Главная страница | Классическая проза | Amfibiya adam

Amfibiya adam
Aleksandr Belyayev
Dünya ədəbiyyatından seçmələr
Həm quruda, həm də suda yaşamağı bacaran amfibiya adamın – İxtiandr adlı gəncin həyatından bəhs edən bu roman bir-birindən fərqli, təzadlı, elə bir o qədər də maraqlı, düşündürücü obrazlı zəngindir.

Aleksandr Belyayev
Amfibiya adam

BİRİNCİ HİSSƏ

«DƏNİZ İBLİSİ»
Argentinanın bürkülü yanvar gecəsi idi. Qara səmada ulduzlar sayrışırdı. «Meduza» gəmisi lövbər atıb sakit dayanmışdı. Gəminin göyərtəsində yarıçılpaq mirvariaxtaranlar uzanmışdılar. Gərgin işdən sonra əldən düşmüş bu adamlar yuxuda ahıldayır, qışqırırdılar, bəlkə də, onlara tez-tez hücum edən köpəkbalıqları yuxularına girirdi.
Gecə növbəsində hindu Baltazar dayanmışdı. O, «Meduza» gəmisinin sahibi kapitan Pedro Zuritanın köməkçisi idi.
Baltazar cavanlığında məşhur molyusk ovçusu olmuşdu; suyun altında doxsan, hətta yüz saniyə qala bilirdi. Qocaldıqdan sonra mirvari axtarmaq peşəsindən əl çəkmişdi. Köpəkbalığının dişi Baltazarın sol ayağını eybəcər hala salmışdı. Buenos-Ayresdə balaca dükanı olan Baltazar mirvari, mərcan, balıqqulağı və dənizdə tapılan nadir şeylər alveri edirdi. Lakin sahildə darıxırdı. Buna görə də tez-tez molyusk ovuna gedirdi. Gəmi sahibləri onu yüksək qiymətləndirirdilər. La-Plata körfəzini, mirvari balıqqulaqları olan yerləri bu qoca hindudan yaxşı tanıyan yox idi.
Baltazar balaca çəlləyin üstündə əyləşib tələsmədən siqar çəkirdi. Onun göz qapaqları ağır-ağır enib-qalxırdı. O mürgüləyirdi. Lakin gözləri qapansa da, qulaqları səsdə idi.
Qəflətən okeanın uzaqlarından bir səs gəldi. Səs yaxınlıqda təkrar eşidildi. Baltazar gözlərini açdı. Sanki kimsə şeypur çalırdı, sonra gənc adam səsi gəldi: «A-a-a…» Bu nə paroxod fitinə, nə də boğulan adamın fəryadına oxşayırdı. Nə isə qeyri-adi, naməlum səs idi.
Baltazar ayağa qalxdı, göyərtənin qırağına gələrək okeanın səthinə diqqətlə baxdı. Heç nə görünmürdü. Sakitlik idi. Baltazar göyərtədə uzanmış hindunu ayağı ilə itələdi, o çömələrək qalxanda pıçıltı ilə dedi:
– Qışqırır. Deyəsən, odur.
Hindu diz üstə çöküb dinlədi:
– Eşitmirəm, – deyə pıçıltı ilə cavab verdi.
Birdən şeypur səsi və «A-a!..» qışqırığı yenə də sakitliyi pozdu.
Bu səsi eşidən hindu qamçı dəymiş pişik kimi əyildi:
– Hə, deyəsən, odur, – dedi.
Başqa ovçular da oyandılar. Onlar bir-birinə sıxılaraq gərgin halda qulaq asırdılar. Şeypur səsi və qışqırıq bir də eşidildi, sonra sakitlik çökdü.
– Odur…
– Dəniz iblisidir, – deyə balıqçılar pıçıldaşırdılar.
– Biz daha burada qala bilmərik!
– O, köpəkbalığından da qorxuludur!
– Xozeyini buraya çağırın.
Yalın ayaqların şappıltısı eşidildi. Xozeyin Pedro Zurita əsnəyə-əsnəyə, tüklü sinəsini qaşıya-qaşıya göyərtəyə çıxdı. Əynində yalnız kətan şalvar vardı; enli dəri kəmərindən revolver koburu asılmışdı. Zurita adamlara yaxınlaşdı. Fənər onun bürünc sifətini, alnına tökülən gur, qıvrım saçlarını, ucları yuxarı burulmuş qalın bığlarını və qısa çal saqqalını işıqlandırdı.
– Nə olub?
Hindular ağız-ağıza verib danışmağa başladılar.
– Biz onun… dəniz iblisinin səsini eşitdik.
– «A-a!» və şeypur səsi eşitdik! Yalnız dəniz iblisi bu cür səs çıxarır. Buradan tez çıxıb getmək lazımdır.
– Nağıl danışırsınız, – Pedro Zurita yenə də laqeydliklə çavab verdi.
Lakin hinduları yola gətirmək mümkün olmadı. Onlar həyəcanlanır və qışqıraraq hədələyirdilər ki, əgər Zurita lövbəri qaldırmasa, günü sabah sahilə çıxıb Buenos-Ayresə piyada yola düşəcəklər.
– Bu dəniz iblisini görüm sizinlə birlikdə lənətə gəlsin. Yaxşı, sübh tezdən lövbəri qaldırarıq, – kapitan deyinə-deyinə öz kayutuna getdi.
***
Dəniz iblisi barəsində əfsanələr gəzirdi. Dənizçilər onun haqqında pıçıltı ilə danışanda da qorxa-qorxa ətrafa baxırdılar. Qoca hindular deyirdilər ki, o, dəniz allahıdır, min ildə bir dəfə okeanın dərinliklərindən yuxarı qalxır ki, yer üzərində ədaləti bərpa eləsin. Katolik ruhanilər isə inandırmağa çalışırdılar ki, bu, dəniz iblisidir, əhali müqəddəs katolik kilsəsini yaddan çıxardığı üçün iblis adamların yanına gəlməyə başlamışdır.
Ağızdan-ağıza keçən şayiələr Buenos-Ayresə çatmışdı. Dəniz iblisi bir neçə həftə bulvar qəzetlərinin sevimli mövzusu olmuşdu. Əgər gəmilər, balıqçı qayıqları naməlum şəraitdə suda batırdısa, yaxud balıqçı torları cırılırdısa və ya yoxa çıxırdısa, dəniz iblisini təqsirləndirirdilər. Bir başqaları danışırdılar ki, iblis bəzən balıqçıların qayığına iri balıq atır və bir dəfə hətta suda boğulanı xilas etmişdir.
Hər şeydən təəccüblüsü bu idi ki, iblisin özünü görən olmamışdı, bu məxluqun görkəmini heç kəs təsvir edə bilmirdi. Bəziləri deyirdilər ki, iblisin buynuzu, keçi saqqalı, şir pəncələri və balıq quyruğu vardır. Bəziləri isə onu insan ayaqlı, nəhəng buynuzlu qurbağa şəklində təsvir edirdilər.
Balıqçıların çoxu dənizə çıxmaqdan qorxurdu. Ov azaldığına görə əhali balıqdan korluq çəkirdi. Belə olduqda yerli hökumət orqanları bu məsələni təhqiq etməyi qərara aldı. Polis nəfərləri motorlu qayıqlarla iki həftə La-Plata körfəzində dolaşdılar, lakin iblis ələ keçmədi. Polis idarəsi rəisi elan etdi ki, heç bir iblis yoxdur, bütün bunlar avam adamların uydurmasıdır, həmin adamlar həbs edilmişlər və lazımi cəza alacaqlar.
Bu, bir müddət kömək elədi. Lakin iblisin zarafatları davam edirdi.
Nəhayət, şübhələri yox etmək üçün okeanın içərilərinə elmi ekspedisiya göndərdilər. Qəzetlərdə dərc olunmuş hesabatda ekspedisiya üzvləri yazırdılar:
«Sahil qumsallığının bəzi yerlərində biz insan ayaqlarının ensiz, dar pəncələrinin ləpirini gördük. Ləpirlər dəniz tərəfdən gəlir və geri, dənizə tərəf qayıdırdı. Lakin sahilə qayıqla gələn adam da bu cür ləpir qoya bilər.
Kəsilmiş torlara baxdıq. Bu torlar iti kəsici alətlə kəsilmişdir. Ola bilər ki, torlar su altındakı iti qayalara, yaxud batmış gəmilərin dəmir parçalarına ilişib parçalanmışdır.
Şahidlərin dediklərinə görə, tufanın sahilə, sudan xeyli uzağa atdığı delfini gecə kimsə suya salmışdır. Məlumdur ki, delfinlər balıq ovlayarkən onları sahilə tərəf qovmaqla balıqçılara kömək edirlər. Balıqçılar da tez-tez delfinləri fəlakətdən qurtarırlar. Görünür, bu dəfə də balıqçılardan biri delfini sürüyüb dənizə salmışdır».
Lakin alimlərin susub danışmadıqları bir məsələ bu idi ki, sözügedən məxluq öz qəribə hərəkətlərini qısa vaxt ərzində, bir-birindən uzaq olan müxtəlif yerlərdə icra etmişdir. O ya misli görünməmiş sürətlə üzməyi bacarır, ya da onun üzmək üçün xüsusi mexanizmi vardır. Belə bir fərziyyə də irəli sürmək olardı ki, iblis tək deyil.

