, – professor gedəndən sonra Brike deyinirdi. – Gözlərimin kənarlarında, burnumdan dodaqlarıma tərəf yeni qırışlar əmələ gəlib. Elə bilirəm ki, yaxşı masaj edilsə, yox olarlar. Hə, az qala, unutmuşdum, paltarlıq üçün boz ipək tapa bildinizmi? Boz rəng mənə çox yaraşır. Moda jurnalları da gətiribsiniz? Çox əla! Heyif ki, paltar biçmək mümkün deyil. Bədənimin necə olacağı hələ məlum deyil. Professor boyca uca, beldən nazik bədən əldə etsəydi, yaxşı olardı!
Loran professor Douelin başını unutmurdu. Əvvəlki kimi başa qayğı göstərir, səhərlər qiraətlə məşğul olurdu. Söhbət üçün vaxt qalmırdı, ancaq hələ çox şeylər barədə Douellə danışmaq istəyirdi. Loran getdikcə daha çox yorulur və əsəbiləşirdi. Brikenin başı ona bircə dəqiqə belə rahatlıq vermirdi.
Cəsarətli əməliyyatı həyata keçirmək fikri isə Kerni aludə etmişdi. Professor Douelin başı olan otağın qapısını içəridən kilidləyib, saatlarla onunla məşvərət edirdi. Douel Kernin ağlına gəlməyən, lakin təcrübənin nəticəsinə təsir edə biləcək çətinlikləri göstərir, heyvanlar üzərində qabaqcadan bir neçə təcrübə aparmağı məsləhət görürdü. Qarşıdakı təcrübə onun özünü fövqəladə dərəcədə maraqlandırırdı.

Конец ознакомительного фрагмента.
Текст предоставлен ООО «ЛитРес».
Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию (https://www.litres.ru/aleksandr-belyaev/professor-douelin-basi-68289721/) на ЛитРес.
Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.