DELFİNİN ÜSTÜNDƏ
«Meduza»nın Buenos-Ayresə çatmasına iyirmi kilometr qalmışdı. Baltazarın məsləhətinə əməl edərək kiçik körfəzdə, qayalı sahil yanında lövbər saldılar.
Qayıqlar körfəzə dağılışdı. Adət üzrə hər qayıqda iki adam var idi; biri suya enir, digəri isə onu qaldırırdı. Sonra onlar bir-birini əvəz edirdilər.
Qayıqlardan biri sahilə lap yaxınlaşdı. Suya baş vuran hindu dənizin dibinə endi. Su çox ilıq və şəffaf idi, onun dibindəki hər daş aydın görünürdü. Sahilə yaxın yerdə dənizin dibindən mərcan kolları ucalırdı. Qızılı və gümüşü rəngə çalan kiçik balıqlar bu kollar arasında şütüyürdü.
Hindu balıqqulaqlarını belindəki qayışa bağlanmış kisəyə yığmağa başladı. O biri ovçu ipin digər ucundan yapışıb qayığın qırağından əyilərək suya baxırdı. Birdən suyun dibindəki yoldaşı ipdən yapışıb elə bərk dartdı ki, az qaldı onu suya salsın. Qayıq ləngər vurdu. Hindu yoldaşını tələsik qaldırdı və qayığa çıxmasına kömək etdi. Sudan çıxan ağzını geniş açaraq ağır-ağır nəfəs alırdı, gözləri bərəlmişdi. Rəngi elə qaçmışdı ki, tünd-bürüncü sifəti bozarmışdı.
– Köpəkbalığı? – deyə qayıqda qalan hindu soruşdu.
Lakin suya düşən heç nə deyə bilmədi, huşunu itirib qayığın dibinə yıxıldı.
Onu bu cür qorxudan nə ola bilərdi? Hindu əyilib suya baxmağa başladı. Bəli, orada, doğrudan da, nə isə baş vermişdi. Balaca balıqlar sualtı mərcan meşələrinin sıx kolluqları arasında gizlənməyə tələsirdi.
Qəflətən sualtı qayanın arxasından tünd-qırmızı tüstüyə oxşar bir şey görünməyə başladı. «Tüstü» yavaş-yavaş ətrafa dağılaraq suyu çəhrayı rəngə boyadı. Elə bu zaman nə isə tündrəngli bir şey göründü. Bu, köpəkbalığının cəsədi idi. Cəsəd yavaş-yavaş çevrildi və qaya arxasında gözdən itdi.
Hindu avarlardan yapışıb cəld «Meduza»ya sarı istiqamət götürdü.
Gəmidəki ovçular səbirsizliklə suya düşən hindunun izahatını gözləyirdilər. O özünə gəlib boğuq səslə dedi:
– Dəniz iblisini gördüm…
– Onu?.. Danış, tez ol, danış! – deyə ovçular səbirsizliklə qışqırdılar.
– Gördüm, köpəkbalığı yaxınlaşır. Düz mənə tərəf üzürdü. Ağzını açmışdı, az qalmışdı məni qapa. Gördüm ki, biri də üzür…
– Başqa köpəkbalığı?
– İblis!
– Necə idi? Başı vardımı?
– Başı? Hə, deyəsən, vardı, gözləri stəkan boyda idi.
– Pəncələri necə, vardı, ya yox?
– Qurbağa pəncələri kimi. Uzun, yaşıl, caynaqlı barmaqları, onların arasında isə pərdə vardı. Özü balıq pulu kimi parıldayırdı. Köpəkbalığına yaxınlaşıb pəncəsi ilə zərbə endirdi. Balığın qarnından qan fəvvarə vurdu…


– Ayaqları necədir? – ovçulardan biri soruşdu.
Hindu yadına salmağa çalışdı:
– Ayaqları? Ayaqları yerli-dibli yoxdur. Uzun quyruğu var. Quyruğunun axırında iki ilan gördüm.
Pedro Zurita ayaqqabılarını şappıldada-şappıldada göyərtədə gəzişir, söhbətə qulaq asırdı. Danışan adam qızışdıqca Pedro yəqin edirdi ki, bütün bunlar köpəkbalığından qorxuya düşən ovçunun uydurmasıdır.


«Bəlkə də, hamısı uydurma deyildir. Köpəkbalığının qarnını kimsə yırtmışdır: axı körfəzdə su çəhrayı olmuşdur. Lənət şeytana, qəribə əhvalatdır!»
Qəflətən qaya arxasından gələn şeypur səsi Zuritanı düşüncədən ayırdı. Bu səsi eşidən «Meduza»nın heyətini sanki ildırım vurdu. Bütün danışıqlar o saat kəsildi, sifətlər ağardı. Ovçular şeypur səsi gələn qayaya dəhşətlə baxırdılar.
Qayanın yaxınlığında, okeanın səthində delfin sürüsü oynaşırdı. Delfinlərdən biri sürüdən ayrıldı, şeypurun çağırış səsinə cavab verirmiş kimi bərkdən fınxırdı, qayaya tərəf sürətlə üzüb onun arxasında gözdən itdi. Gərgin intizarla dolu olan bir neçə an da keçdi. Birdən ovçular qayanın arxasından çıxan delfini gördülər. İblis onun kürəyində oturmuşdu. Bədheybətin bədəni insan bədəni idi, gözləri isə günəş şüaları altında avtomobil fənəri kimi parıldayırdı. Dərisi zərif mavi-gümüşü rəngə çalırdı, əlləri qurbağa əllərinə oxşayırdı, tünd-yaşıl idi. O, əlində burulmuş uzun balıqqulağı tutmuşdu. Balıqqulağını bir da çaldı, şən qəhqəhə ilə güldü və qəflətən təmiz ispan dilində qışqırdı:
– Tez ol, Lidinq, irəli! – deyə «iblis» əli ilə delfinin kürəyini şappıldatdı və böyürlərini ayaqları ilə mahmızladı. Delfin yaxşı at kimi sürətini artırdı.
Ovçular ixtiyarsız qışqırdılar.
Naməlum məxluq döndü, adamları görüb kərtənkələ cəldliyi ilə delfinin kürəyindən sürüşərək suyun təkinə endi.
Bütün bu qeyri-adi səhnə bir dəqiqədən artıq davam etmədi. Onu izləyən tamaşaçılar heyrətdən uzun zaman özlərinə gələ bilmədilər. Hindular diz üstə çökərək dəniz ilahından aman diləyirdilər. Zəncilər anbara enib küncə sıxılmışdılar.
Ov barədə düşünmək də olmazdı. Pedro və Baltazar çətinliklə heyəti sakitləşdirdilər. «Meduza» lövbərini qaldırıb şimala yönəldi.

ZURİTANIN UĞURSUZLUĞU
«Meduza»nın kapitanı olub-keçənləri götür-qoy etmək üçün öz kayutuna endi.
– Adam lap dəli olar! – Zurita başına kuzədən su tökə-tökə deyinirdi. – Dəniz iblisi təmiz Kastiliya ləhcəsində danışır! Onu hamımız gördük. Buna şəkk-şübhə yoxdur. Deməli, o mövcuddur. Görünür, suda da, quruda da özünü eyni dərəcədə yaxşı hiss edir. İspanca danışa bilir, deməli, onunla dil tapmaq mümkündür. Əgər birdən… Əgər həmin bədheybəti tutub əhliləşdirmək və mirvari yığmağa məcbur etmək mümkün olsaydı! O, iyirmi-otuz molyusk ovçusunu əvəz edə bilər. Onun vasitəsilə Argentinanın, hətta bütün Amerikanın ən varlı adamına çevrilmək olar!
Zurita göyərtəyə qalxdı və bütün heyəti toplayıb dedi:
– Polis idarəsi dəniz iblisi haqqında şayiə yayanları həbs etmişdir. Xəbərdarlıq etməliyəm ki, əgər gördükləriniz barədə ağzınızdan bircə kəlmə qaçırsanız, sizin də aqibətiniz belə olacaq. Sizi həbsxanada çürüdəcəklər. Buna görə də məsləhət görürəm ki, iblis haqqında heç kəsə bircə kəlmə də deməyin.
«Əslində, onlara inanmazlar da, – deyə fikirləşirdi, – çünki gördüklərimiz nağıla daha çox oxşayır».
Zurita Baltazarı öz kayutuna çağırıb planını yalnız ona danışdı. Baltazar ağasına diqqətlə qulaq asdı, bir qədər susduqdan sonra cavab verdi:
– Hə, yaxşı fikirdir. Dəniz iblisi yüz ovçuya dəyər. O bizim üçün işləsəydi, əla olardı! Yaxşı, bəs onu necə tutaq?
– Torla, – deyə Zurita cavab verdi.
– O, köpəkbalığının qarnını yırtdığı kimi toru da kəsər.
– Biz metal tor sifariş verə bilərik.
– Bəs kim tutacaq? Ovçuların yanında iblis adını çəkəndə dizləri əsir. Mən də indiyədək dəniz iblisi ovuna çıxmamışam. Əgər bədəni sümük və ətdəndirsə, onu öldürmək çətin deyil. Lakin sizə diri iblis lazımdır.
– Səni qızıla tutaram. Bu işin nə qədər az iştirakçısı olsa, o qədər yaxşıdır. Beş adam seç, çox olmasın. Özümüzünkülər razılaşmasalar, kənardan tap. İblis sahilə yaxın yerlərdə üzür. Hər şeydən əvvəl onun yuvasını tapmaq lazımdır.
Zurita ilə Baltazar dərhal işə başladılar. Pedronun sifarişi ilə məftil tor hazırlandı. Baltazar «Meduza»nın heyətindən arauka qəbiləsindən olan yalnız iki hindunu iblis ovunda iştirak etməyə razı sala bildi. Difər üç nəfəri isə Buenos-Ayresdən tapdı. Qalan ovçuların haqq-hesabını verib yola saldılar.
İblisdə şübhə doğurmamaq üçün gəmi kiçik körfəzin bir neçə kilometrliyində lövbər saldı. «Meduza» gözdən pərdə asmaq üçün balıq ovu ilə məşğul olub iki həftə burada qaldı. İki həftə Zurita, Baltazar və muzdlu hindular gözlərini qırpmadan okeanın səthinə baxdılar, amma dəniz iblisi görünmürdü. Zurita iblisi birinci görən adama mükafat verəcəyini bildirdi və dedi:
– Biz sahilə yaxın yerdə, qayaların yanında körfəzin dibini yoxlamalıyıq. «İblis»in yuvası oralarda olmalıdır. Bu işi kim boynuna götürür?
Baltazardan başqa heç kim bu işə razı olmadı.
Onlar sahilə çıxıb dik qayanın yanına getdilər. Baltazar belinə kəndir bağladı ki, yaralanıb eləsə, onu çıxara bilsinlər, sonra bıçaq götürdü, ayaqları arasında daş tutaraq okeanın dibinə endi.
Araukalılar Baltazarın qayıtmasını səbirsizliklə gözləyirdilər. Qırx, əlli saniyə, bir dəqiqə keçdi. Baltazar qayıtmırdı. Nəhayət, ipi dartdı, onu yuxarı qaldırdılar. Özünə gələndən sonra Baltazar dedi:
– Orada dar keçid var, yeraltı mağaraya aparır. «Dəniz iblisi» yalnız orada gizlənə bilər. Mağara zil qaranlıqdır.
– Lap yaxşı, – Zurita səsləndi. – Nə qədər qaranlıq olsa, o qədər yaxşıdır. Biz torlarımızı onun girəcəyində qurarıq.
Günəş batan kimi hindular möhkəm kəndir bağlanmış məftil torları mağaranın girişinə buraxdılar. Kəndirlərin ucunu sahilə bağladılar. Baltazar kəndirlərdən zınqırov asdı. Tor azacıq tərpənən kimi həmin zınqırovlar səs salacaqdı.
Zurita, Baltazar və beş nəfər araukalı sahildə əyləşib səssiz-səmirsiz gözləməyə başladılar.
Ay çıxdı. Onun işığı okeanın səthində əks olunurdu. Sakitlik idi. Hamını qeyri-adi həyəcan bürümüşdü. Bir azdan adamlar mürgüləməyə başladılar.
Qəflətən zınqırovlar cingildədi. Hamı dik atıldı, kəndirlərə tərəf cumub toru qaldırmağa başladılar. Tor ağır idi. Kəndirlər titrəyirdi. Torda kimsə çapalayırdı.
Budur, tor okeanın səthinə qalxdı, ayın zəif işığında görünürdü ki, torda yarıadam, yarıheyvan bədənli məxluq çapalayır. İri gözləri və gümüşü pulları ay işığında parıldayırdı. İblis tora ilişmiş qolunu azad etmək üçün çox böyük səy göstərirdi. O buna nail ola bildi. Belindəki ensiz qayışdan asılmış bıçağını çıxararaq toru kəsməyə başladı.
– Ay kəsdin ha! – Baltazar pıçıldadı.
Lakin bıçaq məftil toru kəsdi. İblis deşiyi cəld hərəkətlərlə genişləndirir, ovçular isə toru sahilə tez çıxarmağa tələsirdilər.
– Var gücünüzlə dartın! Hə-hə! – deyə Baltazar qışqırırdı.
Lakin ov onların az qala əllərində olduğu anda iblis açdığı deşikdən çıxıb suya düşdü, bir andaca dərinlikdə gözdən itdi.
Ovçular toru ümidsizliklə buraxdılar. Baltazar heyran qalaraq:
– Yaxşı bıçaqdır! Məftili kəsir! – dedi —Sualtı dəmirçilər bizimkilərdən yaxşıdır.


Başını aşağı salan Zurita suya elə baxırdı ki, sanki bütün var-dövləti orada batmışdı. Sonra başını qaldırdı, pırpız bığlarını dartışdıraraq təpiyini yerə vurdu.
– Səndən əl çəkən deyiləm. Pul əsirgəməyəcəyəm, ən təcrübəli dalğıcları çağıracağam, bütün körfəzi torlara bürüyəcəyəm, sən mənim əlimdən qurtarmayacaqsan!
Pedro Zuritanın damarlarında İspaniya qəsbkarlarının qanı axırdı. O, cəsarətli və inadkar adam idi. Həm də mübarizə aparmağa dəyərdi.

DOKTOR SALVATOR
Zurita körfəzin dibində xeyli məftil hasar çəkdi, bütün istiqamətlərdə tor qurdu. Lakin tora yalnız balıq düşürdü. Dəniz iblisi isə elə bil yoxa çıxmışdı. Zurita saatlarla sahildə dayanıb sıra ilə gələn ləpələrə baxırdı. Nəhayət, o, Baltazara müraciət edərək dedi:
– Yox, bunun faydası yoxdur. Başqa bir şey fikirləşib tapmaq lazımdır. İblis öz yuvasından çıxmaq istəmir. Deməli, ovu ələ keçirmək üçün onun yanına getmək lazımdır. Dərhal Buenos-Ayresə gedib oradan oksigen balışlı iki dalğıc paltarı gətir. Sualtı səyahətə çıxmalı olacağıq. Özünlə elektrik fənəri götürməyi də unutma.
– Siz iblisin yanına qonaq getmək istəyirsiniz? – deyə Baltazar soruşdu.
– Əlbəttə, səninlə birlikdə, qoca dostum.
Baltazar şəhərə gedib özü ilə nəinki yalnız dalğıc paltarları və fənər, həm də bir cüt uzun bürünc bıçaq gətirdi. Dedi:
– Bu, araukalıların qədim bıçağıdır. Xətrinizə dəyməsin, mənim ulu babalarım vaxtilə ağ adamların qarınlarını bu cür bıçaqlarla yırtırdılar.
Bu tarixi məlumat Zuritanın xoşuna gəlmədi, bıçaqları isə bəyəndi.
– Sən çox tədbirli adamsan, Baltazar.
Ertəsi gün sübhçağı Zurita və Baltazar dalğıc paltarlarını geyinib dənizin dibinə endilər. Yeraltı mağaranın girəcəyində dar keçidə girdilər. Hər tərəf zülmət qaranlıq idi. Onlar fənərlə işıq saldılar. Bu, hündürlüyü azı dörd metr, eni beş-altı metr olan böyük mağara idi.
Zurita və Baltazar ehtiyatla addımlaya-addımlaya irəli getdilər. Mağara getdikcə daralırdı. Qəflətən Zurita heyrətindən donub-qaldı. Fənər yolun qabağını kəsən qalın dəmir çərçivəni işıqlandırırdı. Dəmir qapını açmağa çalışdı. Lakin qapı açılmırdı. Fənərlə işıq saldıqdan sonra gördü ki, çərçivə mağaranın divarlarına möhkəm geydirilmişdir, qapının içəridən qıfılı var idi.
Bütün bunlar ağlabatan şey deyildi! «Dəniz iblisi» suyun altında bütün bunları düzəldə bilməzdi. Deməli, o lazım gəldikdə uzun müddətə sudan quruya çıxır.
Zurita Baltazara işarə verdi. Onlar sualtı mağaradan çıxdılar, sahilə qalxdılar. Başlığını çıxarıb nəfəsini dərdikdən sonra Zurita dedi:
– Hə, nə deyə bilərsən, Baltazar?
– Onu deyə bilərəm ki, iblisi burada çox gözləməli olacağıq. Görünür, iblis balıqla qidalanır, orada isə nə qədər istəsən balıq var. Onu ac saxlamaqla mağaradan çıxara bilməyəcəyik. Ancaq bu qalır ki, qapını dinamitlə partladaq.
– Baltazar, sənin ağlına gəlmir ki, mağaranın iki yolu ola bilər? Biri körfəzdən, o biri – sahildən. Ətraf yerlərə baxmaq lazımdır.
İndi də sahili öyrənməyə başladılar.
Zurita sahildə böyük torpaq sahəsini əhatə edən ağ daşdan hörülmüş uca hasar gördü. Hasarın həndəvərini gəzdi. Bütün divarboyu yalnız bir dəmir qapı tapdı. Qapı içəridən bağlanmışdı.
«Əsl həbsxanadır, – deyə Zurita fikirləşdi. – Qəribədir. Fermerlər bu cür qalın və uca divar tikmirlər. İçəri baxmaq üçün divarda bir dənə də olsun deşik yoxdur».
Buralar kimsəsiz yer idi: bitkisiz boz qayalar, orda-burda görünən tikanlı kollar, aşağıda da körfəz.
Zurita bir neçə gün divarın ətrafına dolandı, dəmir qapıya xeyli göz qoydu. Lakin nə içəri girən vardı, nə də bayıra çıxan; divar arxasından səs-səmir gəlmirdi.
Axşam «Meduza»nın göyərtəsinə qayıdan Zurita Baltazarı çağırıb soruşdu:
– Sən körfəzin üzərindəki qalada kimin yaşadığını bilirsənmi?
– Orada Salvator yaşayır.
– Salvator kimdir?
– Allah, – deyə Baltazar cavab verdi.
Zurita heyrətdən sıx və qara qaşlarını dartdı:
– Zarafat edirsən, Baltazar?
– Mən eşitdiyimi deyirəm, hinduların çoxu Salvatoru allah, xilaskar adlandırır. Onlar deyirlər ki, Salvator hər şeyə qadirdir, o, möcüzələr yaradır. Çolaqlara təzə, canlı ayaq qayırır, korlara qartal gözü kimi iti göz verir, hətta ölüləri dirildir.
– Lənət şeytana! Körfəzdə dəniz iblisi, körfəzdən yuxarıda «allah», Baltazar, «allah»la iblisin bir-birinə kömək etdiyi ağlına gəlmirmi?
– Ağlıma gələn odur ki, biz buradan mümkün qədər tez rədd olub getməliyik.
Zurita Buenos-Ayresə gedib öyrəndi ki, Salvator istedadlı, hətta dahi cərrahdır. Amerikada cəsarətli cərrahiyyə əməliyyatları apardığına görə şöhrət qazanmışdı. Xəstələrin vəziyyəti ümidsiz hesab olunanda həkimlər Salvatoru çağırardılar. Minlərlə adam sağaldığına görə ona borcludur. Həkimlik sənəti və əlverişli torpaq alveri ona böyük sərvət qazandırmışdır. Buenos-Ayresin yaxınlığında iri torpaq sahəsi almış, həmin sahəni nəhəng divarla əhatə etmişdir. İndi daha xəstə qəbul etmir, öz laboratoriyasında elmi işlə məşğul olur. Yalnız hinduları yanına buraxır və müalicə edir.
Bütün bunları öyrənəndən sonra Zurita qərara aldı: «Əgər Salvator həkimdirsə, xəstəni qəbul etməməyə ixtiyarı yoxdur. Nə üçün mən xəstələnməyim?»
O, Salvatorun malikanəsinə gəlib dəmir qapını döyməyə başladı. Lakin qapını açan olmadı. Özündən çıxan Zurita daş götürüb qapıya vurmağa başladı. Divarın arxasından xeyli uzaqda itlər hürüşdülər, nəhayət, qapının deşiyi açıldı.
– Nə istəyirsiniz? – kimsə sınıq-salxaq ispan dilində soruşdu.
– Xəstəyəm, qapını tez açın, – Zurita cavab verdi.
Həmin səs təmkinlə etiraz etdi:
– Xəstələr qapını bu cür döyməzlər. Doktor qəbul eləmir.
– Xəstəyə kömək etməməyə onun ixtiyarı yoxdur, – deyə Zurita özündən çıxdı.
Qapının deşiyi bağlandı, ayaq səsləri uzaqlaşdı.
Zurita qəzəbindən əsirdi. Salvatordan şikayət etsin? Bunun heç bir faydası olmaz. O, yavaş-yavaş sakitləşib gələcək tədbirləri barəsində götür-qoy etməyə başladı.

XƏSTƏ NƏVƏ
Günəşin amansız şüaları altında tozlu yolla qoca bir hindu gedirdi. Onun paltarı cırıq-cırıq idi. Qucağında köhnə adyala bürünmüş xəstə uşaq var idi. Qoca arabir büdrəyirdi, uşaq xırıldaya-xırıldaya inildəyir və göz qapaqlarını güclə qaldırırdı. Qoca ayaq saxlayır, uşağı sərinlətmək üçün onun üzünü qayğıkeşliklə üfləyirdi.
– Bircə ölməmiş ora çatdıra biləydim! – deyə qoca addımlarını sürətləndirərək pıçıldayırdı.
Hindu dəmir qapıya çatıb uşağı sol qolu üstünə ötürdü və sağ əli ilə dəmir qapını taqqıldatdı.
Kiçik qapının deşiyi açıldı, orada kiminsə gözü göründü. Cəftələr cırıldadı və qapı açıldı. Hindu qorxa-qorxa kandarı keçdi. Onun qarşısında qıvrım saçı tamamilə ağarmış ağ xalatlı qoca zənci dayanmışdı.
Hindu dedi:
– Doktorun yanına gəlmişəm, uşaq xəstədir.
Zənci bir kəlmə danışmadan başını tərpətdi, qapını bağlayıb ardınca gəlməyi işarə etdi.
Hindu ətrafına baxdı. Həyətin küncündə böyük və geniş pəncərələri olan ev vardı. Qarşı tərəfə hündür divar çəkilmişdi. Görünür, Salvatorun ərazisinin qalan hissəsi bu divarın arxasında idi.
Evin yanında hindu qadın və kişilər əyləşmişdilər. Çoxları uşaqlı idi. Qoca hindu da evin kölgəsində yerə oturdu. Onun yanında ayağı şişmiş hindu qadın əyləşmişdi. O, qocanın qucağındakı uşağa baxıb soruşdu:
– Qızındır?
– Nəvəmdir, – deyə hindu cavab verdi.
Qarı başını tərpədərək dedi:
– Nəvənin bədəninə bataqlıq ruhu girib. Amma o, – qadın əli ilə evə tərəf işarə etdi, – bəd ruhlardan güclüdür. Bataqlıq ruhunu qovacaq, nəvən sağalacaq.
Ağ xalatlı zənci hindunun uşağına baxdı və evin qapısını göstərdi. Hindu evə girib daş döşəməli böyük otağa daxil oldu. Otağın ortasında üzərinə ağ döşəkağı örtülmüş ensiz, uzun stol vardı. Tutqun şüşəli ikinci qapı açıldı və ağ xalat geymiş ucaboy, enlikürək, qarabəniz doktor Salvator otağa daxil oldu. Qara qaşlarından və kirpiklərindən başqa, başında bir dənə də tük yox idi. Bir qədər irəli çıxan iri, iti çənəsi, donqar burnu və möhkəm sıxılmış dodaqları sifətinə qəddarlıq, hətta vəhşi görkəm verirdi. Soyuq, qonur gözləri vardı.
Hindu təzim edib uşağı uzatdı. Salvator uşağı onun əlindən aldı, onun cır-cındırını açıb otağın küncündəki yeşiyə atdı. Sonra qızı stolun üstünə qoyub onun üzərinə əyildi. Uşağın boğazındakı şişi barmaqları ilə yoxladı. Bu barmaqlar da hindunu heyrətə saldı. Uzun, qeyri-adi dərəcədə cəld barmaqlar idi.
Müayinəni qurtardıqdan sonra doktor üzünü hinduya döndərib dedi:
– Bir aydan sonra gəlib qızını apararsan.
O, uşağı şüşə qapının arxasına apardı; orada vanna, cərrahiyyə otaqları və xəstələr üçün palatalar vardı.
Hindu Salvatorun arxasınca bağlanmış şüşə qapıya dərindən təzim edib bayıra çıxdı.
Düz iyirmi səkkiz gündən sonra həmin şüşə qapı bir də açıldı.
Qapıda təzə paltar geymiş, sağlam, qırmızıyanaq qız dayanmışdı. Onun arxasınca Salvator içəri girdi, qızın başını sığallayıb dedi:
– Hə, al öz qızını.
Qoca hindunun sifətini qırışlar bürüdü, dodaqları əsdi, gözlərindən yaş axdı. Salvatorun qarşısında diz çökdü və hıçqıra-hıçqıra danışmağa başladı:
– Mənim nəvəmin həyatını xilas etdiniz. Yoxsul hindu öz həyatından başqa sizə nə təklif edə bilər? Mən qocalsam da, hələ gücüm vardır. Nəvəmi anasının – qızımın yanına aparıb buraya qayıdacağam. Ömrümün qalan hissəsini sizə həsr etmək istəyirəm. Yalvarıram, məni rədd eləməyin.
Salvator fikrə getdi. Fikirləşdi ki, bu hindu həyət-bacada onun karına gələ bilər.
– Sən deyən olsun. Adın nədir?
– Kristo – Xristofor.
– Get, Kristo. Gözləyəcəyəm.
Kristo nəvəsinə tərəf çevrilib onu qucağına götürdü və tez bayıra çıxdı.

GÖZƏL BAĞ
Bir həftədən sonra Kristo qayıdanda Salvator onun gözlərinin içinə diqqətlə baxıb dedi:
– Sözlərimə yaxşı qulaq as, Kristo. Mən səni işə götürürəm. Yemək və yaxşı maaş alacaqsan…
Kristo əllərini yellədi:
– Heç nə istəmirəm, təki sizə qulluq edim.
– Sus və qulaq as, – Salvator sözünə davam etdi. – Hər şeyin olacaq. Lakin yadında saxla: burada gördüklərin barədə bircə kəlmə də danışmamalısan.
– Ağzımdan bircə söz qaçırsam, dilimi kəsib itlərə ataram.
– Bax ha, elə et ki, dilini kəsməli olmayasan, – deyə Salvator bir də xəbərdarlıq etdi. Sonra ağ xalatlı zəncini çağıraraq əmr etdi: – Onu bağa ötürüb Cimə təhvil ver.
Zənci səssiz-səmirsiz təzim etdi, hindunu ağ evdən bayıra çıxarıb həyətdən keçirtdi və içəri divarın dəmir qapısını döydü.
Divarın arxasından itlərin hürüşməsi eşidildi, qapı cırıldayıb asta-asta açıldı, zənci Kristonu qapı arxasında dayanmış başqa zənciyə təhvil verib getdi.
Kristo qapıdan içəri keçən kimi dəhşətlə divara sıxıldı; qırmızımtıl-sarı rəngli, tünd xallı əcaib heyvanlar bağırtıya oxşar hürüşlə ona tərəf qaçırdılar. Kristo onları yaquar zənn etdi. Lakin bu heyvanlar it kimi hürüşürdülər. O, yaxınlıqdakı ağaca tərəf cumub sürətlə yuxarı dırmaşmağa başladı. Zənci ilan kimi itlərin üstünə fışıldadı. Bu, itləri dərhal sakitləşdirdi. Onlar yerə uzanıb başlarını pəncələrinin üstünə qoyaraq zənciyə altdan-altdan baxdılar.
Cim deyilən zənci Kristoya ağacdan enməyə işarə etdi.
Kristo aşağı düşmədən soruşdu:
– Nə ilan kimi fışıldayırsan? Dilini udmamısan ki?
Zənci yalnız hirslə böyürdü.
«Yəqin ki, laldır, – Kristo fikirləşdi və Salvatorun xəbərdarlığını xatırladı. – Doğrudanmı, Salvator onun sirlərini yayan nökərlərinin dillərini kəsir?» Ağacdan yerə tullanaraq bacardığı qədər ehtiramla zənciyə gülümsündü, əlini irəli uzadıb dostcasına soruşdu:
– Cim?
Zənci başı ilə təsdiqlədi. Kristo zəncinin əlini bərk-bərk sıxdı. «Bir halda ki cəhənnəmə düşmüsən, deməli, iblislərlə dostluq etməlisən», – deyə fikirləşdi.
Cim Kristonu bağla tanış etdi.
Burada yaşıllığın və çiçəklərin bolluğu adamı heyran edirdi. Müxtəlif quşların cəh-cəhi, heyvanların bağırtısı, ciyiltisi, ulaması bağı başına götürmüşdü. Kristo ömründə bu qədər əcaib heyvan görməmişdi. Budur, yaşıl rəngli dərisi parıldayan altıayaqlı kərtənkələ qaçıb yolu keçdi. Ağacdan ikibaşlı ilan sallanırdı. Məftil tor arxasında donuz xortuldayırdı. O, alnının ortasındakı yeganə iri gözünü Kristoya zilləmişdi. Yolun qırağında böyürləri bir-birinə bitişmiş «Siam əkizləri» – iki zərifyunlu qoyun otlayırdı. Bir eybəcər heyvan – tamamilə tüksüz olan iri, çəhrayı it Kristonu xüsusilə heyrətləndirdi. Onun kürəyində sanki bədənindən çıxan balaca meymunun döşü, əlləri, başı görünürdü.
Kristoya elə gəlirdi ki, yuxu görür. Cim hindunu kiçik, sərin otağa gətirdi. Əlləri ilə başa saldı ki, bu otaq Kristonun ixtiyarına verilir. Sonra gedərək Kristonu tək qoydu.

ÜÇÜNCÜ DİVAR
Kristo onu əhatə edən qeyri-adi mühitə yavaş-yavaş alışdı. Birinci gün onu çox qorxudan yaquar dərili itlər indi Kristonun ardınca gəzir, əllərini yalayırdılar. Tutuquşular çiyninə qonurdular.
O, bəxtindən şikayət edə bilməzdi – işi az idi, yaxşı yemək verirdilər. Onu narahat edən bir şey vardısa, o da nökərlərin qaradinməzliyi idi. Kristo əmin idi ki, Salvator onların dillərini kəsmişdir. Doktor Kristonu hərdənbir öz yanına çağıranda hindu hər dəfə fikirləşirdi: «Yəqin, dilimi kəsəcək».
Kristo bəzən evdə yır-yığış edərkən laboratoriyaya girirdi. Orada gördüklərinə mat qalırdı. Məhlulla dolu şüşə bankalarda müxtəlif orqanlar tərpənirdi. Kəsilmiş əllər və ayaqlar yaşamaqda davam edirdi. Bütün bunlar Kristonu dəhşətə gətirirdi.
Salvatorun qulluq etdiyi bağ başqa bir divarla hasarlanmışdı. Həmin divarın arxasındakılar Kristonu çox maraqlandırırdı. Bir dəfə günorta vaxtı hamı dincələndə o, uca divarın yanına gəldi. Divarın arxasından uşaq səsləri gəlirdi, hindu dilində danışırdılar. Lakin arabir uşaq səsinə daha cır səs qarışırdı, həmin səs sahibi anlaşılmaz dildə sanki uşaqlarla mübahisə edirdi.
Bir dəfə Salvator bağda Kristonu görərək ona yaxınlaşdı və adəti üzrə düz gözlərinin içinə baxaraq dedi:
– Kristo, bu gündən etibarən sən aşağı bağda işləyəcəksən. Sən orada xeyli yeni şey görəcəksən. Amma şərtimizi unutma: əgər dilini itirmək istəmirsənsə, onu dişlərinin arxasında möhkəm saxla.
– Mən sizin lal xidmətçilərinizin arasında danışmağı, demək olar ki, yadırğamışam, doktor, – Kristo cavab verdi.
– Lap yaxşı. Susmaq qızıldır. İndi isə get. Cim səni aşağı bağa ötürər.
Kristonun aşağı bağda gördükləri onun gözlədiyindən artıq oldu.
Böyük çəmənlikdə lüt uşaqlar oynaşırdılar. Onlar müxtəlif hindu qəbilələrinin uşaqları —Salvatorun xəstələri idilər. Əksəriyyətinin üzərində cərrahiyyə əməliyyatı aparılmışdı. Sağalan uşaqlar burada oynaşır, ətə-qana dolduqdan sonra ata-anaları onları evlərinə aparırdılar.
Burada uşaqlardan başqa, meymunlar da yaşayırdılar. Quyruqsuz, tüksüz meymunlar. Ən təəccüblüsü bu idi ki, meymunlar danışa bilirdi. Onlar uşaqlarla mübahisə edir, donquldanır, cır səslə çığırırdılar.
Bağla tanış olduqdan sonra Kristo gördü ki, bu bağ körfəzə enən yerdə salınmışdır. Bağın axırı divar kimi dik qayaya dirənir. Görünür, dəniz bu divardan çox da uzaq deyildi, divarın arxasından dəniz ləpədöyəninin gurultusu eşidilirdi. Bir neçə gündən sonra Kristo qayanı diqqətlə yoxlayaraq əmin oldu ki, bu, süni qayadır. O, sıx sarmaşıq arasında boz dəmir qapı gördü. Qapı qaya rəngində rəngləndiyinə görə ondan qətiyyən seçilmirdi. Deməli, Salvatorun ərazisi bu divarla qurtarmır. Görəsən, bu divardan o yana nə var?..
***
Zurita pırpız bığlarını səbirsizliklə dartışdıraraq deyirdi:
– Əgər o bu gün də gəlməsə, mən sənin köməyindən imtina edəcəyəm, Baltazar, özümə daha zirək və etibarlı adam götürəcəyəm.
Baltazar yolun qırağında əyləşib susurdu. Bir müddət əvvəl o, qardaşı Kristonu Salvatorun yanına casus göndərmişdi. Onlar bir hindu qəbiləsində xəstə uşaq tapıb anasına söz vermişdilər ki, onu sağaldıb qaytaracaqlar.
Baltazardan on yaş böyük olan Kristo tülkü kimi hiyləgər idi. Bərk ayaqda ona etibar etmək olmazdı. Kristo xeyir görsəydi, doğma qardaşını da sata bilərdi. Baltazar bunu bilirdi, ona görə də Zuritadan az narahat deyildi. Qardaşını bu işə qoşduğuna görə peşman olmağa başlamışdı. O, tezliklə bu təhlükəli işdən əl çəkmək istəyirdi.
Bu zaman fit səsi eşidildi. Baltazar cəld yerindən qalxdı.
– Odur! Axır ki, gəldi!
Kristo gümrah addımlarla onlara yaxınlaşıb Baltazar və Zurita ilə salamlaşdı.
– Hə, nə oldu, dəniz iblisini görə bildinmi? – Zurita soruşdu.
– Hələ yox, amma oradadır, Salvator iblisi dörd divar arasında saxlayır. Əsas işi görmüşəm: Salvatorun yanında qulluq edirəm, o da mənə inanır. Mənə bir az da vaxt verin. Tələsib onu şübhələndirə bilərik.
– Olsun! – Zurita səsləndi: – Ancaq gələn görüşdə səndən dəqiq məlumat gözləyirəm.
Onlar növbəti görüşün vaxtını dəqiqləşdirib ayrıldılar.

AMFİBİYA ADAM
Kristo bağda quru yarpaqları yığmaqla məşğul idi. Birdən Salvatorun səsi gəldi:
– Kristo, haradasan?
– Buradayam.
– Arxamca gəl, Kristo, sənə bir şey göstərəcəyəm.
Salvator qayada gizlədilmiş boz dəmir qapıya yaxınlaşaraq qapının qabarıq yerini basdı. Qapı açıldı, onlar bağa girdilər. Salvator sarmaşıqla örtülmüş kiçik evin yanından keçərək bağın ortasındakı hovuza tərəf yönəldi. Aşağı əyildi, hovuzun yanındakı otu eşələdi və kiçik yaşıl lövhəni bərk basdı. Gurultu eşidildi. Hovuzun dibində qapaqlar açıldı. Bir neçə dəqiqədən sonra hovuz boşaldı. Hovuzun dibindən yerin altına aparan dəmir pilləkən göründü.
– Gedək, Kristo.
Kristo Salvatorun ardınca yerin altına endi. Onlar xeyli yol getdilər. Əvvəlcə yuxarıdan zəif işıq gəlirdi. Lakin tezliklə qaranlıq oldu.

Конец ознакомительного фрагмента.
Текст предоставлен ООО «ЛитРес».
Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию (https://www.litres.ru/aleksandr-belyaev/amfibiya-adam-68289679/) на ЛитРес.
Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.